Որտե՞ղ էր իրացվելու Իրանից Հայաստան բերած թմրանյութը
Հայաստանի կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի (ՊԵԿ) նախաբացթողումային հսկողության ու մաքսանենգության դեմ պայքարի և կրկնակի մաքսային հսկողության վարչությունները դեկտեմբերի 6-ին, գիշերը ժամը 3:50 Մեղրիի մաքսակետում կանխել են առանձնապես խոշոր չափի՝ շուրջ 1 կիլոգրամ «մեթամֆետամին» տեսակի թմրանյութի ներկրումը երկիր: ՊԵԿ տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի բաժնի հաղորդագրության համաձայն՝ Թեհրան-Երևան ավտոբուսով Հայաստան ժամանած Իրանի երկու քաղաքացիների ուղեբեռերը հենց Մեղրիի մաքսակետում զննության են ենթարկվել, բացահայտվել է կասկածելի ուղևորներից մեկի ճամպրուկի իրական պարունակությունը: Պարզվել է, որ ճամպրուկի կողային հատվածներում առկա կաղապարի անցքերը ծառայեցվել են որպես «մեթամֆետամինի» թաքստոց: ՊԵԿ քննչական վարչությունում հարուցվել է քրեական գործ` մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ թմրամիջոցի մաքսանենգություն կատարելու դեպքի առթիվ: Իրանի երկու քաղաքացիներ նշված կասկածանքով ձերբակալվել են: Նախաքննությամբ նշանակվել են դատաքիմիական և դատատոքսիկոքիմիական փորձաքննություններ՝ գործի համար էական նշանակություն ունեցող մի շարք հարցեր պարզելու համար: Շարունակվում է օպերատիվ աշխատանքը` դեպքի հանգամանքների ամբողջական բացահայտման, թմրանյութի հնարավոր իրացման կամ Հայաստանից հետագա հնարավոր արտահանման հանգամանքները պարզելու ուղղությամբ: «Փորձը ցույց է տալիս, որ թմրամիջոցների ապօրինի ներկրման դեպքերը մեծ մասամբ բացահայտվում են հայ-իրանական սահմանին: Ընդ որում, մաքսանենգներն ամեն անգամ տարբեր մեթոդներով են փորձում շրջանցել մաքսային հսկողությունը՝ նախապես թաքստոցներ պատրաստելով «թանկարժեք բեռի» համար», - ասված է ՊԵԿ հաղորդագրությունում: Ամֆետամինների խմբին պատկանող «մեթամֆետամինը» արհեստական ճանապարհով ստացված թմրամիջոց է, որն առաջին անգամ սինթեզվել է 1919 թվականին: Հայաստանի քրեական օրենսգրքով «մեթամֆետամինի» առանձնապես խոշոր չափ է համարվում ավելի քան 1.5 գրամ քաշով զանգվածը, իսկ, ըստ վերլուծությունների, սև շուկայում թմրանյութի այս տեսակի իրացման գինը տատանվում է 200-300 դոլարի շրջանակում: Այսինքնք՝ առգարավված ողջ թմրանյութը շուրջ 200 հազար դոլար արժեք ունի: Հայաստանի իրավապահներն այստեղ անշուշտ կարևորագույն անելիք ունեն. առաջին ամենկարևոր հարցն այն է, թե թմրանյութի դիլլերները որտե՞ղ էին պատրաստվում իրացնել իրենց ավարը: Եթե Հայաստանը ծառայել է իբրև տարանցիկ երկիր, ապա այստեղ մեր իրավապահները թերևս անհրաժեշտություն են ունենալու համագործակցել հարևան երկրների իրավապահների հետ: Հարևան երկրներից դեպի Վրաստան առաքման դեպքում իրավական ճանապարհով թմրաշրջանառության դեմ պայքարն այս դեպքում կարող է իրատեսական լինել: Բայց խնդիրը միանգամայն փոխվում է, եթե շուրջ 1 կիլոգրամ «մեթամֆետամին» տեսակի թմրանյութը նախատեսված է եղել անցկացնել Թուրքիա: Հայաստան-Թուրքիա սահմանը պաշտոնապես փակ է, միջպետական սահմանը հայկական կողմից վերահասկում է ռուսական կայազորը: Հայտնի ճշմարտություն է՝ հանցագործությունը փակ սահմաններ ու միջպետական պայմանավորվածություններ չի ճանաչում, ավելին միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ պետական փակ սահմանները որպես կանոն հրապուրում են թմրադիլլերներին: Տեսականորեն որևէ տարբերակ, այդ թվում նաև տրանզիտը դեպի Թուրքիա չի կարելի բացառել: Իսկ եթե թմրանյութը նախատեսված է եղել Հայաստանում սպառելու համար, ապա այստեղ ևս լրջագույն անելիք կա՝ թմրաբիզնեսի ողջ շղթան բացահայտելու առումով: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից շատ խոշոր չափի թմրանյութի ներկրման ամենհայտնի դեպքը տեղի էր ունեցել 2 տարի առաջ, երբ փորձ էր արվել բեռնատարի մեջ թաքցնելու եղանակով շուրջ 1 տոննա թմրայութ տեղափոխել Հայաստան: Հիշեցնենք, որ 2014 թ. հունվարի 17-ին Մեղրիի մաքսատանը Իրանից Հայաստանի տարածքով տարանցիկ դեպի Վրաստան ուղևորվող բեռնատարի զննման արդյունքում պետական եկամուտների կոմիտեի մաքսային ծառայության աշխատակիցները, հատուկ հարմարեցված թաքստոցում հայտնաբերել են 927 կգ հերոին տեսակի թմրամիջոց: Վարորդը եղել էր Վրաստանի քաղաքացի Ավթանդիլ Մարտիաշվիլին, ով դատավարության ժամանակ իրեն մեղավոր չէր ճանաչել և պնդում էր, թե կապ չի ունեցել թմրանյութի հետ: Ի դեպ, ՊԵԿ հաղորդագրության մեջ արված ակնարկը, թե թմրամիջոցների ապօրինի ներկրման դեպքերը մեծ մասամբ բացահայտվում են հայ-իրանական սահմանին, բավականին խորհրդանշական է: Դավիթ Մանուկյան