Ամերիկացիները սեփական ձեռքերով փորում են իրենց գերեզմանը. Վճռվում է հարցը, թե` ով է լինելու համաշխարհային առաջնորդը. Անդրանիկ Միհրանյան

Ինչու Ռուսաստանի Դաշնությունը կարող է լինել միայն մեծ տերություն և ինչպես է պահպանում ավանդական արժեքները, ռուսաստանաբնակ, հայազգի հայտնի քաղաքագետ, պատմաբան Անդրանիկ Միհրանյանը BUSINESS Online-ին տված հարցազրույցում խոսում է այս մասին, և պատասխանում է այն հարցին, թե ինչու պետք է Ուկրաինայում պատերազմը տեղի ունենար դեռ 1990-ականների սկզբին, ինչպես է ԱՄՆ-ն փորում իր գերեզմանը, ինչու նույնիսկ Զբիգնև Բժեզինսկին ընդունեց, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը Եվրոպան է:

«Այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում Ուկրաինայում, հետաձգված քաղաքացիական պատերազմ է»

Ուկրաինայում ռազմական հակամարտությունը Խորհրդային Միության փլուզման արդյունք է, և այն, ինչ այսօր կատարվում է Ուկրաինայում, հետաձգված քաղաքացիական պատերազմ է, այն պետք է սկսվեր ավելի նորմալ պայմաններում արդեն 1991-1992 թվականներին, քանի որ Խորհրդային Միության նման հսկայական կայսերական կազմավորումները երբեք հանգիստ և խաղաղ չեն քայքայվում, կարծիք է հայտնում քաղաքագետը:

«Բայց փաստն այն է, որ ԽՍՀՄ-ի փլուզման հրահրողները խոշորագույն հանրապետության՝ ՌՍՖՍՀ-ի ղեկավարներն էին։ Փոքր Ռուսաստանը դուրս եկավ մեծ Ռուսաստանի դեմ. Եվ քանի որ երկրի փլուզման մեղքը ռուս առաջնորդների խղճի վրա էր, նրանք չէին կարող անմիջապես պատերազմ սկսել պետության միասնությունը պահպանելու համար, որից իրենք առաջինը դուրս եկան։ Եվ նրանք ոչ մի բարոյական կամ այլ պատճառ չունեին երկիրը պաշտպանելու, որին որոշել էին ջարդել։ Սակայն այն էական բաները, որոնք ի հայտ եկան ԽՍՀՄ փլուզումից անմիջապես հետո, ոչ մի տեղ չանհետացան։ Արդյունքում ստացանք այն, ինչ ստացանք, բայց որոշակի ժամանակային խնդրով»։

Անդրանիկ Միհրանյանի կարծիքով, ընդհանրապես, այսօրվա ուկրաինական հակամարտության վերաբերյալ կան բազմաթիվ տարբեր խելահեղ եզրակացություններ։ «Որոշ հիմարներ ասում են, որ պատերազմը սկսվել է, քանի որ Վլադիմիր Պուտինը ատում է Ուկրաինան, որ պայքարը Կիևի համար է... Այն ամենը, ինչ կատարվում է այսօր, Խորհրդային Միության փլուզման անխուսափելի արդյունքն է։ Դեռևս 1948 թվականին Ջորջ Քենանը գրում էր, որ եթե ԽՍՀՄ-ը փլուզվի, ապա ոչ մի ողջամիտ խորհրդային առաջնորդ երբեք չի ընդունի կամ ճանաչի անկախ ուկրաինական պետության ձևավորումը, քանի որ այն կդառնա էքզիստենցիալ սպառնալիք Ռուսաստանի համար։ Այս մասին ասաց 20-րդ դարի մեծագույն ռազմավարական մտածող Քենանը...: Ուկրաինայի մասին Քենանը նաև ասել է, որ ամենաընդունելի տարբերակը Ռուսաստանի հետ ինչ-որ դաշնային կապի մեջ պահելն է մեկ պետության շրջանակներում։ Մեկ այլ դեպքում, ցանկացած ռուս առաջնորդ կկործանի անկախ Ուկրաինան, քանի որ Կիևը վտանգ կներկայացնի Մոսկվայի համար, քանի որ Ռուսաստանի բոլոր թշնամիները կօգտագործեն այն։

Պուտինը ընտրություն չունե՞ր անցյալ փետրվարին

«Պուտինն ընդհանրապես կապ չունի այդ ամենի հետ։ Ջորջ Քենանը դեռ 1948-ին՝ Պուտինի ծնվելուց չորս տարի առաջ, ասել է, որ ոչ մի ողջամիտ ռուս առաջնորդ թույլ չի տա անկախ Ուկրաինա: Ուկրաինան անկախացավ Ռուսաստանի այն ժամանակվա ղեկավարության թուլության պատճառով։ Բայց հետո Ռուսաստան եկան ողջամիտ առաջնորդները, և նրանք որոշեցին, որ դա սխալ է, քանի որ անկախ Ուկրաինան անընդհատ օգտագործվելու է Ռուսաստանի Դաշնությունը ոչնչացնելու նպատակով:

«Ուկրաինական հակամարտությունում որոշվում է համաշխարհային աշխարհաքաղաքականության ճակատագիրը, թե ով է լինելու համաշխարհային առաջնորդը»

Անդրանիկ Միհրանյանի կարծիքով, հիմա գլոբալ առճակատում է Արևմուտքի և Ռուսաստանի միջև, քանի որ Ռուսաստանի Դաշնությունը որոշել է լինել ինքնիշխան պետություն։ Մինչդեռ Ամերիկան պատրաստ չէ դրան. Վաշինգտոնը կարծում է, որ չպետք է լինի մեկ անկախ պետություն, այլապես այս աշխարհում ամերիկյան գերիշխանություն չի լինի։

«Դեռ 2014 թվականին ես գրել էի, որ համաշխարհային քաղաքականության ճակատագիրը որոշվում է Ուկրաինայում։ Եվ այսօր Ուկրաինան ու Ռուսաստանը չեն, որ կռվում են միմյանց դեմ։ Ուկրաինական հակամարտությունում որոշվում է համաշխարհային աշխարհաքաղաքականության ճակատագիրը՝ ով կլինի համաշխարհային առաջնորդը, ով կգերիշխի, ով կլինի ենթակա վիճակում։ Որոշվում է հարցը, թե արդյոք ամերիկացիները կկարողանա՞ն երկրներին հասցնել մի վիճակի, որպեսզի նրանք կատարեն Վաշինգտոնի հրահանգները բացարձակ հնազանդությամբ։ Եվ քանի որ աշխարհն այսօր շատ է փոխվում, և այլ ուժեղ խաղացողներ են ի հայտ գալիս (Չինաստանը նույնպես սպառնում է ԱՄՆ ղեկավարությանը), ամերիկացիները հասկանում են, որ եթե Ռուսաստանը և Չինաստանը միավորվեն, ապա Ամերիկայի վերջը կգա: Ուստի ԱՄՆ-ն որոշեց նախ գործ ունենալ Ռուսաստանի Դաշնության հետ, որպեսզի վերջինս չխանգարի նրանց։

Միհրանյանը համոզված է, որ` «Ոչ թե մենք ենք երես թեքում Արևմուտքից, այլ նա անընդհատ ճնշում է գործադրում Ռուսաստանի վրա ՆԱՏՕ-ի և այլ կառույցների առաջխաղացման միջոցով, մեզ ֆինանսապես խեղդում է և այլն։ Իսկ մենք նոր ենք պաշտպանվում, և դա տեղի է ունենում վերջին 20 տարիներին»։

Քաղաքագետը կարծում է, որ Արևմուտքն ընդհանրապես միասնական չէ։ Ի տարբերություն Արևմուտքի գերիշխող միտումների, կան նաև այլ միտումներ, որոնք շատ ավելի մոտ են Ռուսաստանին, քան արևմտյանները։ Այսօր հակամարտություն է ծավալվում ավանդական և ոչ ավանդական Արևմուտքի, պահպանողական գաղափարների` կյանքի, հասարակության, մշակույթի, ընտանիքի, երեխաների և ձախ արմատականների, ԼԳԲՏ համայնքի և նմանատիպ այլ շարժումների միջև։

Քաղաքագետին հարցնում են, կա կարծիք, թե Ռուսաստանը վաղուց պետք է շրջվեր դեպի Արևելք։ Բայց մեզ այնտեղ սպասու՞մ են։ «Ռուսաստանին ստիպում են թեքվել դեպի Արևելք. Երբ Արևմուտքը փորձում է ոչնչացնել մեզ, ուզում է մեզ ֆինանսապես խեղդել, ահռելի ճնշում է գործադրում, մեզ մղում է Չինաստանի գիրկը։ Արևմտյան վերլուծաբաններն այս մասին զգուշացրել են միլիոն անգամ։ Նրանք ասացին, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը ստիպված է լինելու դա անել՝ իրեն փրկելու համար։ Ամերիկացիներն այսօր սեփական ձեռքերով են փորում իրենց գերեզմանները, քանի որ ռուս-չինական դաշինքը շատ ավելի ուժեղ է լինելու, քան ԱՄՆ-ն ու դառնալու է թե՛ Ամերիկայի, թե՛ Եվրոպայի կործանման ավետաբեր։ Սա բացարձակապես անխուսափելի է։

«Այսօր Ռուսաստանը կանգնած է Միացյալ Նահանգների ճանապարհին Չինաստանի հետ համաշխարհային տիրապետության համար վճռական պայքարում»

Եթե Ռուսաստանը փաստացի մենակ է ուկրաինական ճակատում, նա չունի այնպիսի աջակցություն, ինչպիսին Ուկրաինան է, որին օգնում է ամբողջ հավաքական Արևմուտքը, ինչպե՞ս է հնարավոր վերոնշյալ սցենարը, հարցնում են քաղաքագետին: «Իսկ ի՞նչ է հավաքական Արևմուտքը: Այս հավաքական Արևմուտքը բռնաբարվում է ամերիկացիների կողմից։ Նրանք ոչնչացրեցին Հյուսիսային հոսքերը, քաշեցին գերմանական տնտեսությունը նրա կողմը և ոչնչացրեցին ԳԴՀ-ն՝ որպես համաշխարհային քաղաքականության սուբյեկտ։ Այդպես են վարվում թե՛ Ֆրանսիայի, թե՛ եվրոպական այլ երկրների հետ՝ նրանց համար ստեղծելով տնտեսական խնդիրներ»։

Անդրանիկ Միհրանյանը համոզված է. «Եվրոպան ընկած է ԱՄՆ-ի ոտքերի տակ. Չկա հավաքական Արևմուտք, որպես այդպիսին։ Վասսալների վախ կա մի հովանավորից, ով նրանց բռնաբարում է, օգտագործելով նաև Ռուսաստանի հետ կապված իրավիճակը։ Սա ԱՄՆ-ի պատերազմ է ոչ միայն Ռուսաստանի Դաշնության կամ Չինաստանի դեմ։ Սա Ամերիկայի պատերազմն է բոլորի դեմ, որպեսզի ոչ ոք ձայն անգամ չհամարձակվի հանել»։

Ինչ վերաբերում է միայնակ մնալուն. «Ո՞վ ասաց, որ մենք մենակ ենք: Եթե մենակ լինեինք, վաղուց կփլուզվեինք։ Ամերիկացիներն ասում էին, որ մեր տնտեսությունը քայքայելու են, որ Ռուսաստանը չի գոյատևի և կփլուզվի։ Բայց դա նրանց չի հաջողվում, քանի որ աջակցությունը շատ տարբեր է։ Իհարկե, եթե մեր նավթն ու ռեսուրսները չգնեին հսկայական թվով երկրներ՝ Հնդկաստանը, Չինաստանը, Մալայզիան, Ինդոնեզիան, աֆրիկյան երկրները, եթե չլինեին հսկայական աջակցություն տարբեր ուղղություններով, ապա մենք չէինք կարողանա դիմակայել»։

Այսինքն, Ռուսաստանն է ԱՄՆ-ի դեմ պայքարի առաջնագծում է, որը պատերազմ է մղում բոլորի դեմ։ «Այսօր Ռուսաստանը կանգնած է Միացյալ Նահանգների ճանապարհին Չինաստանի հետ համաշխարհային գերիշխանության համար վճռական պայքարում: ՌԴ-ն բավական լուրջ խանգարող գործոն է։ Ամերիկացիները ցանկանում են կոտրել և վերացնել մեզ, որպեսզի հետո կոտրեն Չինաստանը, քանի որ այն հավակնում է լինել համաշխարհային առաջատար քաղաքականության, տնտեսության և ռազմական ոլորտում։ Եվրոպան, քաղաքական առումով, զրոյական է, իսկ տնտեսապես դա լուրջ գործոն չէ։ ԱՄՆ-ը նրան անկախություն չի տալիս: Այո, ամերիկացիները ահավոր կախված են եվրո-չինական առևտուրից։ Բայց ԱՄՆ-ի և Չինաստանի միջև համաշխարհային գերիշխանության համար պայքարում Վաշինգտոնը փորձում է թուլացնել և ենթարկեցնել եվրոպացիներին, որպեսզի նրանք բոլորովին չբղավեն։

Լրագրողը հակադարձում է, որ զենքի անվերջ հոսք կա դեպի Ուկրաինա։ Միհրանյանը պատասխանում է. «Եվ ի՞նչ: Ռուսաստանը զենքի մատակարարումների կարիք առանձնապես չունի: Մենք ունենք մեր ռազմարդյունաբերական համալիր, ինքներս ենք ապահովում։ Իսկ Ուկրաինան որպես պետություն գոյություն չունի։ Սա վարձկան բանակ է, որը կռվում է ԱՄՆ-ի շահերից ելնելով։ Կիևի ռեժիմը չի վճարում իր բնակիչներին աշխատավարձ, չունի սեփական զենք: Ուկրաինան ապրում է միայն նրանով, ինչ տրված է այս կրթությամբ։ Իսկ Կիևի ռեժիմը պատրաստ է պայքարել մինչև վերջին ուկրաինացի՝ ելնելով իր հովանավորի, տվյալ դեպքում ԱՄՆ-ի շահերից»։

Քաղաքագետը հարցնում է. «Սա էին ուզում ուկրաինացիները... Հիշում եմ, երբ եկա Կիև, ինձ ասացին. «Մենք քվեարկել ենք անկախության օգտին, քանի որ Ուկրաինան ավելի մեծ է, քան Ֆրանսիան, համախառն ցուցանիշներով կարող ենք ունենալ նույն մակարդակը, ինչ Ֆրանսիայում»։ Ուկրաինան ցանկանում էր դուրս գալ Խորհրդային Միությունից, որպեսզի դառնա լինի ինչպես Ֆրանսիան.. Բայց ի՞նչ ստացվեց։ Այսօրվա 52 միլիոն ուկրաինացիներից, տարբեր հաշվարկներով, մնացել է միայն 20-22 միլիոնը։ Սարսափ: Սա ժողովրդի կործանումն է, որն, իսկապես, ընթանում է` մինչեւ վերջին ուկրաինացին։ Կիևի հանցագործ ռեժիմը ոչնչացնում է սեփական ժողովրդին»:

«Ամերիկացի լուրջ քաղաքական գործիչներն ու վերլուծաբանները լավ գիտեն, որ Ուկրաինան երբեք չի հաղթի Ռուսաստանին»

Լրագրողը հարցնում է, ուկրաինական հակամարտությունը հնարավո՞ր է սառեցնել: «Շատ ապուշներ կան, որոնք քննարկում են հակամարտությունը սառեցնելու տարբերակը, կորեական տարբերակով։ Իսկ դուք ինչպե՞ս եք դա պատկերացնում։ Վլադիմիր Զելենսկին իրեն դրել է մի իրավիճակի մեջ, որից ելք պարզապես չկա: Այո, նրանք առասպել են ստեղծել ուկրաինական անպարտելի բանակի մասին, որ կհաղթեն Ռուսաստանին և շքերթ կանեն Կարմիր հրապարակում։ Նրանք կարծում էին, որ եթե Ռուսաստանի Դաշնությունում մոբիլիզացիա հայտարարվի, ապա ժողովուրդն անմիջապես դուրս կգա փողոց, կշպրտի Պուտինին ու երկիրը կքանդվի, իսկ Ամերիկան ու Եվրոպան կպատառոտեն Ռուսաստանին։ Բայց այդ ամենը կառուցված էր ավազի վրա։ Նման պլաններ կազմել են կատարյալ ապուշները։ Ինչպե՞ս կարող է Զելենսկին դուրս գալ այս իրավիճակից. Ո՞վ թույլ կտա նրան...», ասում է Միհրանյանը:

Իսկ ինչպե՞ս կարող է Արևմուտքը դուրս գալ ստեղծված իրավիճակից։ Միհրանյանը հակադարձում է. «Նույն խելագար Ջո Բայդենն ասում էր, որ պետք է հասնել ռազմավարական հաղթանակի Ռուսաստանի նկատմամբ, որ պետք է տապալել պուտինյան ռեժիմը, ու այդ բոլոր անհեթեթությունները։ Իսկ հիմա ինչպե՞ս պետք է այս մարդիկ ամեն ինչ հետ շահեն։ Ո՞վ է պատասխան տալու այս ամենի համար։ Իսկ ամերիկյան հասարակությունը շատ լրջորեն պատասխաններ է պահանջելու Ուկրաինային հարյուր միլիարդավոր դոլարների օգնության, զենքի մատակարարման, պատերազմի սրման և միջուկային հարվածների սպառնալիքի համար։

Ո՞վ է պատասխան տալու սրա համար։ Սրանք լուրջ հարցեր են։ Բայց քաղաքական գործիչները երբեմն իրենց մղում են այնպիսի իրավիճակների, որից արժանի ելք չունեն։ Մյուս կողմից՝ պետք է ճնշել, որպեսզի արժանապատվության մասին մտքեր անգամ չունենան։ Հետո ստիպված կլինեն խոստովանել, որ սխալ էին հաշվարկել։ Մտածել էին գրավել Ռուսաստանը, շքերթ անել Մոսկվայում, բայց չստացվեց։ Ի՞նչ անել: Ներողություն: Բայց ո՞վ է պատասխան տալու հարյուր հազարավոր զոհերի, միլիոնավոր փախստականների համար։ Երբ խոսում են խաղաղության, ինչ-որ բանակցությունների մասին, այդ հարցերը կարծես թե չկան։ Մինչդեռ դրանք շատ կարևոր են, և դրանց պետք է պատասխան տրվի»։

Իսկ Ուկրաինան որպես պետություն, կպահպանվի՞ հարցին, Միհրանյանը քիչ հավանական է համարում: «Դեռ 2014 թվականին Ղրիմի իրադարձությունների ֆոնին գրել էի, որ Օդեսան, Խարկովը, Դնեպրոպետրովսկը սպասում են ռուսական բանակի գալուն, որ Նովոռոսիան կստեղծվի, որը կդառնա Ռուսաստանի մաս։ Կարծում եմ՝ այս կամ այն ձևով կիրականացվի։ Ինչ վերաբերում է հենց Կիևին և արևմտյան շրջաններին, ապա սատանան գիտի միայն: Ես մի անգամ ասել եմ, որ Ուկրաինայի մեծ մասը պետք է կոչվի Կիևյան Ռուս և ներառվի Ռուսաստանի և Բելառուսի հետ եռակողմ կազմի մեջ», նկատում է հայազգի քաղաքագետը:

Շարունակությունը` այստեղ:

Մետաքսյա Շալունց