«Ուզում են ջարդել ժողովրդի, ապա և պետության ողնաշարը»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցներին տրամադրվող ֆինանսական աջակցությունը ապրիլի 1-ից դադարեցված է։ Իշխանությունն այս որոշմամբ կարծես նաև քաղաքական խնդիր է լուծում։ Մի կողմից՝ ատելություն է սերմանում արցախահայության նկատմամբ, թե «փողի կռիվ են անում», մյուս կողմից՝ նպաստում նրանց արտերկիր մեկնելուն։ «Հայաստանը ես եմ» նախաձեռնության ղեկավար Նաիրի Սարգսյանն ընդգծում է՝ «40+10» ծրագրի փակմանը բացասական է վերաբերվում։ «Արցախցիներին տնազրկած իշխանությունը պարտավոր է կեցավայրով ապահովել մարդկանց և լուծել նրանց նվազագույն սոցիալական խնդիրները։ Դա աններելի երևույթ է, մարդու տունը ձեռքից խլել, նվիրել թշնամուն, այնուհետև մի քանի ամիս սոցիալական ծախսերը փոխհատուցել և դրանից հետո ասել՝ այլևս չենք փոխհատուցում։ Եթե անելանելի վիճակ է ստեղծվել, որ չեն կարող փոխհատուցել, իշխանությունը (իհարկե, խոսում եմ պետականամետ իշխանության, ոչ թե սրանց մասին) պետք է սոցիալական բեռը սպասարկի այնքան ժամանակ, մինչև որ մարդկանց կարողանա ապահովել արժանապատիվ աշխատանքով։ Հիմա ո՛չ մեկն է արել, ո՛չ մյուսն է կատարել և սոցիալական ծախսերը կրճատում է։ Սա բացասական որոշում է, անամոթություն և դավաճանություն սեփական ժողովրդի հանդեպ։ Բայց մյուս կողմից դավաճան ենք ասում մի մարդու, որին չի կարելի դավաճան ասել, որովհետև նա թուրքական շահի սպասարկու է, ո՞ւմ է դավաճանել։ Դավաճանել է հայի՞ն, եթե հայ չի, ապա ինչպե՞ս կարող է դավաճանել, եթե թուրքական է կամ թուրք, ապա ի՞նչ է նշանակում դավաճան։ Հետևաբար, իր ազգային շահը շատ լավ էլ առաջ է տանում։ Երկու կարևորագույն նպատակ ենք տեսնում։ Առաջին նպատակը պայմանավորված է Ադրբեջանի և Թուրքիայի պահանջով, որովհետև Հայաստանում պետք է վերջնականապես տեղի ունենա Արցախը մոռացության մատնելու, կարելի է ասել՝ ապամոնտաժման քաղաքականություն։ Ինչպե՞ս սա տեղի կունենա։ Այնպիսի անբարենպաստ պայմանների ստեղծում, որ արցախցին Հայաստանից արտագաղթի: Չկա արցախցի, չկա Արցախի հարց, չկա Արցախի վերադարձման պահանջ։ Մի քանի ամիս հետո լրանում է նոյեմբերի 9-ին կնքված եռակողմ համաձայնագրով սահմանված՝ Ռուսաստանի խաղաղապահ ուժերի առաքելության ժամկետը, ամեն ինչ պետք է անի այդ կարճ ժամանակահատվածում, որպեսզի նույնիսկ առաքելության երկարաձգման պահանջ ապագայում չառաջանա, իսկ հետագայում նաև արցախցիների՝ Արցախ վերադարձի հարցն իսպառ փակեն։ Սա առաջին դրդապատճառն է, սա իմ համոզմունքն է, որ այդ պահանջն է կատարել Նիկոլ Փաշինյանը։ Մի գնդակով փորձում է երկու նապաստակ որսալ։ Երկրորդով ներքաղաքական խնդիր է լուծում։ Նա շատ լավ գիտի, թե այդ թվում՝ իր մանիպուլ յատիվ գործունեության արդյունքում ինչպիսի ատելություն է կուտակվել արցախահայության նկատմամբ, և այս քայլն իրականացնելով՝ փորձում է դիվիդենտներ շահել հակառակ ճամբարից՝ հայաստանաբնակ հայերի վստահության քվեն ստանալ, թե տեսեք՝ ինչ արեց իշխանությունը, այլևս մեր վճարած հարկերը կամ մեր հասանելիք փողն արցախցիներին չի տալիս»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Սարգսյանը։

Եթե իշխանության տրամաբանության մեջ դիտարկենք հարցը, այդ փողը չի ուղղվում նաև քաղաքացիների նպաստների, թոշակների, աշխատավարձերի բարձրացմանը։ Աշխատավարձերի բարձրացման մեխանիզմ է ընտրվել ատեստավորման գործընթացը, որը ևս շատ վիճելի է համարվում։ Սարգսյանը կարծում է, որ ատեստավորման գործընթացն ընդամենը առաջիկա ընթացիկ ծախսերը հետաձգելու լեգիտիմ հիմք է, այլ հիմք այստեղ գոյություն չունի։ «Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեն ներուժ չունի աշխատավարձեր, կենսաթոշակներ կամ սոցիալական նպաստներ բարձրացնելու համար, միևնույն ժամանակ ներուժ չի ստեղծել ապագայում դրանք բարձրացնելու համար։ Հակառակը՝ մսխվել է։

Պետական պարտքը սովորաբար ներգրավում են տնտեսական պոտենցիալն ավելացնելու համար, սրանք պետական պարտքը ներառել են ամբողջ պոտենցիալը մսխելու համար։ Հետևաբար՝ մի կողմից չեն կարող բարձրացնել աշխատավարձերը, բայց մյուս կողմից՝ ակնկալում են վստահության նոր քվե։ Հիմա ի՞նչ պետք է անեն։ Պետք է իմիտացիա ստեղծել՝ հնարավոր է, որ բոլորդ բարձր աշխատավարձ ստանաք, բայց մի պայման կա, պետք է ատեստավորվեք։ Քաջ գիտակցում են, որ չեն կարողանալու ատեստավորել, ատեստավորումն ընդհանրապես անկարելի գործիք է, որովհետև գիտելիքի ստուգումը մանկավարժի կամ զինծառայողի դեպքում չպետք է արվի թեստավորումով։ Դա այլ կերպ է իրականացվում։ Մանկավարժն առաջին հերթին պետք է հայրենասիրություն, մարդասիրություն սերմանի, դասավանդի, հետո դրանից երկրորդի գիտելիքը։ Ուստի, սա ընդամենը լեգիտիմացնում է ծախսը չկատարելը , ուրիշ ոչինչ»,-նշում է մեր զրուցակիցը։ Հունվարի 1-ից պետության «թիրախում» հայտնվեց բիզնեսը։ Մի շարք հարկատեսակների պարագայում ունեցանք դրույքաչափերի բարձրացում։ «Բազմաթիվ ահազանգեր ունենք բիզնես հատվածից, միկրո բիզնեսների փակման դեպքեր կան։ Շատ ոլորտներում տեղի է ունեցել գնաճ, ընդ որում՝ այն տեղի է ունեցել այնպիսի մակարդակում, որ ազդեցություն է թողել ընդհանուր գնաճի վրա։ Օրինակ՝ սննդամթերքի պարագայում ունենք երեք տոկոսանոց գնաճ, եթե ամեն ինչ մանրակրկիտ դասակարգենք, ավելի բարձր գնաճ ենք ունեցել։ Հարկերի դրույքաչափերի բարձրացումը երկու ակնհայտ ազդեցություն է ունեցել այս պահին։ Առաջին ազդեցությունը բիզնեսի փակումն է, երկրորդը՝ գնաճը»,-ասում է Սարգսյանը։

Ինչո՞ւ է Հայաստանի ներկայիս իշխանությունների «թիրախում» հայտնվել իր հայրենիքում ապրող և արարող քաղաքացին։ Կարծես ամեն ինչ անում են, որ նրա կյանքն էլ ավելի բարդացնեն։ Միջին եկամուտ ունեցող քաղաքացու եկամուտներն էլ ավելի նվազեն, իսկ աղքատության շեմին գտնվող կամ աղքատ համարվող քաղաքացին էլ ավելի ծանր դրության մեջ հայտնվի։ «Ունե՞նք համոզմունք, որ իշխանության թիվ մեկ նպատակը պետության ապամոնտաժումն է, եթե այո, ապա մնացած հարցերի պատասխանը շատ հեշտ է գտնել։ Ո՞վ կարող է այդ ապամոնտաժմանը խոչընդոտել, ընդդիմանալ, որ այդ ապամոնտաժումը տեղի չունենա. հասարակությունը, ստեղծող, արարող ժողովուրդը։ Հետևաբար՝ պետք է առաջին հերթին ջարդել ժողովրդի, այնուհետև պետության ողնաշարը, այսինքն՝ հերթականությունը, իրենց նպատակադրման տեսանկյունից, ճիշտ են կատարում։ Սարսափում եմ բիզնեսին կամ հարկատուին հերոսացնելու գաղափարից։ 2018 թվականին բանակին, զինվորին, սպային հերոսացրեցին, այնուհետև անամոթաբար ու թշնամաբար արժեզրկեցին և դասալիք համարեցին։ Դրանից հետո գալիս է արդեն հաջորդ կարևորագույն օղակը, պաշտպանական օղակից անցում են կատարում ստեղծող, թիկունքը պահող, պաշտպանականին սնուցող օղակին՝ բիզնեսին։ Սկզբից հերոսացնում է, դրանից հետո պետք է լինի բիզնեսին մեղադրելու, ապա դրա ապամոնտաժման փուլը։ Պետությունը երկու հիմնասյան վրա է կանգնած՝ տնտեսության և բանակի։ Այլ հիմնասյուն գոյություն չունի։ Շատերը կասեն՝ դիվանագիտություն, կրթություն, առողջապահություն և այլն, դրանք բոլորն ածանցյալ են։ Եթե պետությունը փլուզվեց, ի՞նչ դիվանագիտության կամ կրթության մասին կարող ենք խոսել։ Առաջին հիմնասյունը հաջողվել է ապամոնտաժել, ընդ որում՝ բավականին երկար ժամանակահատված է հարկավոր փլուզածը վերականգնելու, բանակը վերագործարկելու համար։ Երկրորդը դիմադրում է, այստեղ բարդություններ կան, անձնական շահագրգռվածություն գոյություն ունի, բիզնեսը հետապնդում է շահույթի նպատակ։ Այն ապամոնտաժելը շատ ավելի բարդ է լինելու»,-եզրափակում է Նաիրի Սարգսյանը։

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ