Բոլոր հարուստները դառնում են մեղադրյալ. 50 միլիոնից ավելի ունեցողները կգնան դատախազություն
Արդարադատության նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել մեծ աղմուկ հանած և հակասական մեկնաբանությունների արժանացած «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին» օրենքի նախագիծը:
Օրենքի նախագծի ընդունման արդյունքում ակնկալվում է կատարելագործել ապօրինի ծագում ունեցող գույքը տնտեսական շրջանառությունից հանելու օրենսդրական գործիքակազմը։ Նախատեսված իրավական մեխանիզմը թույլ է տալիս բռնագանձել գույքը, որի ձեռքբերումը նախագծով նախատեսված էական ծավալներով չի հիմնավորվում օրինական եկամտի աղբյուրներով: Նախագիծը նպատակ է հետապնդում որդեգրել միջազգային պայմանագրերով և միջազգային կառույցների խորհրդատվական բնույթի փաստաթղթերով առաջարկվող լավագույն չափանիշները հանցավոր ակտիվների շրջանառության դեմ պայքարի ոլորտում:
Նախատեսված իրավական մեխանիզմը թույլ է տալիս բռնագանձել գույքը, որի ձեռքբերումը նախագծով նախատեսված էական ծավալներով չի հիմնավորվում օրինական եկամտի աղբյուրներով: Օրենքը նախատեսում է ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման հնարավորություն, եթե դրա արժեքը գերազանցում է 50 միլիոն դրամը։
Ստացվում է, որ օրենքի տրամաբանությամբ ապօրինի գույքը վտանգի տակ է, եթե դրա արժեքը գերազանցում է 50 մլնը: Արդյոք սա նշանակո՞ւմ է, որ նախագծի ընդունումից հետո, բոլոր նրանք, ովքեր 50 մլն դրամ արժեքը գերազանցող գույք ունեն, ստիպված են լինելու հիմնավորումներ ներկայացնել դրա ձեռքբերման օրինականության վերաբերյալ: Եթե այո, ապա իշխանության համար ո՞ր փաստարկներն են դիտարկվելու օրինականության հիմք: Եթե հանկարծ մարդիկ չկարողանան հիմնավորել իրենց գույքի օրինական ծագումը, կստացվի, որ գույքն անօրինական կհամարվի, հետևաբար նաև կբռնագանձվի:
Իսկ ի՞նչ են անելու խոշոր սեփականատերերը, եթե գույքի ծագման օրինականության հիմքում դրվի հանրային լեգիտիմությունը: Հայ հասարակությունը տիպիկ ետխորհրդային մոդելի հասարակություն է: Հանրային ընկալումներում գերակա է այն մոտեցումը, որ հարուստները հիմնականում թալանով և անօրինական գործողություններով են ձեռք բերել իրենց ունեցվածքը:
Ըստ նախագծի՝ իրավասու մարմինը գլխավոր դատախազությունն է, որին և լիազորվում է ճշտել գույքի օրինական ծագումը: Ընդհնարապես, իրավակիրառ պրակտիկայում որևէ մեկը պարտավոր չէ ապացուցել իր անմեղությունը: Եթե կա հարուցված մեղադրանք, ապա մեղադրողը պետք է փորձի ապացուցել հակառակ կողմի մեղքը: Այս տրամաբանությունը ներկայացված նախագծում գլխիվայր շրջված է` 50 մլն-ից բարձր արժեքով կապիտալի բոլոր սեփականատերերը դե ֆակտո միանգամից դառնում են մեղադրյալ և հայտնվում են դատախազությունում:
Ավելորդ է ասել, ոչ չափազանց մեծ է նման նախագծի կոռուպցիոն ռիսկը: Սա կարող է դառնալ կապիտալի վերաբաշխման, կուլակաթափության, անցանկալի անձանց ճնշելու, և ռեպրեսիաների ենթարկելու սկիզբը, որը ի չիք կդարձնի նաև ներդրումների ներգրավման հույսը:
Հայկ Դավթյան