«Պետք է շարունակեմ ապրել, ես Վարուժի մաման եմ, նրա անունը պետք է շարունակի հնչել». Վարուժան Սարգսյանն անմահացել է հոկտեմբերի 13-ին

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Վարուժանը շատ աշխույժ, աչքի ընկնող երեխա էր, շատ բարի ու ընկերասեր, լուսավոր, հավասարակշռված, կշռադատող: Յուրահատուկ հումորի զգացում ուներ: Կարող էր չխոսել, մեկ էլ այնպիսի կատակ կաներ, որ ոչ ոք չէր կարողանա անտարբեր մնալ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Լուսինեն՝ Վարուժանի մայրիկը: Վարուժանը ծնվել է Երևանում, հաճախել է Քաջունու անվան թիվ 54 դպրոցը: Զուգահեռ զբաղվել է նաև արևել յան մարտարվեստով, հինգ տարի կարատեի է հաճախել, մեծ սեր է ունեցել սպորտի հանդեպ: «Ֆիզիկապես ուժեղ էր, և դա իրեն ևս շատ էր օգնում ծառայության ժամանակ»: Դպրոցում Վարուժանի սիրելի առարկաները լեզուներն էին: Մայրիկը նշում է՝ ուսուցիչները նրան շատ էին սիրում, բոլորին գրավում էր իր ազնվությամբ:

Դպրոցն ավարտելուց հետո Վարուժանն ընդունվել է Մանկավարժական համալսարանի սոցիոլոգիայի ֆակուլտետը: «Ցանկանում էր Բրյուսովի անվան համալսարան ընդունվել, բալերը չհերիքեցին: Մանկավարժականում հասցրեց մեկ կիսամյակ ուսանող լինել: Ասում էր՝ բանակից վերադառնալուց հետո կա՛մ կտեղափոխվեմ, կա՛մ... կյանքը ցույց կտա»:

Երազանքների մասին խոսելիս տիկին Լուսինեն նշում է՝ որդին մտածում էր ռեժիսուրայի ֆակուլտետ ընդունվելու մասին, կինոարվեստը հետաքրքիր էր նրան: «Բանակում պլանները փոխվեցին, ասում էր՝ մա՛մ, ուզում եմ բիզնես հիմնել: Ուզում էր ամեն ինչ փորձել, իր համար ճանապարհ հարթել, շատ նպատակներ ու երազանքներ ուներ: Դպրոցական տարիքից բանաստեղծություններ էր գրում: Երբ իրեն «գտանք», գրպանում երկու հատ A4 ֆորմատի թուղթ կար, բանաստեղծություններ էին գրված, հիմա դրանք աչքի լույսի պես պահում եմ: Նաև աֆորիզմներ էր սիրում»:

Ու... Վարուժանի բանաստեղծությունից երկու տող, որոնք այդպես էլ ինձ հանգիստ չեն տա. «Դե կռվե՛ք, տղե՛րք, գոռում եմ, դողում, ոտքս սեղմել եմ հայրենի հողում»։

2019 թ. հունվարի 23-ին Վարուժանը զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության: Առաջին վեց ամիսը ծառայում է Արմավիրի ուսումնական զորամասում: Այնուհետև հետևակի մարտական մեքենայի նշանառու-օպերատորի որակավորմամբ տեղափոխվում է Արցախ՝ Մատաղիս: «Ծառայեմ, վերադառնամ ու անցնեմ իմ նպատակներին: Այսպես էր մտածում Վարուժանս: Երբեք չի տրտնջացել, միշտ առաջ էր նայում՝ լավ կլինի, մամա՛, լավ կլինի»:

Սեպտեմբերի 27-ին սկսվեց պատերազմը: «Նույն տարեսկզբին՝ մինչև համավարակի տարածվելն, արձակուրդ եկավ: Դա մի ուրիշ տեսակի ուրախություն էր: Ստացվում է, որ մեր վերջին հանդիպումն էր: Ինձ չէր ասել, որ գալիս է, որոշել էր անակնկալ անել: Ասում էր՝ մա՛մ, կանգառից վազելով եմ տուն եկել: Մեր տան դուռը ցերեկները բաց է լինում, այն բացեց, ներս մտավ, ուրախությունից կարծես ոտքերս թուլացան: Վարուժանս միշտ մեծարել է ծնողին, գնահատել, բայց այդ պահն այնքան էր տպավորել իրեն, որ մաման իրեն այդ կերպ է դիմավորել: Չէի հասցրել Արցախ մեկնել՝ իրեն տեսնելու, կարոտիս այդպիսի դրսևորումը բնական էր: Արձակուրդն ավարտվեց, ճանապարհեցինք, ու սկսվեց համավարակը: Շատ էինք զրուցում հեռախոսով, ասում էր. «Առանձնապես խոսելու բան չկա, բայց չեմ ուզում հեռախոսն անջատել»: Ինձ թվում է, որ ներքին զգացողություն ուներ: Զրույցներից մեկի ժամանակ ասաց՝ որ ամեն ինչ լավ լինի, տուն գամ, մի տեսակ սարսռացի՝ այդ ի՞նչ ես ասում, Վարուժ ջան, բայց էլ ոչինչ չպատասխանեց: Այդ ժամանակ դեռ պատերազմի մասին խոսք էլ չկար: Պատերազմի առաջին օրը լուր չունեի, խենթանում էի: Սեպտեմբերի 29-ին զանգեց՝ մա՛մ, լավ ենք, շատ խոսել չեմ կարող: Համարյա ամեն օր զանգում էր, ասում, թե ինչ դժվարությամբ, վտանգների միջով են կարողանում զանգել և թեկուզ այդ մեկ բառն ասել, որ իրենք ողջ են: Իսկ ծնողները որքան անհամբերությամբ էին սպասում այդ մեկ բառին»:

Մինչև հոկտեմբերի 13-ը Վարուժանը զանգահարել է մայրիկին, անգամ օր է եղել, երբ երկու անգամ է զանգահարել: «Ասում էի՝ Վարո՛ւժ ջան, այդքան վտանգավոր է, ո՞նց կարողացար հեռախոս գտնել, զանգել: «Չգիտեմ, թե որքան եմ քայլել, որ հասնեմ հարմար տեղ, կապ լինի, կարողանամ զանգել»: Մի օր ասաց՝ մա՛մ, կարող է էլ չկարողանամ զանգել»:

Հոկտեմբերի 13-ը Վարուժանի վերջին զանգի օրն է: «Այդ օրը շատ տխուր էր։ Աղմուկ էր, անգամ տղաներին ասաց, որ մի պահ լռեն, որ կարողանա լսել ինձ: Հետո իմացա, որ առաջադրանք կատարելու էին գնում: Պատերազմի սկզբում հարձակումը եղել է Մատաղիսի ուղղությամբ, իրենք հետ են քաշվել: Յոթ-ութ օր եղել են անտառներում, շատ դժվար օրեր անցկացրել: Դա էլ եմ հետո իմացել: Ընթացքում ամեն ինչ թաքցնում էր՝ մենք լավ ենք, ամեն ինչ կարգին է: Ծանր էր տանում ընկերների մահը: Մանկավարժականի իր ընկերներից Արամն էլ զոհվեց, այդ լուրը Վարուժանն իմացավ, տեղը չէր գտնում: Այդ օրերին երբեք չդժգոհեց, երբեմն հարցնում էր՝ այդտեղ ի՞նչ են ասում: Իրեն փոխանցում էի այն, ինչ բոլորիս ասում էին՝ հաղթում ենք: Զարմանում էր՝ հա՞, մամ, հաստատ այդպես են ասո՞ւմ»:

Օրերն անցնում էին, բայց Վարուժանը չէր զանգում: «Փորձում էի ինչ-որ տեղեկություն ստանալ, ասում էին՝ կապ չկա: Հավատում էի դրան, քանի որ փաստացի դժվարություններ հաղթահարելով է ամեն անգամ զանգահարել: Բայց ամեն անցնող օրվա հետ մայրական զգացողությունս այլ բան էր հուշում՝ այս լռությունն իրեն բնորոշ չէ, հեռախոս կգտներ ու կզանգահարեր: Ինձ մի հեռախոսահամար էր փոխանցել, խնդրել, որ զանգահարեմ Հակոբի ընտանիքին ու ասեմ, որ իրենց տղան լավ է: Որոշեցի այդ համարով զանգահարել: Պատասխանեց Հակոբի եղբայրը, այդ պահին Հակոբի հուղարկավորությունն էր, Եռաբլուրում էին: Հետո եղբայրը զանգահարեց ինձ, փորձեց օգտակար լինել, բայց որևէ տեղեկություն չկարողացանք գտնել Վարուժանի մասին»:

Հոկտեմբերի 13-ից մինչև նոյեմբերի 5-ը անհայտություն էր: «Իր գրպանում զինգրքույկն էր եղել, դրանում նշված հասցեով մեզ հետ կապ էին հաստատել, որ գուցե մեր որդին է»: Փաստաթղթերում Վարուժանի զոհվելու օրը նշված է հոկտեմբերի 15-ը, բայց հետո տղաները տիկին Լուսինեին պատմել են, որ դեպքը եղել է հոկտեմբերի 13-ի երեկոյան՝ Մատաղիսի և Մարտակերտի միջանկյալ հատվածում: «Տղաներն ութ հոգով մենակ են մնացել՝ առանց հրամանատարի: Չեն իմացել, թե ուր գնան, ինչ անեն: Անտառներում են եղել: Հետո նոր հրամանատար են նշանակել, հրաման են ստացել, որ պետք է գնան դեպի թիվ 530 մարտական դիրքը: Այդ ճանապարհին՝ ինչ-որ կամուրջի մոտ, վիրավոր զինվորների են հանդիպել, սկսել են նրանց օգնել: ԱԹՍ-ն նրանց ֆիքսել է: Այդ ժամանակ Վարուժանն ու Հակոբը ևս զոհվել են»:

Ապրելու ուժի մասին։ «Վարուժանիս չեմ տեսել, ոչ մի կերպ չեմ ուզում հավատալ այս իրականությանը։ Պետք է շարունակեմ ապրել, ես Վարուժի մաման եմ, նրա անունը պետք է շարունակի հնչել: Ապրելու ուժ, իհարկե, աղջիկս է տալիս: Քույրիկի հանդեպ շատ ուշադիր էր, մանկուց իրեն պաշտպանում էր: Նա էլ շատ ծանր տարավ այս ամենը, մինչև հիմա էլ չի հավատում, որ իր եղբայրը չկա»:

Հ. Գ. - Վարուժան Սարգսյանը Արցախի Հանրապետության կողմից հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» և «6-րդ ՊՇ անձնուրաց պաշտպան» մեդալներով, «Մանկավարժական համալսարան» մեդալով: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ