ՔԿՀ-ներում սոցիալ-հոգեբանական ծառայությունը ձևական է. նամակ դատապարտյալից. armhels
Քրեակատարողական համակարգի հիմնական գործառույթն է կատարել դատավճռով նախատեսված պատիժը, ուղղել դատապարտյալին և վերադարձնել նրան հասարակություն: Այլ կերպ ասած`հասարակությունը վճարում է քրեակատարողական համակարգին, որպեսզի վերջինս ապահովի հասարակության իրավախախտ անդամի պատժի կրումը և ուղղելով նրան`վերադարձնի հասարակություն: Պատժի կատարումը, չնայած թերություններին, հիմնականում ապահովվում է: Արդարության համար պետք է նշել, որ վերջին տարիներին քրեակատարողական համակարգի աշխատողների կողմից կալանավորված անձանց և դատապարտյալներին ֆիզիկական խոշտանգումների ենթարկելու դեպքերը և այլ հանցանքները, եթե չեն էլ վերացել, ապա կտրուկ նվազել են: Ինչ վերաբերում է ուղղելուն և հասարակություն վերադարձնելուն, ապա վիճակն այստեղ, մեղմ ասած, հակասական է: Պատճառները բազմաթիվ են, բայց ես կանդրադառնամ միայն մեկին` սոցիալ- հոգեբանական ծառայության գործունեությանը (իսկ իրականում` անգործությանը): Պետք է նշել, որ այս ծառայության անգործության հիմքը դրված է հենց քրեակատարողական օրենսգրքում: Որպես կանոն քրեակատարողական հիմնարկի սպայական կազմը համալրվում է ԱԱԾ, ոստիկանության, մաքսային ծառայության և այլ ուժային կառույցների նախկին աշխատողներով, որոնք տարբեր պատճառներով դուրս են մնացել այդ ծառայություններից: Օրինակ հիմնարկներից մեկում որպես հերթափոխի պետ աշխատում էր ճանապարհային ոստիկան, որին ինչ- որ հանցանքի համար «աքսորել էին» քրեակատարողական համակարգ: Որոշ ժամանակ անց նրան «ներեցին» և նա վերադարձավ իր նախկին աշխատանքին: Մեկ այլ դեպքում էլ քրեակատարողական հիմնարկներից մեկում սոցիալ-հոգեբանական բաժնի պետ (հիմնարկի պետի տեղակալ) էր նշանակվել ճանապարհային ոստիկանության թոշակի անցած գնդապետը: Սա ցույց է տալիս այս ծառայության նկատմամբ պետական անլուրջ վերաբերմունքը: Հնարավոր չէ մեկ-երկու վերապատրաստման դասընթաց անցնելով ձեռք բերել ու հմտանալ նոր ու դժվար մասնագիտության մեջ: Նման պայմաններում սոցիալ-հոգեբանական ծառայության արդյունավետության մասին խոսելն անիմաստ է: Մինչդեռ սոցիալ-հոգեբանական ծառայության նպատակը դատապարտյալների մի մասի մոտ հակասոցիալական հակումների բացառումն է, իսկ մյուս մասի մոտ` մտավոր և հոգեկան դեգրադացիայի կանխումը: Եթե սա չի արվում, ուրեմն հասարակության պատվերը չի կատարվում և մսխվում են պետական բյուջեի փողերը: Ինչ-որ թղթաբանություն է վարվում և չկատարած աշխատանքի մասին զեկույցներ են դրվում անձնական գործերի մեջ: Փաստորեն ստեղծվում են կեղծ փաստաթղթեր, որոնք հետագայում օգտագործվում են դատապարտյալի դեմ: Սա առնչվում է նաև վաղաժամկետ պայմանական ազատման խնդրին, ինչին կանդրադառնամ հաջորդ անգամ: Վիճակը շտկելու համար նախ կամք է պետք: Արդեն տասնհինգ տարի քրեակատարողական համակարգն անցել է ՀՀ արդարադատության նախարարության ենթակայության տակ: Այս տարիների ընթացքում անհրաժեշտ էր պատրաստել ու կրթել սոցիալ-հոգեբանների «բանակ», որոնք մասնագիտացված կլինեին դատապարտյալների հետ աշխատելու գործում: Ցավոք ոչինչ չի արվել: Ավելին՝ այստեղ