«Գազպրոմի» ու 8 միլիարդ դոլարի արանքում
Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Միլսը երեկ կրկին խոսել է Հայաստանի էներգետիկ զարգացման թեմայով: Հիշեցնենք, որ Հայաստանի առավելապես ռուսական կապիտալի ազդեցության տակ գտնվող էներգետիկ ոլորտում ամերիկյան ընկերությունների կողմից 8 միլիարդ դոլարի հնարավոր ներդրման մասին մոտ 1 ամիս առաջ դեսպան Ռիչարդ Միլսի արած հայտարարությունը բուռն քննարկումների տեղիք տվեց: Հայաստանի էներգետիկ ոլորտում 8 միլիարդ դոլարի ներդրման հնարավորության մասին հայտարարությունը վերաբերել է առկա ներուժին, երեկ «Ազատության» հարցին ի պատասխան, պարզաբանելով իր մոտ 1 ամիս առաջ հնչեցրած հայտարարությունը, ասել է Միացյալ Նահանգների դեսպանը: Նրա խոսքով՝ Հայաստանում նման մեծածավալ ներդրումների համար անհրաժեշտ է ազատ մրցակցության և բաց շուկայի ապահովում: «Այդ թիվն այն հնարավորությունն է, որը կարող է ներդրվել այստեղ, եթե շուկաները, հատկապես էլեկտրաէներգիայի շուկան, ամբողջապես բաց լինեն, լինի ազատ մրցակցություն, ինչպես նաև չլինեն խոչընդոտներ դեպի Վրաստան, Իրան և հարավային ուղղությամբ էներգիայի արտահանման համար: Դա շա՛տ, շա՛տ կարևոր է, և պետք է ենթակառուցվածքներ ստեղծված լինեն դրա համար»,- ասաց դեսպան Միլսը: Հայաստանյան էներգետիկ ոլորտում ռուսական կապիտալի զգալի ներկայության պայմաններում ԱՄՆ դեսպանի հայտարարությունը ոլորտում 8 միլիարդ դոլարի հնարավոր ներդրման մասին՝ մեծ աղմուկ էր բարձրացրել: Երեկ Ռիչարդ Միլսն ընդգծեց՝ 8 միլիարդ դոլարի հաշվարկն իրականացրել է Հայաստանի էներգետիկայի նախարարությունը, իսկ ամերիկյան դեսպանատան ուսումնասիրություններն էլ փաստում են, որ նման ծավալի ներուժ առկա է: «Նշված 8 միլիարդի ներդրման մի մասը նախատեսում է ենթակառուցվածքների կառուցում, մասնավորապես, համապատասխան կայանների կառուցումը, որպեսզի հոսանքը փոխանցվի Վրաստան: Այդ գումարի մի մասն էլ կանաչ՝ վերականգնվող էներգետիկայի օգտագործմանը կարող է ուղղվել: Հայաստանը մեծ ներուժ ունի վերականգնվող էներգիայի զարգացման համար, և ամերիկյան ներդրողների, ամերիկյան ընկերությունների կողմից մեծ հետաքրքրություն կա՝ այստեղ գալու և այդ ոլորտը զարգացնելու առումով», ասել է Միլսը: ԱՄՆ-ի դեսպանն լրագրողների հետ զրույցում նաև տեղեկացրել է, որ վերջերս արդյունավետ հանդիպում է ունեցել Հայաստանի էներգետիկայի նախարարի հետ, ով ներկայացրել է երկու ներդրումային ծրագիր՝ թափոնների մշակմամբ էներգիայի արտադրության և հիդրոէլեկտրակայանների զարգացման ոլորտում: Միլսը տեղեկացրեց, որ այժմ այդ ծրագրերը ներկայացվում են ամերիկյան ներդրողներին: Փաստացի արդեն երկրորդ անգամ Հայաստանում ԱՄՆ-ի դեսպանը խոսում է Հայաստանի էներգետիկ բնագավառի զարգացման լուրջ հեռանկարի, այդ հեռանկարը ամերիկյան ֆինանսավորմամբ իրականացնելու մասին: Հայաստանի «պատկան մարմինները» շարունակում են տարօրինակ լռությունը: Թերևս, հենց այս պատճառով դեսպանը բացել է փակագծեր, տեղեկացնելով, որ 8 միլիարդ դոլարի հաշվարկն իրականացրել է հենց Հայաստանի էներգետիկայի նախարարությունը: Այլ կերպ ասած` ակնարկը պարզ է. հայկական կողմի հաշվարկի ուղղությամբ ամերիկյան կողմը պատրաստ է աշխատել: Բայց... Բայց, ամերիկյան կողմն էլ ունի իր պայմանները`8 միլիարդի ներդրման մի մասը նախատեսում է ենթակառուցվածքների կառուցում, մասնավորապես, համապատասխան կայանների կառուցումը, որպեսզի հոսանքը փոխանցվի Վրաստան: Եվ ամենակարևոր պայմանը` 8 միլիարդ դոլարն այն հնարավորությունն է, որը կարող է ներդրվել, եթե Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկան, ամբողջապես բաց լինեն, լինի ազատ մրցակցություն, ասում է պաշտոնական Վաշինգտոնը: Այսինքն, այս պայմաններում սա իրագործելի է, և եթե չլինեն խոչընդոտներ դեպի Վրաստան, Իրան և հարավային ուղղությամբ էներգիայի արտահանման համար: Երեկ ԱՄՆ դեսպանը մասնակցում էր Հայաստանում ԱՄՆ առևտրի պալատի և Հայաստանի տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի (ՏՄՊՊՀ) կազմակերպած քննարկմանը: Միլսը մատնանշել է, թե հիմնականում ինչ խնդիրների են բախվում ամերիկյան ներդրողները Հայաստանում․ «Մի շարք խնդիրներ կան, սկսած մտավոր սեփականության պաշտպանությունից, մինչև արդար մրցակցության ապահովումն ու պայմանագրային պարտավորությունների կատարումը»: Միլսն իր խոսքն ամփոփել է հետևյալ կերպ՝ տնտեսական մրցակցությունը վերահսկող հանձնաժողովի գործը շատ դժվարին է, քանի որ արդար մրցակցության ապահովումը կարող է քաղաքական առումով զգայուն լինել և հակադրվել որոշ արմատացած շահերի, սակայն առանց դրա արտերկրյա ներդրումներ հնարավոր չեն. «Ազատ և մրցակցային շուկան, ինչպես գիտենք, ռեսուրսների տրամադրման ամենաարդյունավետ ճանապարհն է: Դա հնարավորություն է տալիս հայաստանյան հանրության բոլոր շերտերին՝ հասնելու տնտեսական հաջողության, և սա է ամերիկյան և արտերկրյա այլ ներդրումներ ներգրավելու բանալին»: Այլ կերպ ասած` Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանը բավական հստակ ներկայացրել է ամերիկյան կողմի պատրաստակամությունը` Հայաստանի էներգետիկայի նախարարության ներկայացրած հաշվարկների հիման վրա ոլորտն արդիականացնել` ինչ-ինչ պայմանների ապահովման դեպքում: Հիմա, ինչպես ասում են, գնդակը հայկական կողմում է: Ի՞նչ են պատասխանելու «Գազպրոմի» շահերը սպասարկող ոլորտի հայ պատասխանատուները... Ի դեպ, նկատենք, որ օրերս անսպասելի այցով Երևանում էր «Գազպրոմի» վարչության նախագահ Ալեքսեյ Միլլերը: Թամար Բագրատունի