Խուսափել տհաճ անակնկալներից
Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի այցը Սուխում` արժանացավ պաշտոնական Թբիլիսիի կոշտ քննադատությանը: Սակայն այս այցը առանձնացավ մի թեմայի շուրջ քննարկմամբ, որն առնչվում էր Հայաստանին... Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների հարցերով Վրաստանի վարչապետի հատուկ ներկայացուցիչ Զուրաբ Աբաշիձեն ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի այցը Սուխում որակել է որպես Վրաստանի ինքնիշխանության խախտում: Վրաստանի ԱԳ փոխնախարար Դավիդ Ջալագանիան իր հերթին լրագրողներին հայտնել է, որ Լավրովի այցը խախտում է միջազգային սկզբունքները և օրենքները: «Սա Վրաստանի ինքնիշխանության դեմ ոտնձգության հերթական փորձն է»,-ասել է նա: Իսկ Վրաստանի նախագահ Գեորգի Մարգվելաշվիլին հայտարարել է, որ Թբիլիսին Ռուսաստանին կառուցողական երկխոսության կոչ է անում և պատրաստակամություն է հայտնում դիվանագիտական տարածությունում քննարկել ցանկացած հարց: Մարգվելաշվիլին նշել է, որ խիստ անհանգստացած է ռուսական կողմի գործողությունների կապակցությամբ: Նրա խոսքով՝ Վրաստանի կառավարությունը վարում է ռազմավարական համբերության քաղաքականություն, իսկ Թբիլիսիի կառուցողական քայլերն ուղղված են իրավիճակի կայունացմանը. «ՌԴ-ն դրան պատասխանում է Վրաստանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության դեմ ոտնձգություններով, որոնք ավելի են սրում գոյություն ունեցող վիճակը»: Իսկ ահա Մոսկվայի հայտարարություններն, պաշտոնական Թբիլիսիին, վստահաբար, ավելի նյարդայնացնող էին: Աբխազիայի անվտանգությունն ամենահուսալի կերպով երաշխավորված է Ռուսաստանի հետ հարաբերություններով, ասել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը Աբխազիայի ղեկավար Ռաուլ Խաջիմբայի հետ հանդիպմանը: «Եթե խոսենք ՀԱՊԿ մասին, իհարկե, մենք կողջունենք Աբխազիայի համագործակցությունն այդ կառույցի հետ»,-ասել է Լավրովը՝ հիշեցնելով, որ ՀԱՊԿ-ի լիիրավ անդամ դառնալու համար անհրաժեշտ է անդամ երկրների կոնսենսուս: Լավրովը նաև նշել է, որ Ռուսաստանը հույս ունի օպերատիվ կերպով Աբխազիայի հետ կնքել երկակի քաղաքացիության մասին պայմանագիր: Նախարարի խոսքով՝ դա թույլ կտա, որպեսզի հանրապետության քաղաքացիներն ավելի հեշտ ստանան ՌԴ քաղաքացիություն: Լավրովը նաև հիշեցրել է, որ Աբխազիայի քաղաքացիների ճնշող մեծամասնությունն արդեն իսկ ունի ՌԴ քաղաքացիություն: Այնուհետև Լավրովը հանդես է եկել ուշագրավ մեկ այլ հայտարարությամբ: Նա ասել է, թե Մոսկվան խնդիր չի տեսնում Աբխազիայով ռուսական բեռների տարանցիկ փոխադրումները վերականգնելու համար: Աբխազիայի ղեկավար Ռաուլ Խաջիմբայի հետ հանդիպումից հետո, մամուլի ասուլիսում, պատասխանելով աբխազական երկաթուղին վերաբացելու, դեպի Հայաստան և Վրաստան տարանցումը վերականգնելու հնարավորության հարցին, Լավրովն ասել է, թե հանդիպմանը այդ հարցը շոշափվել է: «Ռուսական կողմը որևէ խնդիր չի տեսնում տարանցումը վերականգնելու համար: Դրա համար նույնիսկ իրավական հիմք կա: Այն կարող է հենվել Ռուսաստանի և Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության միջև 2011-ին ձեռք բերված համաձայնությունների վրա», - ասել է Լավրովը։ Ռուսաստանի արտաքին գերատեսչության ղեկավարը նաև հավելել է. «Մենք գիտենք, որ մեր հայաստանցի գործընկերները հետաքրքրված են, որ տարանցումը վերականգնվի: Այսօր Աբխազիայի նախագահն ասաց, որ դրա դեմ առարկություն չունի: Հարցն արդեն մեզանից չի կախված, այլ այն երկրներից, որտեղ տարանցումը կարող է հասնել»։ Խաջիմբան, իր հերթին, հայտարարել է, որ Աբխազիան պատրաստ է Ռուսաստանից Հայաստան բեռների փոխադրմանը և շահագրգռված է դրանում, քանի որ այդ տարանցիկ փոխադրումները հավելյալ միջոցներ կբերեն աբխազական բյուջե։ «Մենք ինքնիշխան, ճանաչված պետություն ենք, և այդ հարցերը պետք է կարգավորել քաղաքակիրթ ճանապարհով։ Եթե վրացական կողմը պատրաստ լինի, ես չեմ կասկածում, որ հարցը կլուծվի, և Աբխազիան դրանից միայն կշահի», - ասել է Աբխազիայի նախագահը։ Փաստացի, Լավրովը հստակ հասկացրել է, որ Մոսկվան դեմ չէ, որ բացվի տարանցիկ հաղորդակցությունը Աբխազիայով դեպի Հայաստան, և որևէ առարկություն չունեն, որ բեռների փոխադրումը Հայաստանի և Աբխազիայի միջև վերականգնվի: Ավելին` այդ հաղորդակցության վերականգնման համար, Լավրովի խոսքով, կա անհրաժեշտ իրավական հիմք։ Մասնավորապես, խոսքն այն պայմանավորվածությունների մասին է, որ ձեռք էին բերվել Ռուսաստանի և Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության միջև 2011-ին։ Հայաստան-Վրաստան հարաբերությունները կենսական նշանակության են, և դրանց դեմ որևէ քայլ` կվնասի Հայաստանին ուղղակիորեն: Հաշվի առնելով Թբիլիսիի կոշտ դիրքորոշումը Ռուսաստանի կողմից տարվող քաղաքականության նկատմամբ Աբխազիայում, պաշտոնական Երևանը, պետք է գիտակցի, թե ինչ ծանրության խնդրի տակ կարող է հայտնվել: Երևան-Թբիլիսի հարաբերությունները` անկախ Ռուսաստանի պլաններից, ավելի թանկ են ու արժեքավոր, և Հայաստանի իշխանությունները պետք է ձգտեն գտնել այնպիսի լուծումներ, որպեսզի պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումը ոչ մի կերպ չանդրադառնա Հայաստան-Վրաստան բարեկամական հարաբերություններին` ռուս-աբխազական հարաբերությունների կոնտեքստում: Մետաքսյա Շալունց