Վաշինգտոնի` «ծածուկ 5 բառը»
Օրերս խիստ ուշագրավ հայտարարություն է հնչել Վաշինգտոնից` ԱՄՆ-ի հեռացող նախագահ Օբամայի վարչակազմի ներկայացուցչի կողմից` Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ: ՄԱԿ-ում Միացյալ Նահանգների դեսպան Սամանթա Փաուերը անցյալ շաբաթ 1915 թվականի իրադարձությունները բնորոշել է որպես ցեղասպանություն, հաղորդել է Associated Press լրատվական գործակալությունը, հարց բարձրացնելով՝ արդյոք Օբամայի վարչակազմը ծածուկ ճանաչել է Առաջին աշխարհամարտի ժամանակաշրջանի հայերի կոտորածը` որպես ցեղասպանություն: «Ցեղասպանություն եզրույթը տևական ժամանակ տաբու է ամերիկացի պաշտոնյաների, այդ թվում՝ նախագահ Բարաք Օբամայի համար, ով դրա փոխարեն խոսում է զանգվածային կոտորածների ու պատմական ողբերգության մասին: Սակայն ՄԱԿ-ում Օբամայի դեսպանը անցած շաբաթ իր ղեկավարից ավելի հեռուն գնաց», - հաղորդում է Associated Press-ը, մանրամասնելով՝ Նյու Յորքում Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր Էլի Վիզելի հիշատակին նվիրված արարողության ժամանակ Սամանթա Փաուերը խոսել է մինչ օրս շարունակվող պատմական անարդարությունների մասին, այդ շարքում հիշատակելով նաև Հայոց ցեղասպանության ժխտումը: «Փաուերը ընդամենը հինգ բառ ասաց՝ առանց մանրամասնելու, սակայն այդ հինգ բառը կարող են գազազեցնել Ամերիկայի գործընկեր և ՆԱՏՕ-ում դաշնակից Թուրքիային, որը կատաղի ձևով ընդդիմանում է Հայոց ցեղասպանության մասին որևէ հիշատակման», փաստում է գործակալությունը, ընդգծելով՝ հայտարարությունը արտառոց էր նաև՝ հաշվի առնելով, որ Սամանթա Փաուերը կարգավիճակով Ամերիկայի երկրորդ ամենաբարձրաստիճան դիվանագետն է, և սա կարող է ընկալվել որպես նրա կողմից քննադատություն Բարաք Օբամայի հասցեին: «Առաջին անգամ առաջադրվելով Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնում՝ Բարաք Օբաման խոստացավ հաղթանակի դեպքում ճանաչել հայերի ջարդերը որպես ցեղասպանություն, բայց հետո պարբերաբար դրժեց խոստումը՝ ապրիլի 24-ի իր ուղերձներում տեղի ունեցածը բնորոշելով որպես 20-րդ դարի առաջին զանգվածային կոտորածներ և ողբերգություն, որ չպետք է կրկնվի», - հիշեցնում է Associated Press-ը: Ի դեպ, ինքը Սամանթա Փաուերը մինչև Օբամայի վարչակազմ մտնելը ամերիկյան հեղինակավոր Պուլիցերյան մրցանակի դափնեկիր լրագրող էր, որը բավական հաճախ է անդրադարձել ցեղասպանությունների հարցում Միացյալ Նահանգների վարած քաղաքականությանը: «Պաշտոնյաները պնդում են, որ կուլիսներում նա հետևողականորեն աշխատել ու համոզել է Օբամային պաշտոնապես ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը», - հաղորդում է Associated Press-ը: Վերջինիս խոսնակ Քուրթիս Քուփերը, մեկնաբանելով դեսպանի խոսքերը, պնդել է՝ դրանք չեն վկայում վարչակազմի քաղաքականության փոփոխության մասին և նպատակ են ունեցել «համոզել այլոց ակտիվ պայքարել և ոչ թե կողքից նայել անարդարություններին, զանգվածային ջարդերին ու ցեղասպանությանը»: Միացյալ Նահանգների Պետդեպարտամենտի խոսնակ Մարկ Թոները ևս պնդել է, թե այս հարցում ամերիկյան պաշտոնական ուղեգիծը չի փոխվել: «Նախագահն ու վարչակազմի մյուս բարձրաստիճան պաշտոնյաները բազմիցս սգացել են և ճանաչել են մեկուկես միլիոն հայերի նկատմամբ իրականացված վայրագությունները՝ ընդգծելով, որ պատմական փաստերի ամբողջական, անկեղծ ու արդար ճանաչումը բխում է բոլորի շահերից», նշել է Պետքարտուղարության խոսնակը: Այսպես, պաշտոնապես Վաշինգտոնը կրկին արձանագրել է, որ Սամանթա Փաուերի բառերը չեն արտահայտում վարչակազմի քաղաքականության փոփոխությունը։ Միաժամանակ հայտնի է, որ ԱՄՆ-ի բոլոր նախագահներն ու նրանց վարչակազմերի բարձրաստիճան պաշտոնյաները բազմիցս ճանաչել են մեկուկես միլիոն հայերի նկատմամբ իրականացված վայրագությունները, կասկածի տակ չեն դրել այդ փաստը: Ինքը` Օբաման, թեև դրժեց իր նախընտրական խոստումը, սակայն ամեն տարի ապրիլի 24-ի առիթով հրապարակած իր ուղերձում` հայերի զանգվածային կոտորածի մասին խոսելիս, թեև չէր գործածում «ցեղասպանություն» բառը, սակայն մենք մշտապես մոռանում ենք, որ նա գործածում էր հայերենով` «Մեծ Եղեռն» եզրույթը: Այսինքն` ամեն անգամ Օբաման հայերենով գործածում էր այն բառը, որը դժգոհության մեծ ալիք էր բարձրացնում Թուրքիայում, իսկ Հայաստանում` կրկին հիասթափություն, որ նա կրկին չարտասանվեց «գենոցիդ» բառը: Ամերիկյան ոչ մի վարչակազմ երբեք կասկածի տակ չի դրել հայ ժողովրդի հանդեպ իրականացրած կոտորածները` օսմանյան կայսրության տարիներին: Այժմ, սակայն, հեռացող Օբաման իր վարչակազմի ներկայացուցչի միջոցով, կարծես, վերջին ակորդն է խփել` իր իշխանավարման տարիների բացը լրացնելով: Անշուշտ, Սամանթա Փաուերը, հենց այնպես` միամտաբար չի գործածել «ցեղասպանություն» բառը, և Associated Press-ի ռեպորտաժն էլ պատահաբար չի հրապարակվել: Նման հարցերում ամերիկյան քաղաքականությունում պատահականություններ չեն լինում: Այնպես, որ հեռացող Օբամայի վարչակազմի կողմից այս քայլը խիստ ուշագրավ մեսիջ էր ուղղված, նախևառաջ, աշխարհին, ինչպես նաև` Թուրքիային, որի հետ հարաբերություններն Օբամայի օրոք նկատելիորեն լարվեցին` մանավանդ վերջին ամիսներին` Գյուլենի արտահանձնման հարցով: Թամար Բագրատունի