«Փաշինյանի մեղրամիսի» ավարտը. Պատերազմ, որը մոտ է առավել քան երբևէ

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը խորը մտահոգությամբ է հետևում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պահպանվող լարվածության աճին: Անտոնիո Գուտերեշը կողմերին հորդորել է առավելագույն զսպվածություն դրսևորել, երկու երկրների միջև լայնածավալ հակամարտությունը աղետ կարող է դառնալ: Այս մասին ՄԱԿ-ի կենտրոնակայանում տեղի ունեցած ամենօրյա ճեպազրույցում նշել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի խոսնակ Ստեֆան Դյուժարիկը: Լրագրողի հարցին ի պատասխան՝ Դյուժարիկը հայտնել է, որ ՄԱԿ-ի ներկայացուցիչները վերջին մեկ շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանի և Հայաստանի ներկայացուցիչների հետ տարբեր մակարդակների շփումներ են ունեցել՝ դեէսկալացիայի կոչ անելու համար:

Միջազգային մամուլը շարունակում է ուշադրության ներքո պահել Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին տաս օր առաջ ադրբեջանական ագրեսիայի արդյունքում արձանագրված ռազմական գործողությունները և դրա արդյունքում իրավիճակը Հայաստան-Ադրբեջան սահմաններին:

Ընդհանուր առմամբ, փորձագետներն ավելի ու ավելի հաճախ են սկսել արձանագրել մոտալուտ պատերազմի բռնկման հավանականությունը:

Carnegie Europe հիմնադրամի ավագ վերլուծաբան Թոմաս դե Վաալը, որը մասնագիտացած է Արևելյան Եվրոպայի և Կովկասի տարածաշրջանի խնդիրներով, լայնորեն տիրապետում է ղարաբաղյան կարգավորման պատմությանը, carnegie.ru կայքում հրապարակել է հոդված «Զսպում առանց խաղաղության. ինչու Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կրկին մարտեր են» վերնագրով։ Սիվիլնեթը թարգմանաբար ներկայացրել է հոդվածը:

Ամբողջ Եվրոպայում կա ընդամենը երկու երկիր, որոնք մինչ օրս պատերազմի մեջ են միմյանց հետ, նկատում է հեղինակը: «Ցավոք, երկամյա անդորրը, որը կարելի է անվանել «Փաշինյանի մեղրամիս», ավարտվեց, ընդ որում՝ շատ կտրուկ։ Իրավիճակը շատ արագ փոխվում է, և հետագա էսկալացիան միանգամայն հնարավոր է։ Համենայնդեպս, վերջին իրադարձություններն Ադրբեջանում լավատեսություն չեն ներշնչում. նախագահ Իլհամ Ալիևը պաշտոնանկ է արել երկարամյա (2004-ից) ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովին՝ հայտարարելով, որ նա զբաղվել է «անօգուտ աշխատանքով, անօգուտ բանակցություններով»: Դրան հաջորդեց ցույց Բաքվում, որի վրդովված մասնակիցները իշխանություններից պահանջում էին ավելի կոշտ դիրքորոշում որդեգրել Հայաստանի հետ հարաբերություններում։

Հեղինակը նկատում է, որ 2018-ին Երևանում տեղի ունեցած խաղաղ հեղափոխությունից հետո Ադրբեջանը գոհունակությամբ ընդունեց Հայաստանի վարչապետի պաշտոնում Նիկոլ Փաշինյանի նշանակումը, որը նոր սերնդի մարդ էր և, ի տարբերություն իր երկու նախորդների, ծնունդով Ղարաբաղից չէր և չէր մասնակցել 1991-1994 թթ.հակամարտությանը։ Փաշինյանն ու Ալիևը պայմանավորվեցին նվազեցնել լարվածությունը շփման գծում։ Առաջին անգամ օպերատիվ կապ հաստատվեց երկու երկրների բանակների հրամանատարների միջև։ Մի շարք միջադեպերի թիվն հասավ գրեթե զրոյի․ դա հստակ ցույց է տալիս, որ նախկինում բախումները եղել են ոչ թե պատահական, այլ վերևների հավանությամբ։ Ըստ հեղինակի՝ երկկողմ հարաբերություններում նման դրական տրամադրվածություն արդեն երկար տարիներ չէր եղել։ Հույս էր հայտնվել, որ կողմերը կարող են անցնել դանդաղ, բայց բանակցությունների։ 2019 թվականի հունվարին Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները նույնիսկ պայմանավորվեցին, որ «անհրաժեշտ է կոնկրետ միջոցներ ձեռնարկել բնակչություններին խաղաղության նախապատրաստելու համար»:

Վերջին մարտերը վերջ դրեցին երկամյա մեղրամիսին, նշում է հեղինակը ու շարունակում. «2018-ից ի վեր Բաքվում սրտնեղում էին այն պատճառով, որ Հայաստանի պահանջները կատարվում են՝ անվտանգությունը երկու երկրների բանակները բաժանող շփման գծում և, ընդհանուր առմամբ սահմանին ամրապնդվում էր։ Իսկ ահա Ադրբեջանի գլխավոր պահանջի կատարման ուղղությամբ առաջընթաց այս ընթացքում չկար. կողմերն այդպես էլ չանցան քաղաքական կարգավորման բովանդակային բանակցությունների։

Եվ, իրոք, Փաշինյանի վերաբերյալ ադրբեջանական իշխանությունների նախնական խանդավառությունը բավական միամիտ էր թվում։ Այո, նա ծնունդով Ղարաբաղից չէ, բայց պատկանում է հայերի այն սերնդին, որի համար ինքնին հասկանալի է, որ Ղարաբաղը հայկական տարածք է, և այն այլևս երբեք ստիպված չեն լինի կիսել Ադրբեջանի հետ։ Ընդհակառակը, Ղարաբաղի հայերի աջակցությունը ստանալու համար երևանցի Փաշինյանը սկսեց ավելի ապավինել ազգային-հայրենասիրական հռետորաբանությանը։ 2019-ին նա այցելեց Ղարաբաղ և ելույթ ունեցավ այնտեղ հանրահավաքի ժամանակ՝ վանկարկելով «միավորում» կարգախոսը՝ ընդգծելու, որ մարզն անբաժան է Հայաստանից։ Իր հերթին, ադրբեջանական ղեկավարությունն այդպես էլ չհրաժարվեց այն հռետորաբանությունից, որը Հայաստանում համարում են ուղղակի սպառնալիք։ 2018 թվականին նախագահ Ալիևը նախազգուշացրեց, որ Ադրբեջանը երբեք չի հրաժարվի իր պահանջներից»։

Թոմաս դե Վաալի համոզմամբ՝ միջազգային ճնշումը հազիվ թե օգնի։ «Չնայած Սերգեյ Լավրովի ակտիվ ջանքերին՝ ուղղված խաղաղ համաձայնագրի մշակմանը, Ռուսաստանի ղեկավարությունն, ընդհանուր առմամբ շահագրգռված չէ ռիսկի դիմել Բաքվի և Երևանի հետ իր հարաբերություններով՝ հանուն խաղաղության հասնելու: Բացի այդ, երկու կողմերն էլ չեն վստահում Ռուսաստանին. Ադրբեջանը, քանի որ Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև ռազմական դաշինք է կնքվել, Հայաստանը, քանի որ Մոսկվան, կարծես թե, չի շտապում կատարել իր ռազմական պարտավորությունները դաշնակցի առջև։

Ռուսաստանի հնարավորությունները սահմանափակ են. հարկ է հիշել, որ, ի տարբերություն Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի, Մերձդնեստրի կամ Ուկրաինայի, ղարաբաղյան հակամարտության գոտում ռուս զինվորականներ չկան»։

Ինչ վերաբերում է մյուս տերություններին, ապա ըստ հեղինակի՝ Թուրքիան աջակցում է Ադրբեջանին, բայց ակնհայտորեն չէր ցանկանա, որ նրա սահմանների մոտ ևս մեկ հակամարտություն բռնկվի։ Իրանն ընդամենը շահագրգիռ դիտորդ է, որը ոչ մի դեր չի խաղում։ Միացյալ Նահանգները, որը ժամանակին հանդես է եկել որպես ակտիվ միջնորդ, վերջին տասնամյակում խիստ կրճատել է իր ներգրավվածությունը տարածաշրջանի գործերին, հատկապես Թրամփի օրոք։ «Այս ամենը նշանակում է, որ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ն բավարար գործիքներ ունեն երկու կողմերին զսպելու համար, բայց չկա ո՛չ ժամանակ, ո՛չ ուժ, ո՛չ ցանկություն, որպեսզի փորձեն ստիպել Հայաստանին և Ադրբեջանին խաղաղություն կնքել, էլ չենք խոսում խաղաղապահներ ուղարկելու մասին, որոնք պետք է հետևեն համաձայնագրի կատարմանը։ Հիմա մնում է հուսալ, որ կգրանցվի հերթական փխրուն զինադադարը։ Ինչ վերաբերում է խաղաղությանը, ապա որքան էլ ցավալի է, այսօր այն հեռու է, ինչպես երբեք»։

Մետաքսյա Շալունց

դիտվել է 5645 անգամ
Լրահոս
Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել 3 բժշկի Եվրո-2024-ն՝ առանց Հայաստան. վերլուծական Եղանակը կտաքանա Ադրբեջանի ՄԻՊ-ը հանդիպել է Ստեփանակերտում մնացած արցախցիների հետ Փաշինյանի ելույթն ադրբեջանական մամուլում լայքեր է հավաքում ՀՀ անվտանգության գլխավոր սպառնալիքը Փաշինյանն է, ոչ թե Արցախի պետական ինստիտուտները. Սաղաթելյան Հայաստանի մարդասիրական օգնությունը հասավ Գազա 300 հազար դոլար․ Հայաստանն օգնություն կտրամադրի Ճապոնիային Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի Հիմա մի անեկդոտ պատմեմ․ Նաիրի Հոխիկյան (video) Արա՛, դուք ո՞նց եք սրան հավատում․ հլը լսե՛ք՝ էս ճիվաղը Տավուշում ինչ է ասել․ Արշակ Զաքարյան (video) Անկախության բանակի փառապանծ էջերը հենց Տավուշում են գրվել․ Գագիկ Մինասյան (video) Ինչու՞ Հայաստանը մոսկովյան ահաբեկչության մասով ՀԱՊԿ հայտարարությանը չի միացել (video) ՔՊ-ականն ի՞նչ ռիսկով է այսպիսի հայտարարություն անում․ Նիկոլից վախեր չունի՞․․․ (video) Նիկո՛լ, ինձ կանչի քո մոտ, ապացուցեմ, որ մի գրամ բան չգիտես․ քաղաքացի (video) «Պոռնկության գինը»՝ 1 մլն. դրամ. Շաքարյանց (video) Ահազանգ կա․ մանկապարտեզներում խայտառակ վիճակ է․ հարցադրումներ նախարարին (video) Էդ սատանայական ընտանիքը մեր ողջ ազգն է վերացնում. քաղաքացի (video) Էս կառավարությունը բոլորը մարդ են` ավանակի գլխով․ հարցում (video) Բոլոր ծրագրերը պետք է սպասարկեն Արցախ մեր հավաքական, անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի տեսլականին Լևոն Շիրինյանը Ոսկեպարում «հիստերիա է» բարձրացրել (video) Նիկոլի խոստացած պատերազմը մոտ է․ Նաիրի Հոխիկյան (video) Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում. Արթուր Աբրահամ Այսօր էլ ՀՀ ինքնիշխան տարածքից շուրջ 208 քառակուսի կիլոմետրը գտնվում է ադրբեջանական օկուպացիայի ներքո. Անի Բադալյան Փաշինյանը սկսել է իրեն ու Չեմբեռլենին արդարացնելու գործընթաց
Ամենաընթերցվածները
Շուտով
Մարտի 29-ին՝ ժամը 14։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Կարապետ Մինասյանը (Արդարադատության նախարարի նախկին տեղակալ) Մարտի 29-ին՝ ժամը 16։30-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Մարինա Խաչատրյանը Մարտի 29-ին՝ ժամը 15։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է վերլուծաբան Արգիշտի Կիվիրյանը Մարտի 29-ին՝ ժամը 13։30-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Գառնիկ Դավթյանը Մարտի 28-ին՝ ժամը 16։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Նաիրի Հոխիկյանը Մարտի 28-ին՝ ժամը 15։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Հովհաննես Իշխանյանը Մարտի 28-ին՝ ժամը 14։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Սերգեյ Շաքարյանցը Մարտի 28-ին՝ ժամը 13։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Ձյունիկ Աղաջանյանը Մարտի 28-ին՝ ժամը 11։00-ին, Հայելի ակումբի հյուրն է Երվանդ Բոզոյանը Մարտի 27-ին՝ ժամը 11:30-ին, Հայելի ակումբի հյուրն Գառնիկ Դավթյանը
Հետևեք մեզ Viber-ում https://cutt.ly/5wn8sJBS
Hayeli.am