Ինչու «քամիներ» փչեցին Վաշինգտոնից
Մինչ Սոչիում Սերժ Սարգսյանն ու Վլադիմիր Պուտինը բանակցություններ էին վարում` ԵԱՀԿ-ի Մինսկի խմբի ԱՄՆ-ի համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդը Վաշինգտոնում ներկայացրեց ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման 6 հիմնական կետերը: Հոգլանդը ընթերցել է դրանք Վաշինգտոնի արտերկրյա լրագրողների մամուլի ակումբում անցած հանդիպման ընթացքում: Հայաստանում կրկին թոհուբոհ է, գրեթե ալեկոծություն... Ամեն անգամ, երբ հատկապես ամերիկացի համանախագահների կողմից ներկայացվում են մարդիդյան սկզբունքները` նույն իրավիճակն է: Ամերիկացի համանախագահը արդեն տարիներ շարունակ բանակցություններ սեղանին գտնվող, այսպես կոչված` աշխատանքային փաստաթղթի դրույթների որևէ բան ոչ ավելացրել է, ոչ էլ պակասեցրել: Պարզապես, Հոգլանդը, որը ժամանակավոր համանախագահ էր, և նրան երկուշաբթի օրվանից այլ համանախագահ է փոխարինելու, հարկ է համարել ելույթ ունենալ, և վերընթերցել կարգավորման հիմնական դրույթները: Այստեղ, հետաքրքրականը, թերևս այն է, թե ինչ օր էր նա ընտրել այդ միջոցառման համար` Սոչիում Սարգսյան-Պուտին հանդիպման օրը: Սա կարելի է հիշեցում համերել այն մասին, որ կարգավորումը պետք է շարունակվի ընթանալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում, այլ ոչ թե Պուտինի հովանու ներքո: Հոգլանդի խոսքով. «Սա երկարատև քաղաքականություն է, այն կապված չէ այս կամ այն համանախագահի հետ, սա մեր ընդհանուր քաղաքականությունն է: Անշուշտ առաջարկվող ծրագիրն ավելի մանրամասն է և ծավալուն, սակայն սա ցանկացած խելամիտ կարգավորման հիմքն է, և բոլոր կողմերը համաձայն են այս հարցում»: Ինչ վերաբերում է հակամարտության կողմերի դիրքորոշմանը, ապա Ռիչարդ Հոգլանդն ընդգծել է. «Նույնիսկ եթե նրանք համաձայն չեն առաջարկվող ծրագրի առանձին կետերին, նրանք միևնույն է համաձայն են քննարկել այն, կարծում եմ այժմ հենց դա է կարևորը»: Ի դեպ, քննարկման ժամանակ ադրբեջանցի լրագրողներին անհանգստացրել էր այն փաստը, որ դեսպանի ներկայացված կետերում հատուկ նշված չէ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության սկզբունքը, որը, դեսպանի խոսքով, պետք է քննարկվի. «Խաղաղության հիմքը պետք է համապատասխանի հելսինկյան սկզբունքներին, որոնք ներառում են տարածքային ամբողջականության սկզբունքը: Միտումնավոր չէ, որ տարածքային ամբողջականություն ձևակերպումը բաց է թողնված, դա հարց է, որը պետք է քննարկվի վերջում»: Ռիչարդ Հոգլանդի խոսքով, Լեռնային Ղարաբաղը տարբերվում է Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի կամ Մերձդնեստրի հակամարտություններից և ունի երկար տարիների պատմություն. «Այս խնդիրը չի սկսվել խորհրդային նախկին երկրների անկախացումից հետո: Լեռնային Ղարաբաղը խնդիր էր, որը շարունակվել է տասնամյակներ, եթե ոչ դարեր»: «Ամերիկյան ներկա վարչակազմը այս հարցում նոր մոտեցում չունի։ Ամերիկյան մոտեցումներն այս հարցում անփոփոխ են, համանախագահի փոփոխությունից անկախ»: Երկուշաբթի, օգոստոսի 28-ին Հոգլանդն ավարտում է իր աշխատանքը որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ժամանակավոր համանախագահ՝ զիջելով այդ պաշտոնը նոր, արդեն մշտական համանախագահ Էնդրյու Շեֆերին: Նա Ռիչարդ Հոգլանդի խոսքով՝ շատ փորձառու բարձրաստիճան ամերիկյան դիվանագետ է, ով վերջերս ծառայել է որպես Միջազգային կազմակերպություններում Միացյալ Նահանգների առաքելության գործերի ժամանակավոր հավատարմատար. «Նա ունի իրական փորձ Կիպրոսի և այլ հակամարտությունների կարգավորման գործում, կարծում եմ, Պետքարտուղարությունը և պետքարտուղարը ընտրել են փայլուն ԱՄՆ-ի համանախագահ», նշել է Հոգլանդը: Ամերիկացի հեռացող համանախագահի կողմից մադրիդյան սկզբունքների մասին կրկին հիշեցումը, թերևս, ազդակ է բանակցող կողմերին և Ռուսաստանին այն մասին, որ ռուսական «քավորությունը» հավերժ չի շարունակվելու` Վաշինգտոնը ևս շարունակելու է ակտիվ խաղը ԼՂ խնդրում: Թամար Բագրատունի