Պատերազմի ամպերը Ղարաբաղում և Մոսկվայի միակ նպատակը
Միջազգային ճգնաժամային խումբը (International Crisis Group), որը զբաղվում է տարբեր երկրներում հակամարտությունների ուսումնասիրությամբ և պատերազմական իրավիճակների կանխմամբ, զեկույց է հրապարակել` անդրադառնալով ղարաբաղյան հիմնախնդրին և հայսատանա-ադրբեջանական հարաբերությունների ներկա փուլին: Կազմակերպության փորձագետների կարծիքով` Լեռնային Ղարաբաղում 2016-ի ապրիլյան բռնություններից մեկ տարի անց Հայաստանն ու Ադրբեջանն ավելի քան երբևէ մոտ են պատերազմական իրավիճակին 1994-ի հրադադարի կնքումից ի վեր: «Քաղաքական և անվտանգության պայմանները, որոնք հակամարտության սրման հանգեցրին 2016-ի ապրիլին, ավելի սուր են դարձել, և երկու կողմն էլ արդեն իսկ սկսված էսկալացիայի նոր ալիք է ստեղծում: 2017-ի հունվարի կեսերից ի վեր ծանր հրետանու և հակատանկային զենքերի կիրառմամբ ողբերգական միջադեպեր են տեղի ունենում: Մայիսին լարվածության զգալի սրում է նկատվել` հաշվի առնելով շփման գծի երկայնքով գտնվող բնակելի շրջաններում ինքնակառավարվող հրթիռների կիրառման մասին զեկույցները: Այս լարվածությունը կարող է վերածվել լայնածավալ հակամարտության, որն էլ կհանգեցնի նշանակալից կորուստների քաղաքացիների շրջանում և, հավանաբար, կբերի տարածաշրջանում հզոր ուժերի` Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի միջամտությանը»,- ասվում է ճգնաժամային խմբի կայքում: «Անցյալ տարին ցույց տվեց հակամարտության կարգավորման ջանքերի փխրունությունը: Հայաստանը, մտահոգվելով Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգությամբ և վրդովված Բաքվի աճող ինքնավստահությամբ, պնդում է նվազեցնել անվտանգության սպառնալիքների մակարդակը նախքան բովանդակային երկխոսություն սկսելը: Ադրբեջանը, վրդովված լինելով ստատուս քվոյի երկարաձգմամբ և մտավախություն ունենալով, որ լրացուցիչ անվտանգության միջոցառումները կարող են ամրապնդել այն, պնդում է, որ բովանդակային երկխոսությունները չեն կարող հետաձգվել», - նշվում է զեկույցում: Ինչպես ընդգծում են խմբի փորձագետները, ցանացած կենսունակ կարգավորման հիմնական սկզբունքները պարզորոշ են. «կարգավիճակ հողի դիմաց» բանաձևի տարբերակները` զուգորդված ուժեղ անվտանգության միջազգային երաշխիքներով, սակայն դրանք հիմնված են փոխադարձ զիջումների վրա, որը կողմերից ոչ մեկին էլ ձեռք չի տալիս: «Որքան լարվածությունը սրվում է, այնքան միջազգային միջնորդությունը լճանում է: Ամենահզոր օտարերկրյա ազդեցիկ ուժը Ռուսաստանն է, թեև նրա դերակատարումը բարդ է: Այն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներից է, սակայն մյուս կողմից` Ադրբեջանին և Հայաստանի զենքի հիմնական մատակարարն է` կասկած առաջացնելով, որ ավելի շատ հետաքրքրված է տարածաշրջանում իր ազդեցությունը մեծացնելու, քան հակամարտությունը կառավարելու հարցում»- ասվում է զեկույցում: Արցախի շուրջ պատերազմի ամպեր են կուտակվում, այսպիսով` արձանագրում է ICG-ն իր զեկույցում: Ուշագրավ ու անհերքելի փաստ է, որ մինչ ղարաբաղյան գոտում լարվածությունն աճում է, միջազգային միջնորդությունը լճացման մեջ է: Արևմուտք-Ռուսաստան, ԱՄՆ-Եվրոպա, Թուրքիա-Արևմուտք հարաբերություններում անորոշությունների փուլ է: Հենց նման իրավիճակում Ալիևը կարող է դիմել արկածախնդրության` հույս ունենալով, որ Մոսկվան ուղիղ չի աջակցի հայկական կողմին: Այս իրավիճակն էլ «օգտակար» է Մոսկվայի համար: Ռուսաստանը շարունակում է մնալ ամենաազդեցիկ դերակատար ԼՂ կարգավորման գործընթացում, սակայն իրականում նրան ոչ լիակատար վստահում է Երևանը, Բաքուն ու Անկարան: Բայց առավել խորքային, եթե դիտարկենք, բոլորը համոզված են մեկ բանում` Մոսկվան ձգտում է պահպանել իր ազդեցություն տարածաշրջանում, այն է` կողմերի վրա, ինչը, խոստովանենք` հաջողվում է: Թամար Բագրատունի