Նորից չեն խոշորացնում, խոշորացնում են կրկին

2015-ից առ այսօր Հայաստանում իրականացվել է համայնքների խոշորացման հինգ փուլ, որի արդյունքում 908 համայնքներ միավորվել է 79-ում։ Համայնքների միավորման ամենամեծ փուլը 2021թ տեղի ունեցած համայնքների խոշորացման գործընթացն էր։
Ներկայացնելով կառավարության մշակած փոփոխությունները՝ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների փոխնախարար Վաչե Տերտերյանը ԱԺ-ում տեղի ունեցած լսումների ժամանակ հայտարարել է, որ մշակվել է իվարչատարածքային հետագա բաժանման նոր տարբերակ։
Կառավարությունն առաջարկում է 141 բնակավայրի և 13 համայնքի միավորման արդյունքում ձևավորել 5 համայնք: Այսինքն՝ մեկ անգամ արդեն խոշորացված համայքները կրկին կխոշորացվեն։
Ըստ այդմ՝ նախատեսվում է ձևավորել հետևյալ փնջերը.
Լոռու մարզի Ալավերդի համայնք- Ալավերդի քաղաք, Ախթալա գյուղ, Ախթալա քաղաք, Ակներ գյուղ, Ամոջ գյուղ, Այգեհատ գյուղ, Առողջարանին կից գյուղ, Արդվի գյուղ, Արևածագ գյուղ, Աքորի գյուղ, Բենդիկ գյուղ, Թեղուտ գյուղ, Ծաթեր գյուղ, Ծաղկաշատ գյուղ, Կաճաճկուտ գյուղ, Կարմիր Աղեկ գյուղ, Հագվի գյուղ, Հաղպատ գյուղ, Ճոճկան գյուղ, Մեծ Այրում գյուղ, Մղարթ գյուղ, Նեղոց գյուղ, Շամլուղ քաղաք, Շնող գյուղ, Ջիլիզա գյուղ, Փոքր Այրում գյուղ, Քարկոփ գյուղ, Օձուն գյուղ (28),
Լոռու մարզի Տաշիր համայնք- Տաշիր քաղաք, Ապավեն գյուղ, Արծնի գյուղ, Բլագոդարնոյե գյուղ, Գետավան գյուղ, Գոգավան գյուղ, Դաշտադեմ գյուղ, Լեռնահովիտ գյուղ, Կաթնառատ գյուղ, Կրուգլայա շիշկա գյուղ, Ձյունաշող գյուղ, Ձորամուտ գյուղ, Մեդովկա գյուղ, Մեծավան գյուղ, Մեղվահովիտ գյուղ, Միխայլովկա գյուղ, Նովոսելցովո գյուղ, Նորամուտ գյուղ, Նորաշեն գյուղ, Պաղաղբյուր գյուղ, Պետրովկա գյուղ, Պրիվոլնոյե գյուղ, Սարատովկա գյուղ, Սարչապետ գյուղ (24):
Գեղարքունիքի մարզի Ճամբարակ համայնք- Ճամբարակ քաղաք, Աղբերք գյուղ, Այգուտ գյուղ, Անտառամեջ գյուղ, Արծվաշեն գյուղ, Արտանիշ գյուղ, Բարեպատ գյուղ, Գետիկ գյուղ, Դպրաբակ գյուղ, Դրախտիկ գյուղ, Թթուջուր գյուղ, Ծափաթաղ գյուղ, Կալավան գյուղ, Ձորավանք գյուղ, Ճապկուտ գյուղ, Մարտունի գյուղ, Շողակաթ գյուղ, Ջիլ գյուղ, Վահան գյուղ (19):

Սյունիքի մարզի Սիսիան համայնք- Սիսիան քաղաք, Ախլաթյան գյուղ, Աղիտու գյուղ, Անգեղակոթ գյուղ, Աշոտավան գյուղ, Արևիս գյուղ, Բալաք գյուղ, Բնունիս գյուղ, Բռնակոթ գյուղ, Գետաթաղ գյուղ, Գորայք գյուղ, Դաստակերտ քաղաք, Դարբաս գյուղ, Թանահատ գյուղ, Թասիկ գյուղ, Իշխանասար գյուղ, Լծեն գյուղ, Լոր գյուղ, Ծղուկ գյուղ, Հացավան գյուղ, Մուցք գյուղ, Նժդեհ գյուղ, Նորավան գյուղ, Շաղատ գյուղ, Շամբ գյուղ, Շաքի գյուղ, Շենաթաղ գյուղ, Որոտնավան գյուղ, Սալվարդ գյուղ, Սառնակունք գյուղ, Սպանդարյան գյուղ, Վաղատին գյուղ, Տոլորս գյուղ, Տորունիք գյուղ, Ցղունի գյուղ, Ույծ գյուղ (36):
Արագածոտնի մարզի Թալին համայնք- Թալին քաղաք, Ագարակավան գյուղ, Ակունք գյուղ, Աշնակ գյուղ, Արագածավան գյուղ, Արտենի գյուղ, Գառնահովիտ գյուղ, Գետափ գյուղ, Դաշտադեմ գյուղ, Դավթաշեն գյուղ, Դիան գյուղ, Եղնիկ գյուղ, Զարինջա գյուղ, Զովասար գյուղ, Թաթուլ գյուղ, Իրինդ գյուղ, Լուսակն գյուղ, Ծաղկասար գյուղ, Կաթնաղբյուր գյուղ, Կարմրաշեն գյուղ, Կաքավաձոր գյուղ, Հացաշեն գյուղ, Ձորագյուղ գյուղ, Մաստարա գյուղ, Ներքին Բազմաբերդ գյուղ, Ներքին Սասնաշեն գյուղ, Նոր Արթիկ գյուղ, Շղարշիկ գյուղ, Ոսկեթաս գյուղ, Պարտիզակ գյուղ, Սուսեր գյուղ, Վերին Բազմաբերդ գյուղ, Վերին Սասնաշեն գյուղ, Ցամաքասար գյուղ (34):

Համայնքների միավորման արդյունքում Թալին խոշորացված համայնքը կունենա 37,6 հազար բնակչություն, Ճամբարակ խոշորացված համայնքը՝ 15 հազար, խոշորացված Ալավերդի համայնքը՝ 42 հազար մարդ, Տաշիր խոշորացված համայնքը՝ 28 հազար մարդ, իսկ Սիսիան խոշորացված համայնքը՝ մոտ 31,5 հազար մարդ։
Իշխանությունների կարծիքով՝ խոշորացման գործընթացը կարևոր դեր է խաղում համայնքների զարգացման գործում։ «Վարչատարածքային բարեփոխումներն ունեն պատմություն և պատմության մի կարևոր հետագիծն այն էր, որ հենց սկզբից ունեցել ենք այդ բանավեճը՝ ունենանք խոշոր համայնքներ, թե՞ փնջային համայնքներ և գնացել էինք և՛-և՛ ճանապարհով»,- հավատացրել է Տերտերյանը և ավելացրել, թե անգամ ամենափոքրաթիվ համայնքի պոտենցիալը վճռական նշանակություն ունի մերձակա բոլոր բնակավայրերից ձևավորված «նոր ընտանիքի» զարգացման համար։ Շնորհիվ ֆինանսական ռեսուրսների կենտրոնացման՝ պետության հետ համատեղ իրականացվող սուբսիդավորման ծրագրերի ծավալը, ըստ Տերտերյանի 2022 թվականին պարզապես աննախադեպ է։
Նրա խոսքով՝ կառավարությունը նախընտրում է ավելի խոշոր համայնքներ, որովհետև ավելի խոշոր համայնքներն ունակ են իրենց վրա վերցնել համայնքի բարեկեցության ապահովման, ենթակառուցվածքների բարելավման այնպիսի խնդիրներ, որոնք անլուծելի են փոքր համայնքներում։
Բայց սա, իրականում, միակ պատճառը չէ, խոշորացված համայնքների շնորհիվ որոշ իմաստով կատարվում է համայնքային կառավարման կենտրոնացում։ Որքան քիչ լինեն ընտրված համայնքապետերը, այնքան ավելի դյուրին կլինի նրանց վերահսկողության տակ պահելը։
Վերջին ՏԻՄ ընտրությունները ցույց տվեցին, որ տեղական մակարադակով իշխանությունները սեփական կադրերին անցողիկ ձայներ ապահովելու լրջագույն խնդիր ունեն։ Սա է գլխավոր պատճառներից մեկը, որ իշխանություններն ուզում են մեկ անգամ արդեն խոշորացված համայնքները կրկին խոշորացնել։

Հայկ Դավթյան