Իսրայելի թունդ ու հին սերն Ադրբեջանի հանդեպ ու մեր անելիքը

Իսրայելի պաշտպանության նախարար Ավիգդոր Լիբերմանը Հայոց ցեղասպանությունն անվանել է «վիճելի և տեսական հարց»` մեկնաբանելով ընդդիմադիր Յաիր Լապիդի առաջարկը Քնեսեթում այն պաշտոնապես ճանաչելու վերաբերյալ: «Չեմ կարծում, թե մենք պետք է անդրադառնանք հարցի, որը հստակ պատմական, վիճելի և տեսական է: Չեմ մտածում, թե այսօր դա կոնկրետ ազդեցություն ունի Իսրայելի դիրքորոշման վրա: Պատմության տեսանկյունից վիճելի շատ հարցեր կան»,- ասել է Ավիգդոր Լիբերմանը: Լիբերմանը նաև անկեղծորեն խոստովանել է, որ Իսրայելում հրաժարվում են ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը՝ նաև Ադրբեջանի հետ սերտ համագործակցության պատճառով: Իսրայելի պաշտպանության նախարարը նկատել է, որ իրենք չեն կարող հաշվի չառնել պաշտոնական Բաքվի դիրքորոշումն այս հարցում: Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Իսրայելի «Yesh Atid» ընդդիմադիր կուսակցության առաջնորդ Յաիր Լապիդն անդրադառնալով Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից հնչող հակաիսրայելական հայտարարություններին, Քնեսեթից պահանջել էր Թուրքիայի դեմ կոնկրետ քայլեր ձեռնարկել: Յաիր Լապիդը նշել էր, որ Իսրայելը վաղուց պիտի ճանաչեր այդ պատմական ճշմարտությունը: Ավելին, նա հայտնել էր, որ օրինագիծն արդեն պատրաստ է, այժմ Քնեսեթում նախագծին աջակցելու նպատակով ստորագրահավաք է իրականացվում: Կուսակցությունը ցանկանում է, որ նախագիծը Իսրայելի խորհրդարանում հնարավորինս շատ աջակցություն ստանա: «Հավատում ենք, որ շատ շուտով այս հարցում առաջխաղացում կունենանք: Իսրայելցի շատ առաջնորդներ անհատապես հայտարարել են, որ ճանաչում են Հայոց ցեղասպանությունը, որը պատմական փաստ է: Վերջերս Քնեսեթի կրթության հարցերով հանձնաժողովը ևս հայտարարեց Ցեղասպանությունը ճանաչելու մասին: Իսրայելի նախկին կառավարությունները սխալ ռազմավարական հաշվարկների պատճառով խուսափել են Հայոց ցեղասպանության պաշտոնական ճանաչումից: Մենք պետք է վաղուց ճանաչեինք Հայոց ցեղասպանությունը, քանի որ անկախ ամեն ինչից դա բարոյապես ճիշտ քայլ է: Նախագահ Էրդողանի ագրեսիվ պահվածքից հետո այլևս չի կարող ներում լինել որևէ մեկի համար, ով կխուսափի ճիշտ քայլ անելուց», – ասել էր Լապիդը: Իսրայելցի գործիչը նաև նշել էր, որ Թուրքիայի նախագահը փորձում է հակաիսրայելական տրամադրություն ստեղծել և ցանկանում է տարածաշրջանում նոր խնդիրներ հրահրել: Լապիդի կարծիքով՝ Իսրայելը պետք է ցույց տա Էրդողանին, որ չի վախենում նրա հռետորաբանությունից ու սպառնալիքներից. «Մենք կանենք այն, ինչը ճիշտ է մեզ համար, և դա նախատեսում է նաև Հայոց ցեղասպանության պատմական փաստի ճանաչումը, անկախության համար քրդական արդարացի պայքարին մեր աջակցության ավելացումը և դեպի Թուրքիա գազատարի վերաբերյալ սխալ ուղղությամբ տանող գաղափարի կասեցումը»: Նա անգամ նշել էր, որ Էրդողանը «չափն անցնում է»: Այն, որ պաշտոնական մակարդակով Իսրայելից կհնչեր նմանատիպ հայտարարություն՝ անակնկալ չէր: Ընդ որում՝ Ավիգդոր Լիբերմանն այն գործիչն է, որը մեկ անգամ ևս նմանատիպ հայտարարությամբ է հանդես եկել՝ ընդգծելով Հայոց Ցեղասպանության նկատմամբ իր վերաբերմունքն ու բազմաթիվ անգամներ ապացուցել է իր հավատարմությունը Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հանդեպ: Նա այս հարցում մշտապես է փայլել, այնպես որ զարմանալու ոչինչ առանձնապես չկա էլ: Իսկապես, Իսրայելը հանուն Թուրքիայի ու Ադրբեջանի չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը: Իհարկե, Ադրբեջանի հետ հարաբերություններն Իսրայելի համար շատ ավելի կարևոր են, քան՝ Հայաստանի հետ հարաբերությունները: Պարզապես այս փուլում սրվեցին Թուրքիա-Իսրայել հարաբերությունները, և Հայոց Ցեղասպանությունը մտավ իսրայելական օրակարգ, ընդ որում՝ ոչ առաջին անգամ: Կանցնի մի որոշ ժամանակ, Թուրքիայի և Իսրայելի միջև որոշակի սառույցը կհալչի, ու ամեն ինչ «տեղը կընկնի»: Այնպես որ, պետք չէ ոգևորվել Իսրայելում Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ մեզ համար ականջահաճո հայտարարություններից: Իսրայելի համար Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ հարաբերություններն իսկապես կարևոր են: Եվ հայկական դիվանագիտությունն այստեղ ունի անելիք՝ Հայաստան-Իսրայել հարաբերությունները բարձրացնել ավելի բարձր մակարդակի: Իսրայելը երկար տարիներ ապացուցել է, որ բարեկամական երկիր չէ Հայաստանի համար, աշխատանքն այստեղ է: Եվ ամիսներ առաջ Իսրայելի կողմից քայլեր եղան Հայաստանի ուղղությամբ՝ իսրայելցի բարձրաստիճան պաշտոնյա ժամանեց Երևան և ոչ ավել, ոչ պակաս փաստեց, որ «հայ-իսրայելական հարաբերություններում ճեղքում է արձանագրվել»: Այնուհետև, Հայաստանի արտգործնախարարը մեկնեց Իսրայել, հանդիպեց երկրի վարչապետին: Սրանք, իսկապես, կարևոր քայլեր էին, մի մեկնարկ, որից կարելի է սկսել Հայաստան-Իսրայել հարաբերություններով հակակշռել Իսրայել-Ադրբեջան, Իսրայել-Թուրքիա՝ սերտ ու ջերմ հարաբերություններին, որոնք ակնհայտորեն վնասում են Հայաստանի և Արցախի շահերին: Թամար Բագրատունի