Ամերիկյան ստուգողական այց
ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնը պաշտոնական այցով Անկարայում էր: Թուրք-ամերիկյան քննարկման հիմնական թեման՝ ահաբեկչության, մասնավորապես, ԴԱԻՇ ահաբեկչական խմբավորման դեմ պայքարն է, ինչպես նաև սիրիական հակամարտությունը: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախագահական նստավայրում ընդունել է Միացյալ Նահանգների պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնին: Լրագրողների համար դռնփակ հանդիպման ժամանակ, որը տևել է ավելի քան երկու ժամ, կողմերը քննարկել են Սիրիայում ու Իրաքում ԴԱԻՇ ահաբեկչական խմբավորման դեմ պայքարի հարցը: Էրդողանը անդրադարձել է նաև Միացյալ Նահանգներում գտնվող գյուլենականներին և, մասնավորապես, առաջնորդ Ֆեթուլլահ Գյուլենին Թուրքիային արտահանձնելու, ԱՄՆ-ում նրանց գործունեությունը դադարեցնելու հարցին: Թուրքիան և Միացյալ Նահանգները քննարկում են Սիրիայի տարածքում «կայունացման գոտիներ» ստեղծելու հնարավորությունը, Անկարայում հայտարարել է պաշտոնական այցով Թուրքիայում գտնվող՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնը: Ամերիկյան դիվանագիտության ղեկավարի խոսքով, «Իսլամական պետության» դեմ պայքարն անհնարին կլիներ առանց Թուրքիայի «գործուն աջակցության»: «Վերջին 18 ամիսներին ամերիկյան զորքերին թուրքական ռազմակայաններից օգտվելու հնարավորության տրամադրումը հանգեցրեց նրան, որ «Իսլամական պետության» դեմ իրականացվող գործողությունների քանակն ավելացավ 25 տոկոսով: Թուրքական կառավարությունը վերջ տվեց Իրաք և Սիրիա մեկնող օտարերկրյա զինյալների ներթափանցմանը: Ավելին՝ թուրքական բանակը կարողացավ մաքրել Սիրիայի հետ սահմանը` հետ մղելով ԻՊ-ի զինյալներին այդ շրջաններից», - ասել է Թիլերսոնն իր թուրք պաշտոնակից Մևլութ Չավուշօղլուի հետ համատեղ ասուլիսի ժամանակ: ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի խոսքով, Անկարան և Վաշինգտոնը հաստատակամ են «Իսլամական պետություն» խմբավորման դեմ համատեղ պայքար ծավալելու հարցում: «ԱՄՆ-ն և Թուրքիան պետք է դժվար որոշումներ կայացնեն Սիրիայում «Իսլամական պետության» դեմ պայքարի առումով: Անկարան և Վաշինգտոնը [ԻՊ-ի կենտրոն] Ռաքքայի ազատագրման մի շարք հնարավորություններ ու այլընտրանքային տարբերակներ են քննարկում: Վերջնական որոշում, սակայն, դեռ չի կայացվել»,- հավելել է ԱՄՆ պետդեպի ղեկավարը: Ներկայումս Վաշինգտոնի և Անկարայի միջև Սիրիայում ծավալվող գործողությունների համատեքստում առկա գլխավոր տարաձայնությունը «Իսլամական պետության» դեմ մղվող պայքարում Թուրքիայում բնակվող քրդերի դերակատարությունն է: Պաշտոնական Անկարան պնդում է, որ Սիրիայի քրդերին միավորող «Ժողովրդական պաշտպանության ուժերն» ահաբեկիչներ են և հանդիսանում են Աբդուլա Օջալանի ստեղծած «Քրդական բանվորական կուսակցության» տեղական մասնաճյուղը: Վաշինգտոնը, մինչդեռ, ակտիվորեն աշխատում է սիրիացի քրդերի հետ: «Այդ համագործակցությունը տխրեցնում է մեզ և բացասական ազդեցություն թողնում թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների վրա»,- Անկարայում կայացած ասուլիսում ասել է Թուրքիայի ԱԳ նախարարը: «Մենք պետք է նոր լիցք ու եռանդ հաղորդենք մեր հարաբերություններին: Նախկինում առկա էին որոշակի խնդիրներ, որոնք խաթարում էին մեր հարաբերությունները: Դրանցից հատկապես հիշատակեմ Սիրիայի խնդիրն ու այն աջակցությունը, որ ամերիկացիները ցուցաբերում էին այնտեղ գործող «Ժողովրդական պաշտպանության ուժերին»,- հավելել է Չավուշօղլուն: Կայացած բանակցությունների ընթացքում կողմերը չեն շրջանցել նաև Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի հետագա ճակատագրի հետ կապված հարցը: «Ես կարծում եմ, որ նախագահ Ասադի կարգավիճակը երկարաժամկետ կտրվածքով պետք է վճռի Սիրիայի ժողովուրդը», ասել է Ռեքս Թիլերսոնը: Վաշինգտոնն ու Անկարան առայժմ չեն կարողանում ընդհանուր հայտարարի գալ նաև մեկ այլ վիճահարույց գործչի` ԱՄՆ-ում բնակվող իսլամիստ քարոզիչ Ֆեթհուլա Գյուլենի ճակատագրի շուրջ, որին թուրքական իշխանությունները մեղադրում են 2016-ի հուլիսյան անհաջող հեղաշրջումը կազմակերպելու մեջ: Թուրքական կողմի նախաձեռնությամբ, Գյուլենի շուրջ ստեղծված կացությունը ևս այսօրվա բանակցությունների առանցքային թեմաներից մեկն է դարձել: «Թուրքիան ակնկալում է, որ ԱՄՆ-ը Գյուլենի արտահանձնման ուղղությամբ հստակ քայլերի կդիմեն: Վաշինգտոնը պետք է դիտարկի նաև Գյուլենի ազատազրկման հնարավորությունը մինչ նրա արտահանձնման հարցի հստակեցումը», ասել է Չավուշօղլուն: Ի դեպ, Թուրքիայում ռազմական հեղաշրջման փորձի կազմակերպման համար մեղադրվող թուրք կրոնական քարոզիչ Ֆեթուլլահ Գյուլենը, որը բնակվում է ԱՄՆ Փենսիլվանիա նահանգում, պատրաստվում է տեղափոխվել Կանադա, այս մասին գրում է թուրքական Habertürk կայքը: Կայքի թղթակիցներից Ֆևզի Չաքըրի հաղորդած տեղեկությունների համաձայն՝ Գյուլենն արդեն մեծ պատրաստություններ է սկսել ԱՄՆ-ն լքելու ուղղությամբ: Ըստ թուրքական հետախուզական կոմիտեի ստացած տեղեկությունների՝ Գյուլենը վաճառքի է հանել Փենսիլվանիայի իր հողատարածքը: Նկատենք նաև, որ ԱՄՆ պետքարտուղարի այցը Թուրքիա տեղի է ունենում այդ երկրում սահմանադրական բարեփոխման հանրաքվեից գրեթե 2 շաբաթ առաջ, ինչը ևս ի օգուտ էրդողանական սահմանադրության հասարակությանը ուղղորդելու քայլ է: Սակայն պարզ է նաեւ, որ Վաշինգտոնը կփորձի նորմալ հուն վերադարձնել ԱՄՆ-Թուրքիա լարված հարաբերությունները: Մետաքսյա Շալունց