Մի անկեղծ բացահայտում` Արցախի ռուսական «օկուպացման» մասին
Ռուսաստանից, երկրի ԱԳ նախարարի մակարդակով, Ղարաբաղյան խնդրին առնչվող մի հայտարարություն է հնչել, որը ուշագրավ շերտեր է պարունակում: Եթե Արևմուտքն ընդուներ Մոսկվայի առաջարկը, ապա ԼՂ հակամարտությունը վաղուց կարգավորված կլիներ՝ հայտարարել է ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը Միջազգային հարաբերությունների Մոսկվայի պետական ինստիտուտի ուսանողների հետ հանդիպման ժամանակ։ Լավրովն ընդգծել է, որ Ռուսաստանը հանդիսանում է պատասխանատու երկիր, որը խիստ հանձնառու է այն հռչակագրերին, որոնք ընդունվել են վերջին 20 տարում ԵԱՀԿ-ում և ՌԴ-ՆԱՏՕ խորհրդում։ «Այդ հռչակագրերում պարունակվում է կողմերի ցանկությունը՝ ձևավորելու Եվրաատլանտիկայում և Եվրասիայում հավասար անվտանգության տարածք, ինչպես նաև վստահեցում, որ մեզնից ոչ ոք չի ցանկանում ամրապնդել իր անվտանգությունը՝ այլոց անվտանգության ոտնահարման հաշվին»,-նշել է նա։ Լավրովն ափսոսանք է հայտնել, որ այդ հռչակագրերն «այդպես էլ մնացել են թղթի վրա»։ «Դրանք իրավաբանորեն պարտադիր դարձնելու մեր բոլոր փորձերը մերժվել են մեր արևմտյան գործընկերների կողմից։ Ես համոզած եմ, որ եթե հավասար, անբաժանելի անվտանգությունն իսկապես ընդուներ իրավաբանորեն պարտավորեցնող ձև, ապա շատ հակամարտություններ, որոնք հիմա պահպանվում են Եվրոպայում, վաղուց արդեն կարգավորված կլինեին»,-ասել է Լավրովը։ Նրա կարծիքով՝ դա վերաբերվում է նաև Լեռնային Ղարաբաղի և Մերձդնեստրի հակամարտությանը։ «Իսկ ուկրաինական ճգնաժամն ընդհանրապես չէր լինի»,-եզրափակել է նա։ Լավրովը, փաստացի, խոսել է Ռուսաստան-Արևմուտք մակարդակում «հավասար, անբաժանելի անվտանգություն» սահմանելու ու «իրավաբանորեն պարտավորեցնող ձևերի» ընդունման մասին, և դրանում` Ղարաբաղյան խնդիրը ներառելու մասին: Դրա կողմնակիցն է, փաստորեն եղել, Ռուսաստանը: Այլ կերպ ասած, Լավրովը, մի քանի հետխորհրդային հակամարտությունների հետ փաթեթում, ԼՂ-ի հարցն էլ «լուծելու» մտադրության մասին է բարձրաձայնել, այն էլ դժգոհելով, որ Արևմուտքն է դա մերժել: Նախ, սկսենք նրանից, որ Լավրովի բացահայտումը նշանակում է, որ Մոսկվան ԼՂ-ի խնդիրն էլ նույն հարթության մեջ է դիտարկում, ինչպես հետխորհրդային այլ հակամարտությունները, ինչը սկզբունքորեն սխալ է, եթե չասենք` դատապարտելի: Բացի այդ, փաստացի, ապրիլյան պատերազմից հետո թեժացած «Լավրովի պլանի» մասին խոսակցությունները, փաստորեն, կարող էր լինել Ռուսաստանի հենց նույն ձգտումերի մի մասնիկը լինել, և կարելի է ենթադրել, որ դրանց հենց արևմուտքն է ընդդիմացել: Հիշեցնենք, ըստ շրջանառվող լուրերի Լավրովի պլանը ենթադրում էր տարածքների վերադարձ և ռուս խաղաղապահների տեղակայում ղարաբաղյան գոտում: Եթե հաշվի առնենքն այն հանգամանքը, որ հայկական կողմը ամիսներ շարունակ հերքում էր «լավրովյան պլանի» գոյությունը, փաստորեն, գալիս ենք այն եզրահանգման, որ հայկական կողմն ու արևմուտքը, խոշոր հաշվով, դեմ են եղել ԼՂ խնդրի հանգուցալուծման ռուսական պատկերացումներին, և սա իր հերթին, մտորելու նոր առիթ է, հաշվի առնելով նաև պատմական այլ փաստեր` Ռուսաստանի դերակատարության և Ռուսաստանի իրական ձգտումների հարցում: Փաստացի գործ ունենք Լեռնային Ղարաբաղի ռուսական «օկուպացիայի» չիրագործված նպատակի մասին պաշտոնական Մոսկվայի խոստովանության հետ: Թամար Բագրատունի