Տեռո՞ր, թե՞ Էրդողանի «շյուստրի» տրյուկները
Ստամբուլում դեկտեմբերի 10-ին երեկոյան տեղի ունեցավ հերթական ահաբեկչությունը, զոհերի թիվը հասել է 44-ի, ավելի քան 150 վիրավոր կա: Մահացած 44-ից 38-ը ոստիկան են, իսկ 8-ը` քաղաքացիական անձ: Ստամբուլի կենտրոնական «Բեշիքթաշ» թաղամասում գտնվող «Վոդոֆոն Արենա» մարզադաշտի դիմաց շաբաթ երեկոյան 400 կգ պայթուցիկով լի մեքենա էր պայթել, մեկ այլ պայթյուն էլ որոտացել էր մարզադաշտի հետևում գտնվող այգում՝ ահաբեկիչ մահապարտի միջոցով: Ահաբեկչության պատասխանատվությունը ստանձնել է «Քրդստանի ազատության բազեներ» կազմակերպությունը: Այժմ Թուրքիայում ձերբակալություններ են ընթանում։ Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարության փոխանցմամբ` երկրի 11 նահանգներում անցկացված միջոցառումների արդյունքում 235 մարդ է ձերբակալվել ահաբեկչության հետ առնչություն ունենալու և քարոզչություն իրականացնելու կասկածանքով: Նույնպիսի մեղադրանքով ձերբակալվել են նաև Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության 199 անդամ, այդ թվում՝ կուսակցության ղեկավար կազմի ներկայացուցիչները: Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը, որը վարչապետի և մի քանի նախարարների մասնակցությամբ անվտանգության խորհրդի նիստ էր հրավիրել, հայտարարել է ահաբեկչության դեմ պայքարը շարունակելու վճռականության մասին: Երկրի խորհրդարանում ներկայացված քաղաքական երեք կուսակցությունները հանդես են եկել ահաբեկչությունը դատապարտող համատեղ հայտարարությամբ: Այս հայտարարությանը չմիացած քրդամետ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության առաջնորդ Սելահադդին Դեմիրթաշը, որն արդեն մի քանի շաբաթ է բանտախցում է գտնվում, ևս դատապարտել է ավելի քանի չորս տասնյակ մարդու մահվան պատճառ դարձած ահաբեկչությունը: Թուրքիայի տարբեր քաղաքներում հասարակական կազմակերպությունների նախաձեռնությամբ ահաբեկչության դեմ բողոքի քայլերթեր են անցկացվել: Աշխարհի պետությունների ղեկավարները ցավակցություններ են հայտնում Թուրքիայի իշխանություններին: ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլթենբերգը ցավակցություն հայտնելով Թուրքիային՝ հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ն Անկարայի հետ միասին պատրաստ է պայքարել ահաբեկչության բոլոր դրսևորումների դեմ։ Մինչդեռ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը Անկարային կոչ է արել Ստամբուլում տեղի ունեցած ահաբեկչությունները հետաքննել իրավական պետության չափանիշներին համապատասխան։ Նա նաև հույս է հայտնել, որ Թուրքիան համաչափության սկզբունք կցուցաբերի ահաբեկչական գործողությունների մեղավորներին հայտնաբերելու դեպքում. «Կարող եմ ասել, որ բոլոր միջոցները, որոնք ձեռնարկվում են այս սարսափելի և դրամատիկ հակամարտությունը հետաքննելու նպատակով, պետք է համապատասխանեն իրավական պետության չափանիշներին և համաչափության սկզբունքին»։ Փաստացի, Մերկելն ակնարկել է, որ Թուրքիայում ահաբեկչությունները չեն հետաքննվում իրավական պետության չափանիշներին համապատասխան: Սա նշանակում է` Թուրքիայի իշխանություններին մեղադրել կամ իրավիճակից օգտվելու մեջ, «բարենպաստ» պայմաններում կրկին անցանկալիների ձերբակալություններ իրականացնել, կամ էլ` ենթատեքստում հենց Թուրքիայի իշխանություններին մեղադրել: Ի դեպ, չի կարելի բացառել, որ նմանօրինակ ահաբեկչություններն իրականացվում են հենց իշխանությունների աջակցությամբ և կամ գոնե իմացությամբ, որպեսզի իշխանությունը հիմք ունենա ձերբակալություններ իրականացնել: Թուրք ժողովուրդը չպետք է կասկած ունենա առ այն, որ մենք մինչև վերջ կպայքարենք ահաբեկչության դեմ, վստահեցնում է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանը: Իսկ Թուրքիայի ներքին գործերի նախարար Սուլեյման Սոյլուն հայտարարել է, որ ահաբեկչական կազմակերպություններից ոչ մեկն էլ չի կարող հաջողության հասնել իր նպատակներին՝ լինի դա PKK-ը, ԴԱԻՇ-ը, Գյուլենի շարժումը։ Սոյլուն այդպես է մեկնաբանել Ստամբուլում գրանցված վերջին ահաբեկչությունը, ընդգծելով, որ ահաբեկիչներն, անկասկած, պատասխան կտան Թուրքիայի իրավապահ մարմինների աշխատակիցների զոհվելու համար. «Անկախ նրանից, թե ովքեր են ահաբեկչությանն աջակցել ինչպես Թուրքիայի ներսում, այնպես էլ նրա սահմաններից դուրս, նրանք պատասխանատվության կենթարկվեն իրենց հանցանքների համար»։ Թուրքիայի իշխանությունները վերանվանել են Ստամբուլում գտնվող այն վայրը, որտեղ տեղի է ունեցել 44 մարդու կյանք խլած ահաբեկչությունը, հաղորդում է Anadolu գործակալությունը։ Ստամբուլի Բեշիքթաշ թաղամասում գտնվող «Վոդաֆոն» մարզադաշտի հարևանությամբ հատվածը, որտեղ դեկտեմբերի 10-ի ուշ երեկոյան «Քուրդիստանի ազատության բազեներ» ահաբեկչական խմբավորումն ահաբեկչություն է իրականացրել, թաղապետարանի խորհրդի որոշմամբ վերանվանվել է «Նահատակների բարձունք»: Մարզադաշտի հարևանությամբ այդ հատվածը բնակչության շրջանում հայտնի էր որպես «Բելեշի բարձունք»: Նկատենք նաև, որ վերջին 1,5 տարվա ընթացքում Թուրքիայում 31 ահաբեկչական հարձակում է տեղի ունեցել, որոնց հետևանքով ավելի քան 450 մարդ է զոհվել, շուրջ երկու հազարը` վիրավորվել: Սա իսկապես, սարսափելի թիվ է: Թուրքիան մխրճվել է անկայունության և անկանխատեսելիության շարունակական փուլի մեջ: Սակայն խնդիրն այն է, որ ոչ ոք հստակ չի կարող ասել, թե արդյոք իշխանությունների «մատը խառը» չէ այդ ահաբեկչական գործողություններում: Մետաքսյա Շալունց