Հունգարիան, մարդասպանն ու ադրբեջանական նավթն ու գազը
Ադրբեջանական գազը պետք է ընդգրկվի եվրոպական էներգետիկ համակարգում, Վարշավայում հայտարարել է Հունգարիայի արտաքին գործերի նախարար Պետեր Սիյարտոն՝ Հունգարիան, Չեխիան, Սլովակիան և Լեհաստանը միավորող Վիշեհրադյան քառյակի և Եվրամիության Արևելյան գործընկերության պետությունների արտաքին գործերի նախարարների համատեղ հավաքի ժամանակ: «Մենք ցանկանում ենք, որպեսզի ադրբեջանական գազն ընդգրկվի Կենտրոնական Եվրոպայի էներգետիկ համակարգում», ասել է Հունգարիայի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարը: Նրա խոսքով՝ պաշտոնական Բուդապեշտն Ադրբեջանի և Եվրամիության միջև նման համաձայնագրի շուտափույթ կնքման կողմնակիցն է: «Հունգարիան այս տարի ստանձնելու է Վիշեհրադյան խմբի նախագահությունը` շարունակելով ջանքեր գործադրել Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի էներգետիկ և ենթակառուցվածքային ցանցերի ինտեգրման ուղղությամբ», - նշել է Սիյարտոն: Բացի այդ, Հունգարիայի արտաքին գործերի նախարարը կոչ է արել Եվրամիության ղեկավարներին՝ ճնշում գործադրել այն պետությունների վրա, որոնք «արհեստականորեն արգելափակում են գազային հոսքերը»: Վարշավայի գագաթնաժողովի ընթացքում նախարարներն ակտիվորեն քննարկել են նաև Արևելյան գործընկերության ծրագրի հետագա ճակատագիրը: «Մենք ցանկանում ենք, որպեսզի Արևելյան գործընկերության ծրագիրը շարունակի զարգանալ: Ծրագրի անդամ այն երկրները, որոնք մյուսներից ավելի լավ ինտեգրացիոն ցուցանիշներ կունենան, պետք է նաև ավելի լավ հեռանկարների արժանանան», - նշել է Սլովակիայի արտաքին գործերի նախարար Միրոսլավ Լայչակը: Լեհաստանի արտգործնախարար Վիտոլդ Վաշչիկովսկու համոզմամբ՝ «Արևելյան գործընկերության ծրագիրը պետք է զարգանա ենթակառույցների միավորման, տնտեսության և մարդկանց միջև կապերի ամրապնդման գաղափարների շուրջ»: Վիշեհրադյան քառյակի արտգործնախարարները նաև հույս ունեն, որ տարեվերջին Բրյուսելում կայանալիք Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովը նոր լիցք կհաղորդի ծրագրի զարգացմանը: «Արևելյան գործընկերությունը կայունության հաստատման և արևելքում գտնվող մեր գործընկերների զարգացումը խթանող հրաշալի գործիք է», - Վարշավայում կայացած համաժողովի ընթացքում հայտարարել է Չեխիայի արտգործնախարար Լյուբոմիր Զաորալեկը: Այն, որ եվրոպական երկրներ նավթով ու գազով, կամ առևտրատնտեսական պայմանագրերով են պայմանավորում իրենց հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ` դա պարզ էր վաղուց: Այդ երկրներից շատերը` իրենց փորձագիտական շրջանակների, իրավապաշտպան կազմակերպությունների զեկույցներով շատ հաճախ ամենադաժան քննադատությունն են հասցնում Ադրբեջանի իշխանություններին: Սակայն այլ է Հունգարիայի դեպքում: 2004թ. փետրվարի 19-ին Հայաստանի ԶՈւ զինծառայող Գուրգեն Մարգարյանը, ով անգլերենի դասընթացներ էր անցնում Բուդապեշտում ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում, քնած ժամանակ կացնահարվել էր ադրբեջանցի սպա Ռամիլ Սաֆարովի կողմից։ Մարդասպան Սաֆարովին Հունգարիան դատապարտեց ցմահ ազատազրկման, որից 30 տարին՝ առանց համաներման իրավունքի, սակայն այնուհետև Հունգարիան արտահանձնեց մարդասպանին Ադրբեջանին, որտեղ էլ վերջինս ազատ արձակվեց և հերոսի կոչում ստացավ։ Այդ շրջանում միջազգային հեղինակավոր պարբերականներ, անգամ հունգարական ԶԼՄ-ներն էին գրում, որ Հունգարիան տառապում է ամոթի զգացումով այն բանից հետո, երբ նա արտահանձնեց ադրբեջանցի մարդասպան Ռամիլ Սաֆարովին: Դա իսկապես խայտառակություն էր: Ադրբեջանցի մարդասպանը կացնով սպանել էր հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանին քնած ժամանակ, սակայն Հունգարիան որոշեց արտահանձնել նրան, իսկ Սաֆարովին իր ծննդավայրում` Ադրբեջանում, երկրի նախագահը ներում շնորհեց` վերջինիս տալով «ազգային հերոսի» կոչում: Ըստ Հունգարիայի ԱԳՆ-ի, Սաֆարովի արտահանձնումը համապատասխանում էր Ստրասբուրգում ստորագրված Դատապարտյալների փոխանցման մասին եվրոպական կոնվենցիային: Հունգարիայի վարչապետի արտաքին տնտեսական գործունեության հարցերով քարտուղար Պիտեր Սիյարտոն նշել էր, թե Հունգարիայի ԱԳՆ-ն Բուդապեշտում գտնվող Ադրբեջանի դեսպանին դիվանագիտական նոտա է հղել, որում նշվում է, որ մարդասպանի արտահանձնմանը հետևած իրադարձությունները անընդունելի են և դատապարտելի: Սակայն իրականությունն այլ էր. Սաֆարովի արտահանձնման օրը, վերջինիս Հունգարիայում բնութագրել էին որպես մարդասպան, մինչդեռ իր ծննդավայրում նա արժանացել էր մայորի կոչման, բնակարանի ու նյութական պարգևատրման: Ի պատասխան այս ամենի ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ իր երկիրը խզում է բոլոր դիվանագիտական հարաբերությունները Հունգարիայի հետ: Այդ օրերին Հունգարիայի նախկին վարչապետ Ֆերենց Գյուրշսանին բողոքի ակցիա անցկացրեց: Ժողովրդավարական կոալիցիայի նախագահի տեղակալ Մոլնարը մեղադրել էր կառավարությանն այն բանում, որ «հունգարացիների պատիվը փոխարինվել է ապրանքով» և դրա պատճառով երկիրը ամոթալի վիճակում է հայտնվել: Նա նաև գործող վարչապետին մեղադրել էր այն բանում, որ Հունգարիայի կառավարության ղեկավարը նախընտրել է «փող խնդրել սատանայից»: Իսկ Facebook սոցիալական ցանցում` «Հայաստան, ներողություն ենք խնդրում մեր վարչապետի արածի համար» խմբին միացել էին տասնյակ հազարավոր հունգարացիներ: Այնպես որ, Հունգարիայի այսօրվա իշխանությունների կողմից` ադրբեջանական գազը եվրոպական էներգետիկ համակարգում ընդգրկելու մասին հայտարարությունները բոլորովին էլ անակնկալ չեն, միանգամայն սպասելի են: Ադրբեջան-Հունգարիա կապերը վաղուց են ապացուցել իրենց ամրությունը: Թամար Բագրատունի