Հինգ խորհուրդ Փաշինյանին ինչպես չդառնալ հայկական «Կերենսկի»
Ամուլսարի շուրջ վերջին զարգացումները ցույց են տալիս, որ Նիկոլ Փաշինյանը կարող է սրնթացորեն կորցնել իր լեգիտիմությունը, այսպես կոչված «հեղափոխական ամբոխի» և նրա շահերը ներկայացնող «հեղափոխական քաղաքական» ֆրոնդայի, կամ, հասարակ լեզվով ասաց, այդ քաղաքական դասի մոտ:
Արսեն Խառատյանի կոչը ուղված ԱԺ-ում Փաշինյանի թիմակիցների մի մասին, դուրս գալ «Իմ քայլը» դաշինքից և ձևավորել, այսպես կոչված «կանաչների» պատգամավորական ֆրակցիա, կամ խումբ, ցույց է տալիս, որ այս ֆրոնդայի «դրսի» կուրատորները, պատրաստվում են «խաչ քաշել» Փաշինյանի վրա, փորձ անելով ձևավորել «նոր հեղափոխական թիմ», ով վերջապես ամբողջովին կիրականացնի այն, ինչ նախատեսված էր դեռ մեկ տարի առաջ:
Եթե Փաշինյանը հապաղի, ապա նա կարող է հայտնվել այն վիճակում, ինչ որ եղավ 1917-ին Ռուսաստանում Կերենսկու հետ:
Կարճ համեմատական Փաշինյանի և Կերենսկու միջև նմանությունների վերաբերյալ
Ինչպես հայտնի է, ով լավ է ճանաչում պատմությունը, նա կարող է խուսափել շատ սխալներից: Այդ իմաստով, Փաշինյանը իր հայացքներով ու անցած ճանապարհով շատ նման է 1917-ի ժամանակավոր կառավարության վարչապետ Ալեքսանդր Կերենսկուն: Եվ այդ տեսանկյունից կարևոր է հասկանալ, թե ինչու Կերենսկին, ով դարձել էր ռուսական փետրվարյան հեղափոխության գլխավոր հերոսը, մեկ տարի չանցած կորցրեց իշխանությունը:
Ինչպես հայտնի է Կերենսկին առավել հայտնի դարձավ ռուս հանրության համար, 1905-ից , «արյունոտ կիրակիից» հետո: Այդ ժամանակվա «արյունոտ կիրակին», շատ նման էր մեր 2008-ի մարտի 1-ին: Կերենսկին ակտիվ մասնակիցներից էր, որի պատճառով էլ նա ձեռբակալվեց ցարական իշխանությունների կողմից: Մեկուկես տարի կալանքից հետո, դուրս եկավ բանտից և մտավ ակտիվ քաղաքականության մեջ: Գրեթե նույն ճանապարն անցավ նաև Նիկոլը, որի վրա նույնպես մեծ ազդեցություն էր թողել մարտի 1- դեպքերը: Կերենսկին դեմ էր ահաբեկչությանը, սակայն պաշտպանում էր տերորի կողմնակից «էսերների» շահերը: Նույնիսկ 1912-ին դատարանում պաշտպանում էր, հայ հեղափոխականների/ՀՅԴ/-ի շահերը: Փաշինյանը նույնպես զինված աբստամբությանը դեմ էր, սակայն պաշտպանում էր «Սասնա Ծռերի» -ին իշխանությանից:
Կերենսկին սոցիալիստ էր և չեր սիրում հարուստ բուրժուաներին, համարելով, որ նրանք անարդար ձևով էին հարստացել և շահագործում էին քաղաքացիներին,- բանվորներին և գյուղացիներին: Փաշինյանի տեսակետներն այս հարցում նույնպես մեծամասամբ, համնկնում են Կերենսկու հայացքների հետ: Հաշվի առնելով 21 դարի գործոնը, Փաշինյանը իրեն չի համարում սոցիալիստ, սակայն ժամանակային գործոնն հաշվի առնելով կարող ենք արձանագրել , որ նրանց արժեհամակարգերը գրեթե նունն էին:
Կերենսկին ատում էր ցարական կիսա -բուրժուական, կիսա ֆեոդալական ռեժիմը, Փաշինյանը ատում էր նախկին ռեժիմը, այն համարելով քրեա-օլիգարխիկ:
1917-ի փետրվարյան հեղափոխության գլխավոր հերոսը դարձավ հենց Կերենսկին: Այդ հեղափոխությունը ռուս հասարակության համար անսպասելի էր, սակայն շատ սպասված: Իսկ հեղափոխության գլխավոր կարգախոսն էր «Սերը և համերաշխությունը»: Այն համարվում էր բուրժուա- դեմոկրատայկան, սակայն իր բնույթով հակաբուրժուական էր:Քանզի ռուսները բուրժուաներին չէին սիրում: 2018-ի հայկական ապրիլյան հեղափոխությունը նույնպես համարվում էր բուրժուա-դեմոկրատական, սակայն իր բնույթով հակաօլիգարխիկ էր, քանզի Հայաստանում օլիգարխները նույնպես սիրելի չեն: Իսկ հեղափոխության կարգախոսն էլ շատ նման էր ռուսների փետրվարյան հեղափոխության կարգախոսին:
1917- մարտին ողջ ռուս հասարակությունը ուղակի պաշտում էր Կերենսկիին, նրան համարելով «Ռուսաստանի արևը», «գյուղացիների ազատագրիչ»: Կերենսկին «լողանում էր » այդ փառքի մեջ: Նա փորձում էր նմանվել հասարակ մարդուն, մերժում էր, «պարոն» ձևակերպումը, այն փոխարինելով «ընկերով»: Նա իր ելույթներով հիպնոզացնում էր ամբոխին և դրանով գրավում նրանց սերը: Նրան այդպես էլ անվանում էին ,- «ռուսական հեղափոխության սիրեկանը»: Համաձայնվեք, որ այս ամենը ատ է հիշեցնում նաև Նիկոլին:
Ինչու՞ Կերենսկին վերջնաարդյունքում ձախողվեց և կորցրեց իշխանությունը
Կերենսկին վարչապետ դառնալուց առաջ , հանդես գալիս արմատական հեղափոխական հռետորաբանությամբ: Սակայն վարչապետ դառնալուց հետո, հասկացավ, որ պետական համակարգում պետք է օգտագործել նաև նախկին ցարական ռեժիմի չինովնիկների փորձը:
Մի կողմից նա տնային կալանք նշանակեց Նիկոլայ 2-ին, տուրգ տալով հեղափոխական ամբոխին, մյուս կողմից, նա բանակի գլխավոր շտաբի պետ նշանակեց գեներալ Կորնիլովին, որպեսզի հենարան ունենա նաև նախկին ռեժիմի ներկայացուցիչների մոտ:
Կերենսկին ուզում էր սինթեզել հեղափոխական արժեքները նախկին պրոֆեսիոնալ կադրերի հետ: Սակայն Նիկոլայ 2- ին կալանավորելուց հետո, նա կորցրեց իր վստահությունը ու ամենա կարևորը,- հարգանքը, պետական կառավարման համակարգում, քանզի այստեղ չեն սիրում թագավորասպան գործիչներին սկզբունքորեն: Իսկ Կորնիլովին նշանակելով բանակի շտաբի պետի պաշտոնում, նա կորցրեց հեղինակությունը հեղափոխական ամբոխի մոտ:
Նիկոլայ 2-ին կալանավորելով, նա իր մուռն էր հանում «արյունոտ կիրակիի» համար, սակայն դրա պատճառով կորցրեց հարգանքը ողջ պետական համակարգի մոտ: Ավելին, այդ քայլով նա բացեց քաղաքական գործնթացների «պանդորայի արկղը», քանզի ցարական ռեժիմի ուժերն էլ սկսեցին վերհիշել նախկին հեղափոխական ուժերի ահաբեկչությունները: Այս վեճի մեջ, արդեն հնարավոր չեր կոմպրոմիսային դիրքերը պահպանել: Այս ժամանակի մասին հրաշալի նկարագրել է հանրահայտ Վլադիմիր Նաբոկովը:
«Պանդորայի արկղի» բացումից հետո, ռուսական քաղաքական դասը բաժանվեց հիմնականում երկու մասի, - ցարական ռեժիմի կողմնակիցների ու արմատական հեղափոխականների, որի դերում էին այն ժամանակվա բոլշևիկները/ նրանց «Սասնա Ծռերը», «բնապահպանները», «սորոսականները» և այլն/:
Արդյունքում, այդ հակամարտությունը այնքան թեժացավ, որ երկու կողմն էլ Կերենսկուց պահանջում եին «կողմնորոշվել»:
Կերենսկին չկարողացավ դա և վերջնաարդյունքում հայտնվեց , ռուսական ասացվածքի դիպուկ բնորոշմամբ, «Свой среди чужих, чужой среди своих» վիճակում և ստիպված եղալ, թողնել իշխանությունը:
Սակայն Կերենսկին, պատմականորեն միայն իշխանությունը չկորցրեց, այլև նպաստեց ռուսական քաղաքացիական պատերազմի առաջացմանը: Եվ այդ իմաստով նա ճակատագրորեն խիստ բացասական դեր կատարեց Ռուսաստանի համար:
Ամփոփենք Կերենսկու գլխավոր սխալը
Նա ուզում էր սինթեզել հեղափոխական արժեքները նախկին ռեժիմի կադրերով, ինչը ճիշտ էր: Սակայն Նիկոլայ 2-ի կալանավորումով նա, փաստացի խաչ քաշեց իր հեղինակության վրա պետական բյուրոկրատիայի, բանակի, զինվորականների, երկրի գործարար վերնախավի մոտ: Այսինքն այն շերտի մոտ, ովքեր երկրի զարգացման շոքեքաշի դեր են կատարում: Իսկ այդ միջավայրում լեգիտիմություն չունեցող երկրի ղեկավարը, չի կարող երկիրը առանց ցնցումների ղեկավարել:
Մյուս կողմից, նա չեր կարող անցնել ամբողջովին արմատական հեղափոխականների կողմը, քանզի, սովորաբար նրանք ղեկավարվում են «դրսից» և հետապնդում են մեծամասամբ հակապետական շահեր:
Ռուս բոլշևիկները 1917-ին, ղեկավարվում էին գերմանական հետախուզական կենտրոնի կողմից, նպատակը, Ռուսաստանին Գերմանիայի հետ պատերազմից դուրս բերելն էր և ռուսական պետական համակարգը փլուզելը: Այդ նպատակի համար, գերմանացիները նույնիսկ իրենց լրտես-բոլշևիկների համար նոր կարգախոս եին ստեղծել,-«Превратим войну империалистическую, в войну гражданскую»:
Նույնը կատարում եին հայ բոլշևիկները Հայաստանում, 1920 թվականին, երբ հայտարարում եին, որ «քեմալական կարմիր Թուրքիան այլևս հայ աշխատավոր և հպարտ ժողովրդի թշնամին չե»:
Հայ թրքաբոլշևիկները նույնպես կառավարվում եին «դրսից»,- Մոսկվայից և Անկարայից:
Իսպանացի հեղափոխականները 1933 թվականին նույնպես ղեկավարվում եին Մոսկվայից:
Այսպիսով կարող ենք արձանագրել, որ բոլոր ժամանակներում, բոլոր տեսակի արմատական հեղափոխականները հիմնականում ղեկավարվում են «դրսից» և սովորաբար, իրենց առաքելությունը հակապետական բնույթ է ունենում:
Ահա թե ինչու, Կերենսկին, դառնալով երկրի վարչապետ, չեր կարող հենվեր արմատական հեղափոխականներ՝բոլշևիկների վրա:
Եթե նա մնար իր իսկ կողմից հռչակաց «Սիրո և համերաշխության» կարգախոսի թիրույթում, ապա նա իշխանությունը չեր կորցնի և արմատականները իշխանության չեին գա:
Հետագայում, օրինակ 20 դարի վերջում, կոմունիզմի փլուզման արդյունքում, բոլոր հեղափոխականները «թավշյա» բնույթ կրեցին: քանզի,ֆրանսիական և ռուսական հեղափոխությունները դասերը հաշվի եին առնվել:
Ինչու՞ Գամսախուրդիան 7 ամսում կորցրեց իշխանությունը: Որոհետև այդ դասերը անտեսեց: Նույնը Էլչիբեյի օրինակն էր, ով չհասկացավ, որ պատերազմի ժամանակ, ներքաղաքական բախումներից պետք էր խուսափեր:
Հինգ խորհուրդ Փաշինյանին ինչպես չդառնալ հայկական «Կերենսկի»
Խորհուրդ առաջին
Նիկոլ, Ամուլսարի հարցում, դու ուշացել ես: Այս հարցը դիր հանրաքվեի և փորձիր հիմնավորել, որ առանց այս նախագծի երկիրը լուրջ իմիջային կորուստ կարող է արձանագրել: Որի արդյունքում ոչ միայն մարդկանց կենսամակարդակը չի կարող բարձրանալ, այլև կարող է առաջանալ լրացուցիչ անվտանգության հարցեր:
Եթե այս հարցում, կոշտ ձևով դեմ գնաս «հեղափոխական ամբոխի» դեմ, ապա վերջնաարդյունքում կպարտվես:
Խորհուրդ երկրորդ
ՀՀ 2-րդ նախագահի հանդեպ այս վերաբերմունքը փոխիր: Միգուցե, «հեղափոխական ամբոխը» քեզ այս հարցում ծափահարում է: Սակայն, հավատա, որ պետական համակարգի, բիզնես վերնախավի, զինվորականների և ղարաբաղյան վերնախավի մեծ մասի մոտ դու դարձել ես ոչ լեգիտիմ: Սակայն պետության շարժիչ ուժը, նրանք են, այլ ոչ թե երկրի ամբոխն է, և նրան օգտագործող և «դրսից» կառավարվող ֆրոնդան: Հավատա, որ եթե այս հարցում քո դիրքորոշումը փոխես, ապա քո վիճակը , թե երկրի ներսում, և թե «դրսում» էապես կլավանա:
Խորհուրդ երրորդ
Դաթարի փնովել նախկին իշխանություններին, հանրապետականներին: Միգուցե նրանք շատ սխալներ են կատարել, սակայն նրանց կադրային բանկը, անհամեմատելի է քո կադրային բանկի հետ:
Նրանց անընդհատ փնովելով, դու արդեն հանրության լուրջ հատվածի մոտ դրական ակցիա չես հավաքում:
Խորհուրդ չորրորդ
Դաթարեցրու նախկին չինովնիկների, զինվորականների հետապնդման գործնթացը: Այս ամենից, ոչ մի օգուտ չես ստանալու, սակայն երկրում բարոյահոգեբանական վիճակը մնալու է կեղտոտված: Արդյունքում, հանրության մի մասի համար լինելու ես թշնամի, իսկ մյուս մասի համար ոչ վճռական: Կերենսկին, հենց դրա համար վերջնաարդյունքում վատ ավարտեց իր կարյերան:
Խորհուրդ հինգերրորդ
Դաթարեցրու Ղարաբաղի հանդեպ քո այս վերաբերմունքը: Ղարաբաղցիները կարող են լինել , և լավ ու ազնիվ գործնկերներ, և ճիշտ հակառակը: Ճիշտ հակառակի դեպքում, ոչ դու, ոչ էլ Հայաստանն ու Ղարաբաղը չեն շահելու: Փոխարենը շահելու են նույն «դրսի» ուժերն ու նրանց ներկայացուցիչները Հայաստանում:
Եթե այս հինգ խորհուրդները չանտեսես, ապա կխուսափես Կերենսկու ճակատագրից, որի վերջնաարդյունքում, երկրի համար, բոլորիս համար էլ լավ կլինի, բացառությամբ, իհարկե «դրսի» ուժերի և նրանց ներկայացուցիչների:
Սա է իրականությունը: