Ընդդիմության քաղաքական օրակարգի բացակայության գերխնդիրը
Ընդդիմության հանրահավաքի առաջնային խնդիրը կարելի է լուծված համարել։
Ազատության հրապարակը լեցուն էր և դա լավագույն ցուցիչն էր, որ հանրության մեջ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունից դժգության լուրջ ալիք կա, որը անհրաժեշտաբար պետք է վերածվի քաղաքական պայքարի։ Ընդ որում՝ պայքարի հիմքում Արցախի պաշտպանության և Հայաստանից տարածքային նոր կորուստներ չտալու գաղափարն է։
Արցախի խորհրդարանում ընդունված հայտարարությունն ու Երևանի Ազատության հարապարկում տեղի ուենեցած նույն օրվա հանրահավքը նույն ուղերձն էին փոխանցում՝ հայ ժողովուրդը չի կիսում իշխանության խաղաղության օրակարգը՝ Արցախից վերջնականապես հրաժարվելու գնով, որը Փաշինյանի թիմի մտադրությունն է։ Կատարվածը քաղաքական ճնշում էր իշխանության նկատմամբ՝ որևէ նոր փաստաթղթի ստորագրման չգանալու առումով, ինչն արդեն դրական է։ Այս պահին, եթե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև որևէ փաստաթուղթ ստորագրվի՝ այն լինելու է ամբողջությամբ հակահայ։ Սա կասկածից դուրս է։ Հետևաբար, դրանից խուսափելն այս փուլում մեզ համար առավել ընդունելի տարբերակ է, որովհետև իշխանությունն առ այսօր չի հրապարակել, թե խաղաղության օրակարգի շրջանակում ի՞նչ կետեր է առաջարվվել ՀՀ անունից՝ Ադրբեջանի առաջարկած հինգ կետերն ընդունելուց զատ։
Հանրահավաքը, սակայն, քաղաքական օրակարգի ձևավորման մեսիջ չուներ։ Հանրահավաքի ընթացքում հստակ երևաց, որ ընդդիմությունն օրակարգ չունի ։ Ասել, թե դեմ ես իշխանության օրակարգին, քաղաքական նոր օրակարգի ձևավորման համար անհրաժեշտ, բայց բավարար պայման չէ։
Հրապարակից հնչող ելույթներն այս առումով զուրկ էին բովանդակությունից։ Տոտալ կերպով մերժվեցին հայ- թուրքական և հայ- ադրբեջանական երկխոսության իշխանության նախաձեռնությունները, որոնք իշխանությունը հպարտությամբ իբրև խաղաղության դարաշրջանի բացում է հռչակել։ Նշվեց, որ չի ընդունվում Արցախի անկլավային կարգավիճակը, իսկ ազգային արժանապատվության և հայրենազրկման հաշվին խաղաղության օրակարգն անընդունելի է։ Չնշվեց սակայն, թե ո՞րն է ընդդիմության առաջարկած այլընտրանքային լուծումը։ Ի՞նչ է նշանակում՝ նոր պայքարի սկիզբ հայտարարել։ Պայքարի սկիզբը վաղուց է հայտարարված․ կամ պետք է պայքարել այնպես, որ բոլորը տեսնեն այդ պայքարը, կամ պետք է հրաժարվել պայքարից՝ հնարավորություն տալով, որ նոր ընդդիմություն ձևավորվի։
Հետևաբար, ընդդիմության առաջնային խնդիրը քաղաքական նոր օրակարգի ձևավորման ուղղությամբ լուրջ աշխատանք տանելն է լինելու, հակառակ պարագայում այս հանրահավաքային պայքարը ևս կունենա 17-ի շարժման տխուր ճակատագիրը։ Այսինքն՝ ի վերջո կմաշվի և կմարի։
Հայկ Դավթյան