Ասադի ճակատագիրը` Պուտինի ձեռքում
ԻՊ-ից 9-10 հազարը` ԱՊՀ երկրներից Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը երեկ «Միր» միջպետական հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում որոշ կարևոր հայտարարություններ է արել` ասելով, որ «Իսլամական պետության» խմբավորումների շարքերում կռվող արտասահմանցի 20 հազար գրոհայինների թվում, տարբեր հաշվարկներով, 9-10 հազարը ԱՊՀ երկրներից են: Նրանց կեսը՝ մոտավորապես 4 հազար 500-ը Ռուսաստանից են, իսկ 5 հազարը՝ Կենտրոնական Ասիայի երկրներից, որոնք Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ են: Պուտինի խոսքով՝ սպառնալիքը շատ մեծ է և իրական: «Մենք հասկանում ենք այդ սպառնալիքի չափերը և պետք է ամեն ինչ անենք այն նվազեցնելու համար: Այդ ուղղությամբ մենք աշխատում ենք», - ասել է Ռուսաստանի նախագահը: Այս հայտարարությունը ուշագրավ է այն առումով, որ ռուս-ամերիկյան բանակցությունների նախաշեմին նա փորձել է ցույց տալ, թե ինչ վտանգ է սպառնում Ռուսաստանին: «Համաձայնում են, ինչպես չինական տիկնիկները» Պուտինն անդրադարձել է ՆԱՏO-ի արձագանքին, Պենտագոնի կողմից սիրիական ավիաբազայի հրթիռակոծումը համեմատել է չինական տիկնիկների հետ: «Ինչպե՞ս արձագանքեցին ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցները: Բոլորը համաձայնում են, ինչպես չինական տիկնիկները՝ առանց վերլուծելու, թե ինչ է տեղի ունենում», ասել է Պուտինը: Նրա խոսքով՝ Սիրիայի կառավարական ուժերի կողմից քիմիական զենքի կիրառման ապացույցներ չկան: «Իսկ միջազգային իրավունքի խախտում կա: Դա ակնհայտ փաստ է. առանց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի սանկցիաների հարվածներ են հասցվում ինքնիշխան պետությանը», - ասել է Պուտինը՝ կարծիք հայտնելով, թե Սիրիայում խաղաղ բնակիչների թունավորման հիմնական վարկածը ստորգետնյա զինապահեստի պայթյունն է, որում էլ քիմիական ռումբեր էին պահվում: Ըստ Ռուսաստանի նախագահի՝ Սիրիայի Իդլիբ նահանգում տեղի ունեցածը կարող էր նաև «պարզապես բեմադրություն» լինել, «այսինքն՝ սադրանք»․ «Այդ ամենը հատուկ արվել էր, որպեսզի աղմուկ բարձրացվի և նախադրյալներ ստեղծվեն, առիթ՝ սիրիական օրինական իշխանությունների վրա լրացուցիչ ճնշումներ գործադրելու նպատակով»: Անուղղակիորեն անդրադառնալով Արևմուտքից հնչող կոչերին, թե Ռուսաստանը պետք է երես թեքի Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադից, Վլադիմիր Պուտինը հայտարարել է, որ նախ պետք է հետաքննել ապրիլի 4-ին Իդլիբում տեղի ունեցած իրադարձությունները, և մինչև Ռուսաստանը չստանա արդյունքները՝ որևէ քայլ չի ձեռնարկի Դամասկոսի դեմ: ԱՄՆ-ը որսացել է քիմիական հարձակումը քննարկող զինվորականների բանակցությունները Պուտինի հայտարարությունների ֆոնին ուշագրավ տեղեկություն երեկ ստացվեց. Ամերիկյան հետախուզությունը որսացել է բանակցություններ, որոնցում Սիրիայի Զինված ուժերի ներկայացուցիչները և քիմիական զենքի ոլորտի փորձագետները քննարկում են Իդլիբում զարին գազի կիրառմամբ հարձակման նախապատրաստությունը: Այս մասին հաղորդել է CNN ամերիկյան հեռուստաալիքը՝ վկայակոչելով իր անանուն աղբյուրներին: Հեռուստաալիքի տվյալներով՝ վերոնշյալ տվյալները հետախուզական ծավալուն տեղեկատվության մի մասն են, որը Միացյալ Նահանգները հավաքում է այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Սիրիան և Իրաքը: CNN-ը չի մանրամասնել բանակցությունների մանրամասները: Նշվում է, որ Վաշինգտոնը նախապես չի իմացել հարձակման մասին, քանի որ տեղեկատվության մեծ ծավալների պատճառով մի մասը չմշակված է մնում: Կզոհաբերի՞ Պուտինը Ասադին Իդլիբի ողբերգությունից հետո Ռուսաստանը դժվարին իրավիճակում է հայտնվել… Պաշտոնական վարկածի համաձայն՝ Պուտինի և Ասադի միջև ոչ մի տարաձայնություն չկա դիվանագիտական ավագության հարցում. նրանք միասնական ճակատ են կազմում Սիրիայում ահաբեկիչների դեմ և ամուր դաշինք են միջազգային կոալիցիայի դեմ, որը ձգտում է տարանջատել նրանց: 2015թ. հոկտեմբերի 20-ին Սիրիայի առաջնորդը այցելեց Կրեմլ, նրա վերադարձից հետո ռուսական ռազմական միջամտությունը Սիրիայում ամրապնդվեց և գնալով ավելի թափ հավաքեց մինչև Հալեպի ազատագրումը ապստամբներից: Պուտինը օգտվեց այն վակուումից, որ արդյունք էր Օբամայի վարչակազմի սխալների և եվրոպացիների թուլության: Առանց Պուտինի մերձավորարևելյան քաոսի կարգավորումը դարձավ անհնարին: Բոլորի կողմից քննադատվող սիրիական ռեժիմը ինչ-որ ժամանակով փրկվեց: Զինադադարը մեղմացրեց նաև երրորդ գործընկերոջ՝ Իրանի հետ լարվածությունը, որը կռվում էր Ասադի կողմից մինչև Ռուսաստանի միջամտելը և համարում էր իրեն խոցված 2016թ. Պուտին-Էրդողան համաձայնությունից հետո: Տարաձայնություններից որոշ ժամանակ անց Ռուսաստանի առաջնորդը և թուրքական սուլթանը հասկացան, որ քաղաքական զինադադարը երկուսի շահերից է բխում. այն կամրապնդի առաջինի միջազգային նկրտումները, երկրորդի՝ տարածաշրջանային գերտերություն դառնալու ձգտումը: Արդյունքում նրանք հանգեցին իրանցիների համար տհաճ «սիրիական կոմպրոմիսին»: Էրդողանը փակում է ապստամբների ճանապարհը դեպի արևելյան Հալեպ, իսկ Պուտինը գրավված քաղաքից ջիհադիստների հեռանալու համար միջանցք է բացում: Ամեն դեպքում Ռուսաստանի միջամտությունը ժամանակավոր է: Պուտինը այդ մասին հիշեցրեց դեռ 2015թ. հոկտեմբերի 20-ին՝ ասելով. «Երկարաժամկետ կարգավորումը կարող է ձեռք բերվել քաղաքական գործընթացի արդյունքում բոլոր քաղաքական ուժերի, էթնիկ և կրոնական խմբերի մասնակցությամբ, իսկ արդյունքում որոշիչ խոսքը, իհարկե, սիրիացի ժողովրդինը կլինի»: Այլ կերպ ասած՝ Ասադը կհեռանա, բայց միայն այն ժամանակ, երբ դա կորոշի Պուտինը, եզրակացնում է ֆրանսիական «Marianne» պարբերականը: Մետաքսյա Շալունց