«Արտաքին քաղաքական աջակցությունն իշխանությունը փոխելու պարտադիր պայման է»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

2024 թվականը մեկնարկեց «կախիչցնցուղ» օպերացիայով: Տարեսկզբի առաջին աշխատանքային օրը Նիկոլ Փաշինյանը սկսեց մարզային կրթական հաստատություններ այցերով՝ ստուգելու, թե ինչպես են այնտեղ ընթացել շինարարական աշխատանքները: Գտավ խնդիրներ, տվեց հանձնարարականներ, որոնց մասով, ըստ մամուլի հրապարակումների, դեռ քրգործեր չեն հարուցվել, Լոռու մարզպետն ու քաղաքաշինության կոմիտեի ղեկավարն ազատվեցին պաշտոններից: Քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալ յանը տեղի ունեցածին կարճ բնորոշում է տալիս՝ սա PR շոու էր:

«Այն բխում է իր կողմից ստեղծված կառավարման համակարգի օրինաչափություններից: Իր կողմից ձևավորված անձնիշխան կառավարման համակարգը, երբ ամեն ինչ պետք է ծառայի մեկ անձի շահերի, ունի իր օրինաչափությունները, դրանցից մեկն այն է, որ պետք է ցույց տա իր ընտրազանգվածին, որ երկրում ամեն ինչ որոշում է մեկ մարդ՝ որակն է ստուգում և, եթե որակով արտադրանք չի լինում, պատժում է տեսանելի պաշտոնյաներին: Ստուգեց որակը և, երբ որակից գոհ չեղավ, պատժեց տեսանելի պաշտոնյաներին՝ Լոռու մարզպետին ու քաղաքաշինության կոմիտեի ղեկավարին:Խնդիրն այն չէր, որ ուղղակի պատժեր, այլ պատժեր այնպիսի մարդկանց, որոնք տեսանելի են, որովհետև իրականում հասկանալի է, որ ո՛չ մարզպետը, ո՛չ քաղշին կոմիտեի ղեկավարը պարտավոր չեն դպրոցներ գնալ և կախիչներ ստուգել, տեսնել՝ ամուր են դրանք, թե ոչ: Սա նրանց գործառույթը չէ, դա անում են ավելի ցածր օղակի ներկայացուցիչները, տարբեր տեսակի տեսչական կառույցները, որոնք ստուգում են շինարարությունը և համապատասխան թղթերով ստուգումներ անցկացնում, տեսնում՝ արդյոք բոլոր աշխատանքները կատարվա՞ծ են, թե՞ ոչ:

Եթե բոլոր աշխատանքները կատարված են, ընդունում են, եթե ոչ, չեն ընդունում, եթե լինում են ինչ-որ խնդիրներ, դատական գործընթացով շինարարի և ընդունողի միջև հարցերը կլուծվեն, եթե շինարարը համաձայն չէ: Եթե, օրինակ՝ Նիկոլ Փաշինյանը պատժեր ինչ-որ ցածր օղակի մի պաշտոնյայի, ասենք, տեսչության աշխատակից Պողոս Պողոսյանին, նույն «արձագանքը» չէր լինի, չէ՞ որ ոչ ոք նրան չի ճանաչում, բայց երբ մարզպետին է պատժում, դա արդեն ուրիշ արձագանք է ունենում իր ընտրազանգվածի մոտ: Տեղի ունեցածն ընդամենը PR շոու էր, որը բնորոշ է կիսաավտորիտար կառավարման համակարգ ունեցող տարբեր երկրների: Նույնն անում են Բելառուսում, միջինասիական հանրապետություններում, որտեղ կառավարման այս համակարգը կա: Երբ Հայաստանը ժողովրդավարական երկիր կլինի, նման բաներ արդեն չենք տեսնի»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշում է քաղտեխնոլոգը:

Բայց արդյոք այս տեսարանները շարունակո՞ւմ են ազդեցություն ունենալ մարդկանց վրա: Բադալ յանը հստակ է արձագանքում՝ այո: «Իր ընտրազանգվածի համար այս տեսարանները շարունակում են ազդեցություն ունենալ, իր ընտրազանգվածը տեսնում է, որ իրենց ղեկավարը, որի օգտին քվեարկել են և ընտրել որպես վարչապետ, բավականին խիստ է, տեր է կանգնում իրենց, չի թողնում, որ իրենց իրավունքները ոտնահարվեն, որ իրենց անորակ դպրոց հանձնեն»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Լրատվամիջոցներում պարբերաբար հրապարակումներ են հայտնվում, որտեղ կարծիքներ են հնչում 2024 թվականին Հայաստանում հնարավոր արտահերթ ընտրությունների մասին: Փորձագետներն այս հարցում տարակարծիք են: Մեր զրուցակցի կարծիքով, Հայաստանում արտահերթ ընտրություններ կարող են լինել այն ժամանակ, երբ այն ուժերը, որոնք Նիկոլ Փաշինյանին 2018 թ.-ին բերել են իշխանության, որոշեն, որ Հայաստանում պետք է տեղի ունենան արտահերթ ընտրություններ: «Այս հարցը Հայաստանի իշխանությունները չեն որոշում, այլ արևմտյան այն կենտրոնները, որոնք այս մարդկանց 2018 թ.-ին բերել են իշխանության: Իրենք են որոշում՝ կլինե՞ն արտահերթ ընտրություններ, թե՞ ոչ, և եթե լինեն, ի՞նչ արդյունք պետք է լինի: Ընտրությունների ինստիտուտն արդեն երեսուն տարի է, ինչ Հայաստանում չի աշխատում: Եթե անգամ լինեն արտահերթ ընտրություններ, թող ոչ ոք չմտածի, որ այդ դեպքում հաղթանակ է տանելու իշխող քաղաքական ուժի նկատմամբ: Մոռացեք դա: Հայաստանում ընտրություններում միշտ հաղթում է այն ուժը, որն իշխանության է այդ պահին, իհարկե, շեշտենք, հաղթում է՝ ըստ պաշտոնական տվյալների: Թե իրականում ինչ է լինում, դա արդեն ուրիշ հարց է: Դրա համար էլ այս և նախորդ իշխանությունների ժամանակ անցկացված բոլոր ընտրությունների ժամանակ հաղթել և հաղթելու են այս և նախորդ իշխանությունները: Ուստի հույս ունենալ, որ արտահերթ ընտրություններով կարող ես իշխանությունը փոխել, դրա մասին մոռացեք:

Երկրորդ՝ այս պահի դրությամբ չեմ տեսնում արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու ինչ-որ պատճառ: Հնարավոր է՝ արևմտյան կենտրոններն ուզում են արտահերթ ընտրություններ անցկացնել, դա հստակ ասել չենք կարող: Բայց հստակ է, որ չեմ տեսնում արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու ինչ-որ խնդիր: Հայաստանում քաղաքական ճգնաժամ չկա, հասարակության շրջանում ինչ-որ լարվածություն չկա, բոլորի վարկանիշն է ընկնում: Որքան ՔՊ-ինն է ընկնում, նույնքան էլ ընդդիմությանը: Իշխող քաղաքական ուժը խորհրդարանում ճգնաժամ չունի, իշխանությունը մեծամասնություն է, քվեարկում են, իրեն անհրաժեշտ ցանկացած օրենք անցկացնում է, ընդդիմությունն էլ թեթևակի քննադատություններով որևիցե ազդեցություն չի կարողանում ունենալ անցկացվող օրենքների որակի վրա: Այսինքն, որևիցե քաղաքական խնդիր չկա, որպեսզի որոշում կայացվի՝ արտահերթ ընտրություններ անցկացնելով լիցքաթափել հասարակությանը: Եթե մարդիկ դժգոհ են, հեռանում են արտասահման, ինչպես արել են վերջին 30 տարվա ընթացքում: Հայաստանի հասարակության դժգոհությունը երևում է արտագաղթելով, դժգոհության ցուցանիշը երևում է արտագաղթի չափով: Արտագաղթ կա, դժգոհները հեռանում են, նրանք, որոնք կարող են հեռանալ: Իսկ ովքեր մնում են, պոտենցիալով թույլ են ինչ-որ գործողություն իրականացնելու համար»,-ընդգծում է նա:

Բայց մյուս կողմից՝ վերջին շրջանում տեսանք իրենց բողոքի ձայնը բարձրացնող քաղաքացիների, կարծիք կա, սակայն, որ նրանց տրամադրությունները, վճռականությունը ճիշտ ուղղորդում չստացավ ընդդիմադիր քաղաքական գործիչների կողմից: «Հայաստանում իշխանափոխություն հնարավոր է անել, եթե ունես արտաքին քաղաքական աջակցություն: Եթե չունես այդ աջակցությունը, որքան էլ հասարակությունը դժգոհի, չես կարող իշխանափոխություն անել: Արտաքին քաղաքական աջակցությունն իշխանությունը փոխելու պարտադիր պայման է, կապ չունի՝ դա կլինի Արևմուտքը, թե Ռուսաստանը»,-հավելում է քաղտեխնոլոգը:

Իսկ ինչպիսի՞ն են ակնկալիքները մեկնարկող տարվանից: «Պետք է սպասել Արևմուտքի և Ռուսաստանի հակամարտության արդյունքին Ուկրաինայի տարածքում: Կախված նրանից, թե Ռուսաստանն ինչ հաջողություն կունենա Ուկրաինայում Արևմուտքի դեմ պայքարում, ըստ այդմ էլ քաղաքական իրավիճակը Հարավային Կովկասում կփոխվի: Մաքսիմալ հաղթանակի դեպքում մաքսիմալ փոփոխութան կենթարկվի Հարավային Կովկասի իրավիճակը, չի բացառվում ամբողջովին իշխանափոխություն Հայաստանում, Արցախի հարցի լրիվ այլ կոնտեքստի զարգացում և այլն: Եթե Ռուսաստանը քիչ կամ միջին հաջողություն ունենա Ուկրաինայում, ուրեմն այս անորոշ վիճակը կարող է շատ երկար, անգամ տարիներ շարունակվել, նայած թե որքան կշարունակվի Արևմուտք-Ռուսաստան հակամարտությունը: Սրանից է կախված, թե ինչպիսին կլինեն Հայաստանի Հանրապետության սահմանները, այսինքն՝ քանի քառակուսի կիլոմետր կլինի, Հայաստանում իշխանափոխություն կլինի՞, թե՞ ոչ: Չնայած հիմա էլ Արցախի հարցը փակված չէ, բայց այդ զարգացումներից է կախված՝ այն ակտիվ կզարգանա՞, թե՞ ոչ, հիմա այն քնեցված վիճակում է, դրանից է կախված, թե ինչ սահմաններում կլինի Արցախը, արցախահայությունը կվերադառնա՞ Արցախ, թե՞ ոչ: Բոլոր հարցերը որոշվում են Ուկրաինայում, Հայաստանի Հանրապետությունում էլ ոչ մի հարց չի որոշվում, բացի դպրոցներում «ռուչկեքի» ու ցնցուղների փոփոխությունից»,-եզրափակում է Արմեն Բադալյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ