Հայաստանը շրջանցող Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգիծը` «տարածաշրջանի ճակատագիր»
«Բաքու-Թբիլիսի-Կարս» երկաթգիծը կշահագործվի այս տարի, օրերս այս մասին հայտարարել է Վրաստանի վարչապետը՝ Թբիլիսիում հյուրընկալելով Թուրքիայի կառավարության ղեկավարին: «Այդ ճանապարհը կփոխի ողջ տարածաշրջանի ճակատագիրը՝ դառնալով պատմական մետաքսի ճանապարհի մի մասը»,- իր հերթին ասել է Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդրըմը, ընդգծելով՝ սա համատեղ ճանապարհ է, որը Կովկասից ձգվում է մինչև Կենտրոնական Ասիա ու Հեռավոր Արևելք, մյուս կողմից էլ՝ Անատոլիան կապում է Եվրոպայի ու Լոնդոնի հետ: Հայաստանը շրջանցող՝ շուրջ 900 կիլոմետրանոց այդ երկաթուղու շինարարությունը սկսվել է ուղիղ 10 տարի առաջ՝ Վրաստանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի համատեղ ջանքերով: Թուրքիան հաստատակամ է՝ առաջիկա տարիներին է՛լ ավելի խորացնելու հարաբերությունները Վրաստանի հետ, երեքշաբթի օրը Թբիլիսիում հայտարարել է երկրի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը վրացի գործընկերոջ հետ բանակցություններից հետո, հայտնեց «Ազատությունը»: Թուրքիայի վարչապետը Թբիլիսի էր մեկնել 7 նախարարների ուղեկցությամբ. սա, ըստ տեղական մամուլի, մինչ օրս Վրաստան ժամանած ամենաբարձրաստիճան թուրքական պատվիրակության այցն էր, որը համընկել է երկու երկրների միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 25-ամյակին: «Շուրջ քառորդ դար է՝ մենք ամրապնդում ենք մեր ռազմավարական համագործակցությունը գրեթե բոլոր ոլորտներում, վերջին տասը տարիներին Թուրքիան Վրաստանի թիվ մեկ առևտրային գործընկերն է, և սա դեռ միայն սկիզբն է», - հայտարարել է Թուրքիայի վարչապետը: Բինալի Յըլդըրըմը հատուկ շնորհակալություն է հայտնել վրացի գործընկերոջը՝ անցած տարի Թուրքիայում իրականացված հեղափոխության փորձից մի քանի օր անց Անկարա ժամանելու և գործող վարչակազմին աջակցելու համար: «Թուրքիան պաշտպանում է Վրաստանի տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը, Հարավային Օսիայի և Աբխազիայի հակամարտությունները պետք է կարգավորվեն հենց այս սկզբունքների հիման վրա», - պնդել է Թուրքիայի վարչապետը՝ աջակցություն հայտնելով նաև ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու Թբիլիսիի ջանքերին: Փոխադարձ հաճոյախոսությունները, սակայն, այսքանով չեն ավարտվել. Վրաստանի վարչապետն իր հերթին հայտարարել է՝ ի դեմս Թբիլիսիի Անկարան ունի հավատարիմ ու վստահելի գործընկեր: «Տարածաշրջանի անկայունության պայմաններում թուրք-վրացական ռազմավարական համագործակցությունը է՛լ ավելի արժեքավոր է դառնում», - հավելել է Գիորգի Կվիրիկաշվիլին՝ փաստելով, որ ինտենսիվ զարգանում է նաև համագործակցությունը հարևան Ադրբեջանի հետ: «Մենք մի շարք եռակողմ հեռանկարային ծրագրեր ենք իրականացնում, որոնցից մեկը Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգիծն է: Նախագիծն առաջ է գնում ըստ ժամանակացույցի, և մենք հույս ունենք, որ այս ամռանն այն կփորձարկենք մեր տարածքում, իսկ հաջորդ տարեսկզբից արդեն շահագործման կհանձնենք», - ասել է Կվիրիկաշվիլին: Այս երկաթգիծը կփոխի ողջ տարածաշրջանի ճակատագիրը՝ դառնալով պատմական Մետաքսի ճանապարհի մի մասը, իր հերթին պնդել է Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը, ընդգծելով՝ սա համատեղ ճանապարհ է, որ Կովկասից ձգվում է մինչև Միջին Ասիա ու Հեռավոր Արևելք, մյուս կողմից՝ Անատոլիան է կապում Եվրոպայի ու Լոնդոնի հետ: «Երկաթգծի գաղափարը ծագեց 2004-ին, և հիմա, երկարատև բանակցություններից հետո մենք պատրաստվում ենք կյանքի կոչել այն, ինչ երազանք էր թվում այն ժամանակ: Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել իմ վրացի գործընկերոջը՝ այս նախագծին ցուցաբերած լուրջ աջակցության համար», - ասել է Յըլդըրըմը: Վրաստանի, Ադրբեջանի և Թուրքիայի համատեղ ջանքերը ոչ միայն այս կարևոր նախագծում էր: Նախօրեին Բաթումիում հանդիպեցին Թուրքիայի, Վրաստանի և Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարները, նրանք ռազմական համագործակցության հուշագիր կստորագրեն: Մինչ այդ, պաշտոնական Թբիլիսին ու Բաքուն քննարկել են երկկողմ ռազմական համագործակցությունը: Պաշտոնական այցով Թբիլիսիում գտնվող Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը հանդիպել է վրաց պաշտոնակից Լևան Իզորիայի հետ: Ըստ վրացական կողմի՝ նախարարները պայմանավորվել են խորացնել և ամրապնդել երկկողմ ռազմական համագործակցությունը, հատուկ կարևորվել է աջակցությունը երկու երկրների տարածքային ամբողջականությանը՝ հաշվի առնելով տարածքային խնդիրները, որ ունեն Ադրբեջանն ու Վրաստանը, ասվում է Վրաստանի ռազմական գերատեսչության տարածած հաղորդագրությունում: Պաշտոնական Թբիլիսին հարևաններից միայն երկուսի հետ ռազմական այս համագործակցությունը պայմանավորում է «տարածաշրջանում անվտանգության և խաղաղության ապահովմամբ»: «Ինձ ուրախացնում է, որ Վրաստանը տարածաշրջանում ունի նման գործընկեր», - ադրբեջանցի պաշտոնակցի հետ հանդիպմանը հայտարարել է Վրաստանի պաշտպանության նախարարը՝ հավելելով, որ Վրաստանի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի եռակողմ համագործակցության պատճառներից մեկն այն է, որ երեք երկրներն էլ լավ հարաբերությունների մեջ են: Վրաստանին և Ադրբեջանին, ինչպես նշել է նախարար Իզորիան, միավորում են ռազմավարական հարաբերությունները, իսկ երեք երկրներին՝ էներգետիկ մի շարք խոշոր նախագծեր՝ ինչպես, օրինակ, Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթամուղը, որը Ադրբեջանից Թուրքիա է հասնում Վրաստանի տարածքով: Այսօր ստորագրվելիք հուշագիրը վերաբերում է հենց էներգառեսուրսների փոխանցման ընթացքում անվտանգության ապահովման հարցերին: Եռակողմ ձևաչափով այս համագործակցության շրջանակում, որի հիմքը դրվել է 2014-ին Նախիջևանում, կողմերը բացի հանդիպումներից ու քննարկումներից նաև համատեղ զորավարժություններ են անցկացնում: Հերթական զորավարժությունները, ըստ պաշտոնական աղբյուրների, տեղի կունենան առաջիկա հունիսին և սեպտեմբերին Մետաքսյա Շալունց