«Արտյոմն իմ միակն էր, հիմա «մամ» ասող չկա, անտանելի ծանր է»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Արտյոմն աշխույժ երեխա էր, բայց մեծանալով՝ շատ լուրջ տղա դարձավ: Կատակներ անել չէր սիրում, ծիծաղելիս իրեն այնքան հազվադեպ ենք տեսել, կարծես ինչ-որ տարիքից արդեն մեծ լիներ: Երազելով էի մնում, որ իրեն գրկեի, համբուրեի, իրեն էլ էի ասում՝ արի գրկեմ, համբուրեմ: Բայց չէ, ինքն այնքան լուրջ էր, այս տեսակի երեխա էր մեծանում: Անհամբեր էր նաև: Երբ ուզում էր ինչոր բան անել, անպայման պետք է շուտ աներ, արդյունքը տեսներ»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Քրիստինեն՝ Արտյոմի մայրիկը:

Արտյոմը ծնվել է 2003 թ.-ին Ռուսաստանի Դաշնության Կալինինգրադ քաղաքում: 2007թ.-ին վերադարձել է Հայաստան։ 2009 թ.-ին ընդունվել է Մեսրոպ Մաշտոցի անվան թիվ 1 միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորել է վեց տարի և կրկին ծնողների հետ մեկնել է Ռուսաստան։ Այնտեղ է ավարտել տասնամյա դպրոցը: Սովորելու հանդեպ սերը տիկին Քրիստինեն այնքան էլ մեծ չի կոչում, բայց ասում է՝ որդին ընդունակ էր: Նկարչության հանդեպ սերն է ընդգծում: Արտյոմը նաև բռնցքամարտով է զբաղվել: Ընտանիքը Ռուսաստանում էր բնակվում, բայց մայրիկն ասում է՝ Արտյոմը ձգտում էր դեպի Հայաստան, ուզում էր ծառայել: «Շատ խնդրեցինք երեխուս մնալ, անգամ առաջարկեցինք, որ Ռուսաստանում ծառայի, բայց չէր ուզում. «Չեմ ուզում օտար հողի վրա ծառայել, ինձ դա պետք չի»:

Բնական է, որ 44-օրյա պատերազմից հետո շատ էինք վախենում, անկեղծ կլինեմ՝ չէինք ուզում, որ վերադառնա Հայաստան, գուցե կանխազգացում ունեինք, չգիտեմ: Անընդհատ վիճում էինք այդ հարցի շուրջ, իրեն թույլ չէինք տալիս մեկնել՝ ա՛յ բալես, միակն ես, մի գնա: Բայց ոչ մեկիս չլսեց: Որոշումը կայացրեց, միայն ավիատոմսը գնելուց հետո մեզ ասաց, որ մեկնում է Հայաստան»: Մայրիկը նշում է՝ որդուն շատ էր գերում զինվորական համազգեստը, իսկ փոքր տարիքից՝ զինվոր դառնալու միտքը: «Զինվորական համազգեստով բազմաթիվ նկարներ ունի, համակարգիչը բացում էիր, նման տեսակի խաղեր էին: Բայց իր հիմնական հետաքրքրությունը ծրագրավորման հանդեպ էր, ինչ իրենից հարցնեին, արագ կբացատրեր կամ կօգներ խնդրին լուծում գտնել: Երբ արդեն ծառայում էր, զրույցների ժամանակ ասում էր՝ զորացրվելուց հետո ուսումս կշարունակեմ, պետք է անպայման ծրագրավորող դառնամ: Ծառայելու ամիսներին իրեն անընդհատ գրքեր էինք ուղարկում, կարդում էր, պարապում, նաև ամեն ինչ անում էր, որ ռուսերենը չմոռանա: Ձգտում էր արդյունքի հասնել իմ բալեն, այն էլ չստացվեց»:

2021 թ.-ին Արտյոմը վերադառնում է Հայաստան բանակ զորակոչվելու նպատակով, նույն թվականի հուլիսի 20-ին մեկնում է ծառայության: «Հրաշալի տպավորություններ ուներ ծառայությունից, անբացատրելի: Անգամ մեզ ասում էր՝ չէիք թողնում, որ ծառայեմ, բայց տեսեք, թե ինչքան լավ է այստեղ, այնքան բաներ եմ սովորել, ընկերներ ունեմ: Ասաց, որ գուցե զորացրվելուց հետո մնա Հայաստանում, էլ Ռուսաստան չվերադառնա: Ամեն ինչ այնքան լավ էր, մեկ օր անգամ չի տրտնջացել: Մենք էլ էինք հանգիստ իր համար, երբ զանգահարում էր՝ թե՛ ծառայության ժամանակ, թե՛ քաղաքացիական կյանքում, քանի որ նախքան զորակոչվելը, մի քանի ամիս շուտ վերադարձավ Հայաստան, որ ծանոթանա միջավայրին, ամեն դեպքում բավականին երկար ժամանակ օտար երկրում էր բնակվել, այլ միջավայրում, ձայնն ուղղակի զրնգում էր»: Արտյոմը զորակոչվելուց հետո առաջին վեց ամիսը ծառայել է Վանաձորի զորամասում, ապա տեղափոխվել Ջերմուկ։ Ջերմուկն այն ուղղություններից մեկն էր, որտեղ 2022 թ.-ի սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը թշնամին ռազմական գործողություններ սկսեց: «Սեպտեմբերի 9-ին է մեզ վերջին անգամ գրել, չի զանգել: Ուղղակի գրեց՝ մա՛մ ջան, չեմ կարող ձեզ հետ կապի դուրս գալ, կապը լավը չի, մենք դիրքերում ենք, ես ձեզ կզանգեմ կամ կգրեմ: Ընդ որում, ուրիշի համարից էր գրել: Ու այդ օրվանից ո՛չ զանգ ստացանք, ո՛չ էլ նամակ: Իրենից այլևս լուր չունեցանք: Քիչ-քիչ համոզվում ենք, որ իրենք հարյուր տոկոսով իմացել են, որ կռիվ է լինելու: Դրանից մի քանի օր առաջ, երբ ինձ հետ խոսեց, ասաց՝ մա՛մ, անհանգիստ եմ, սիրտս մի տեսակ է, բայց կոնկրետ ոչինչ չասաց. «Չեն թողնում օտպուսկ գանք, ասել են՝ կբարձրանաք դիրքեր, կիջնեք, հետո նոր կգնաք արձակուրդ»: Երեխեքին դավաճանեցի՞ն, թե՞ ինչ արեցին: Երևի թե գիտեր՝ ինչ է լինելու, ուղղակի մեզ չասաց: Իսկ ամսի 9-ին գրեց, զգուշացրեց, որ կապ չի լինելու, չանհանգստանանք»:

Արտյոմը մահացու վիրավորում է ստացել դիպուկահարի կրակոցից սեպտեմբերի 13-ի լուսադեմին Ջերմուկի պաշտպանության համար մղվող մարտերում: Ընտանիքը նրան շատ երկար չի փնտրել, Արտյոմը շուտ է տուն «վերադարձել»՝ մեր 95 տղաների հետ: Ապրելու ուժի մասին: «Արտյոմն իմ միակն էր, էլ երեխա չունեմ: Երեխես է ինձ պահում, իր համար ենք ապրում: Ես ու ամուսինս իրար թիկունք եղանք, որ կարողանանք այս ցավը հաղթահարել: Շատ դժվար է, կարծես շոկի մեջ ապրենք: Պահ է լինում, քեզ թվում է, որ ոչինչ չի եղել, մեկ էլ, երբ քո հետ մենակ ես մնում, հասկանում ես, թե այս ինչ եղավ, սկսում ես խելագարվել: Մայրիկներով շփվում ենք իրար հետ, մեկս մյուսիս հույս տալիս, փորձում թիկունք լինել, կարծես դա էլ մեզ ուժ տա, «պահի», որ ամուր մնանք: Շատ դժվար է, միայնակ ես: Առավոտը լույսը բացվում է, նստում ես ու սկսում նայել պատերին: Կողքիդ երեխա չկա, «մամ» ասող չկա, դա անտանելի է: Որդի կորցրած ընտանիքներից մեկն, օրինակ՝ մի զավակ էլ ունի, մյուսը՝ թոռնիկներ, գոնե նրանցով են մի քիչ սփոփվում, իսկ մեր դեպքում լիակատար միայնություն է: Չգիտեմ, թե ինչքան կդիմանանք: Մինչև հիմա սպասում ենք իմ բալին»:

Հ. Գ. - Արտյոմ Պարունակյանը ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայության» մեդալով: Հուղարկավորված է Չարենցավանի պանթեոնում:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ