Բացահայտ ձախողում. պատրաստվենք պատերազմի՞
Համբուրգում ԵԱՀԿ անդամ-երկրների արտգործնախարարների Խորհրդի նիստի շրջանակներում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների պատվիրակությունների ղեկավարները՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Ջոն Քերին, Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը և Ֆրանսիայի արտգործնախարար Ժան Մարկ Էրոն Համբուրգում ԵԱՀԿ անդամ-երկրների արտգործնախարարների խորհրդի նիստից հետո համատեղ հայտարարություն են տարածել, որում իրենց հավատարմությունն են հայտնում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության՝ բանակցությունների ճանապարհով կարգավորմանը: Հայտարարությունում ասվում է. «Ապրիլին շփման գծի երկայնքով դրամատիկ լարվածության ֆոնին մենք մտահոգություն ենք հայտնում շարունակվող զինված միջադեպերի (այդ թվում ծանր սպառազինության օգտագործմամբ) կապակցությամբ և խստորեն դատապարտում ենք ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառումը: Այս հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի, քաղաքացիների շրջանում զոհերն ու վիրավորումները որևէ արդարացում չունեն: Մենք նաև տեղեկացված ենք ապրիլին կռվի դաշտում իրականացված վայրագությունների մասին, ինչը մենք խստորեն դատապարտում ենք: Մենք կողմերին կոչ ենք անում հաստատել իրենց հավատարմությունը հակամարտության խաղաղ լուծմանը՝ որպես տարածաշրջանի ժողովուրդների համար կարգավորման միակ իրական ուղի: Մենք նաև նրանցից պահանջում ենք խստորեն հետևել 1994-95թթ. հրադադարի համաձայնագրին, որը հակամարտության գոտում թշնամությանը վերջ տալու հիմքն է: Մենք կոչ ենք անում Երևանին և Բաքվին հարգել մայիսի 16-ին Վիեննայի և հունիսի 20-ին Սանկտ-Պետերբուրգի գագաթնաժողովների համատեղ հայտարարություններում արտացոլված պայմանավորվածությունները»: Ապա` համանախագահող երկրները կողմերից պահանջում են վերացնել ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի առաքելության ընդլայնմանն ուղղված բոլոր մնացած խոչընդոտները և առաջընթաց գրանցել՝ ԵԱՀԿ ուսումնասիրությունների մեխանիզմ մշակելու առաջարկի ուղղությամբ: «Մենք կցանկանայինք ևս մեկ անգամ կրկնել մեր կոչը Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին՝ ճկունություն ցուցաբերել և վերադառնալ բանակցությունների սեղանի շուրջ՝ ներկայիս աշխատանքային առաջարկների հիման վրա կայուն խաղաղությանն ընդառաջ գնալու հաստատուն կամքով: Քանի դեռ բանակցություններում առաջընթաց չի գրանցվել, ուժի կիրառման վերականգնման հնարավորությունները միայն կաճեն, որի ամբողջ պատասխանատվությունը կդրվի կողմերի վրա»: Այնուհետև, կարգավորման սկզբունքները շարադրելով` հայտարարության հեղինակները նշում են. «Համանախագահ երկրները պատրաստ են ընդունել Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը, երբ նրանք պատրաստ կլինեն: Մենք ամուր հավատով ենք լցված առ այն, որ նախագահներին անհրաժեշտ է առաջին իսկ հնարավորության դեպքում ազնիվ բանակցություններ վարել»: Նախ, սկսենք նրանից, որ բանակցությունների սեղանին վերադառնալու կոչ անող համանախագահները լավ կլիներ, եթե անդրադառնային հարցին, թե ում պատճառով է բանակցային գործընթացն այս վիճակում հայտնվել: Մասնավորապես, համանախագահները հենց իրենք են իրենց վերոնշյալ հայտարարությունում ամրագրել, որ պահանջում են վերացնել ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի առաքելության ընդլայնմանն ուղղված բոլոր մնացած խոչընդոտները և առաջընթաց գրանցել՝ ԵԱՀԿ ուսումնասիրությունների մեխանիզմ մշակելու առաջարկի ուղղությամբ: Այստեղ հարց` ո՞վ է խոչընդոտներ առաջացնողը: Բոլորին հայտնի է` պաշտոնական Բաքուն, որը չի էլ թաքցրել, որ դեմ է, թե՛ Կասպրչիկի առաքելության ընդլայնմանը, թե՛ սահմանային միջադեպերի ուսումնասիրության մեխանիզմների ներդրմանը: Ասել է թե` պաշտոնական Բաքուն է կրում պատասխանատվություն բանակցային գործընթացը փակուղում պահելու համար: Հետևաբար` մինչև ե՞րբ են համանախագահները խուսափելու անվանական, հասցեական նշել, որ Ադրբեջանը պատասխանատվություն է կրում ստեղծված իրավիճակի համար... Կամ` հաջորդ կարևոր հանգամանքը: Համանախագահները շեշտում են խաղաղ բանակցություններ անցկացնելու կարևորությունը, բայց դա արվում է` Նալբանդյան-Մամեդյարով հանդիպում այդպես էլ չկազմակերպելու ֆոնին: Իսկ ո՞ւր մնաց Նալբանդյան-Մամեդյարով հանդիպումը, որը ենթադրվում էր, որ Համբուրգում պետք է անցկացվի: Այսինքն` համանախագահող երկրները չկարողացա՞ն անգամ Նալբանդյան-Մամեդյարով հանդիպում կազմակերպել: Ու այս ֆոնին, նրանք նշում են, թե` պատրաստ են ընդունել Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը՝ «երբ նրանք պատրաստ կլինեն»: Իսկ ե՞րբ կբարեհաճի պատրաստ լինել Ալիևը խաղաղության... Հարցն, ամենևին էլ հռետորական չէ, հստակ պատասխան է պահանջում: Դեռ քանի տարի է անհրաժեշտ հասկանալու` Ալիևը պատրաստ չէ խաղաղության ընդհանրապես, որովհետև չի ցանկանում և չի կարող գնալ որևէ զիջման: Ու ինչ է մնում անել այս իրավիճակում... Միակ բանը, որ մնում է` դա պատերազմին պատրաստվե՞լն է... Մի՞թե հնարավոր չէ Ալիևից կորզել այն պահանջների, առաջարկների կատարումը, որոնք ամենայն սրությամբ համանախագահները դրեցին նրա առջև ապրիլյան քառօրյայից հետո: Այսօր, Ալիևը բացահայտ «թքում է» միջնորդների պահանջների վրա, չկատարելով նրանց պահանջները, իսկ միջնորդները շարունակում են հայտարարություններ տարածել այն մասին, որ կընդունեն նախագահներին, երբ նրանք պատրաստ լինեն: Այսինքն` երբ հերթական ջուրծեծոցիին պատրաստ լինի Ալիևը... Թամար Բագրատունի