Ռուս-ամերիկյան դիմակայությունը կտարածվի՞ ԼՂ խնդրի վրա
Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի ուշադրությունը դեռևս չի գրավել, սակայն հաջորդ մի քանի ամիսների ընթացքում դա կարող է փոխվել, «Ամերիկայի Ձայն»-ին ասել է Ատլանտյան խորհրդի վերլուծաբան, նախկին դեսպան Ջոն Հերբսթը: Ներկա պայմաններում Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների միջև հնարավոր հանդիպումը կրելու է հիմնականում խորհրդանշական բնույթ. «Նախագահների հանդիպումը կնշանավորի լարման թուլացում, որը դրական է, սակայն, ես դեռ չեմ տեսնում խնդրի ողջամիտ կարգավորման որևէ հիմք»: Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման համար խոչընդոտ են հանդիսանում խնդրի մեջ ներգրավված բազմաթիվ կողմերի շահերը, նշում է Ամերիկյան ձեռնարկատիրության ինստիտուտի վերլուծաբան Մայքլ Ռուբինը. «Եթե խնդիրը վերաբերեր միայն երկու երկրներին, այն, հավանաբար, արդեն կարգավորված կլիներ, սակայն, Ռուսաստանի նման պետությունները ցանկանում են պահպանել հակամարտությունը»: ԼՂ հարցում առաջընթաց գրանցելու համար Բաքվին անհրաժեշտ է ավելի կառուցողական դիրք գրավել և հարգել նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, որոնք նախատեսում էին սահմանում և շփման գծում հատուկ սարքավորումների տեղադրում և միջազգային դիտորդների կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման հետաքննություն: Այդպիսի պայմանավորվածություն ձեռքբերվել է կողմերի միջև: Սակայն արդեն տևական ժամանակ այդ ուղղությամբ ադրբեջանական կողմը որևէ գործնական քայլ չի ձեռնարկում: Այդ իսկ պատճառով բանակցային գործընթացը Ադրբեջանի մեղքով գնում է դեպի փակուղի»: Նախկին դեսպան Հերբսթը հորդորում է հայկական կողմին փոխզիջման գնալ. «Բոլորն էլ գիտեն, որ Ղարաբաղի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայեր են, և նրանք էական ինքնավարություն կունենան, և կարգավորման հիմքում դա պետք է լինի»: Չի թաքցնում Ջոն Հերբսթը նաև Ադրբեջանի խնդիրները. «Ադրբեջանը չի հավատում ժողովրդավարությանը և ժողովրդավարություն չի կիրառում»: Հայաստանի իշխանությունների համար Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրն առաջնային է, սակայն, դրա կարգավորման մեջ Ռուսաստանի մասնակցությունն իրականում կարգավորմանը չի օգնում, նշում է Մերձավոր Արևելքի քաղաքականության Վաշինգտոնի ինստիտուտի վերլուծաբան Աննա Բորշեվսկայան. «Ռուսաստանը ցանկանում է այս հակամարտության մեջ լուրջ դեր խաղալ, իսկ եթե չլինի հակամարտություն, չի լինի նաև այդ դերը»: Այս իրավիճակում կարևոր է հարցը, թե Վաշինգտոնի և Մոսկվայի միջև վատթարացող հարաբերությունները կազդե՞ն, կամ ինչպե՞ս կազդեն ղարաբաղյան հակամարտության վրա, ռուս-ամերիկյան դիմակայությունը կտարածվի՞ ԼՂ խնդրի վրա... Թե՞ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն կնախընտրեն առանձին «խոսել» կողմերի հետ... Վերլուծաբանների գնահատմամբ, ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը հիմնովին կփոխի ուժերի դասավորվածությունը Կովկասում՝ տարածաշրջան, որը լուրջ նշանակություն ունի: «Ամբողջ Կովկասը կարևոր է աշխարհաքաղաքական առումով, սակայն ոչ թե իր չափի, այլ՝ դիրքի պատճառով. այն կապում է արևմուտքն ու արևելքը, հյուսիսն ու հարավը և եթե այստեղ գերիշխում է Ռուսաստանը, ապա այն լուրջ ուժի է տիրապետում», – նշում է Աննա Բորշեվսկայան: Այստեղ արդեն կարևոր է, թե ինչպիսի դիրք է բռնելու ամերիկյան վարչակազմը, որի համար առայժմ Հարավային Կովկասը հետաքրքրությունների դաշտում չէ: ԱՄՆ քաղաքական էլիտան ներամերիկյան և արտաքին քաղաքական այլ խնդիրների մեջ է, և դժվար է կանխատեսել, թե երբ հերթը կհասնի Հարվային Կովկասին և ԼՂ խնդրին: Թամար Բագրատունի