Պատուհաս դարձած խնդիրներ ու սենսացիոն լուծումներ
Ռուս-իրանական համագործակցություն` Սիրիայի ճգնաժամի հարցով Տարածաշրջանում իրանական գործոնն ավելի ու ավելի է թափ առնում... Օրերս, կարելի է ասել, սենսացիոն տեղեկություն ստացվեց ռուս-իրանական հարաբերությունների առնչությամբ: Իրանի պաշտպանության նախարար Հուսեյն Դեհղանը հնարավոր է համարել Ռուսաստանի օդատիեզերական ուժերին Համադանի «Նոջե» ավիաբազայի տրամադրումը։ Նա նշել է, որ նման որոշումը կարող է ընդունվել անհրաժեշտության դեպքում, որը կարող է առաջանալ Սիրիայում իրավիճակի զարգացման հետ։ Սիրիական ճգնաժամի ֆոնին Ռուսաստան-Իրան հարաբերություններում որոշակի զարգացումներ են նկատվում նաև օրակարգային հին հարցերի շուրջ: Իրանը դիտարկում է ռուսական բազմաֆունկցիոնալ կործանիչների գնման հնարավորությունը։ Երկրի պաշտպանության նախարար, բրիգադի գեներալ Հուսեյն Դեհղանն ասել է, որ ռուսական արտադրության Սու-30 կործանիչների գնումը գտնվում է օրակարգում։ Նա նաև նշել է, որ երկրի իշխանությունները պատրաստ են դիմել ցանկացած կողմի, բացի ԱՄՆ-ից ու Իսրայելից, սեփական պաշտպանունակության ապահովման նպատակով։ Այդ հայտարարությունը նախարարն արել է՝ մեկնաբանելով մոտ 10 մլրդ դոլարի չափով զենքի ու տեխնիկայի մատակարարումների հարցով Իրանի և Ռուսաստանի միջև բանակցությունների մասին հաղորդագրությունը։ Սիրիական ճգնաժամը, փաստացի, հանգեցնում է տարբեր երկրների միջև համագործակցության նոր որակի: Սիրիական խնդիրը, ԴԱԻՇ-ը դարձան պատուհաս` ողջ աշխարհի համար: Այդ հարցն այս օրերին նաև Անկարա-Թեհրան շփումներում է: Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն բանակցություններ է վարել Իրանի նախագահ Հասան Ռուհանիի հետ։ Հանդիպումն անցկացվել է Թեհրանում և անցել է մամուլի համար դռնփակ պայմաններում։ Հանդիպման ժամանակ քննարկվել են երկկողմ հարաբերությունները։ Բացի այդ, կողմերի ուշադրության կենտրոնում են գտնվել տարածաշրջանի դեպքերը ընդհանրապես և, մասնավորապես Սիրիայի ճգնաժամի հարցը։ Թուրքական դիվանագիտության ղեկավարը հանդիպել է նաև իր իրանցի գործընկեր Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆի հետ։ Իրանի նախագահ Հասան Ռոուհանին նշել է Մերձավոր Արևելքի խնդիրների կարգավորման հարցում Թեհրանի ու Անկարայի միջև հարաբերությունների զարգացման անհրաժեշտության մասին։ Ռոուհանին այդ հայտարարությունն արել է Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլյութ Չավուշօղլուի հետ հանդիպման արդյունքներով. «Ներկա օրերին, երբ տարածաշրջանում տիրող իրավիճակը փխրուն է, Թեհրանի ու Անկարայի միջև շփումները կարող են բավական օգտակար լինել տարածաշրջանի խնդիրների լուծման համար»։ Իրանի նախագահը հստակեցրել է, որ տարածաշրջանի երկրների համագործակցությունն անհրաժեշտ է Իրաքի ու Սիրիայի ճգնաժամերի կարգավորման և այդ երկրներում ահաբեկչության դեմ պայքարի խնդիրների կարգավորման համար։ Իսկ Իրանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի ղեկավար Հուսեյն Բաքերին չի բացառել Սիրիայում և Եմենում ծովային բազաների ստեղծման հնարավորությունը։ «Ընդգծում եմ, որ Իրանի ռազմածովային ուժերը որպես Օմանի նեղուցում առկա ուժեր պետք է նաև գտնվեն Հնդկական օվկիանոսում։ Հավանաբար, ժամանակի հետ առաջ կգա Եմենի և Սիրիայի ափերին ծովային բազաների ստեղծման անհրաժեշտություն»,-հայտարարել է Բաքերին։ Նրա խոսքով՝ իրանական տարածքից հեռու գտնվող բազաների ստեղծումն ունի զսպման էֆեկտ, ինչպես ատոմային ռումբը, սակայն շատ ավելի ուժեղ։ ՌԴ-ն պատրաստ է մասնակցել Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցման համաֆինանսավորմանը Իրան-Ռուսաստան-Ադրբեջան ֆորմատում ևս ուշագրավ տեղեկություններ կան... Ռուսաստանը պատրաստ է «Հյուսիս-հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի շրջանակներում մասնակցել Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցման համաֆինանսավորմանը։ Այդ մասին լրագրողների հետ զրույցում նշել է «Ռուսաստանի երկաթուղիներ» ընկերության առաջին փոխնախագահ Ալեքսանդր Միշարինը։ Նրա խոսքերով՝ ընկերությունն արդեն իսկ ստացել է բիզնես-պլան, ուսումնասիրել է այն և մշակել է առաջարկներ, որոնք մոտ ժամանակներս կուղարկվեն իրանական ու ադրբեջանական կողմերին. «Մենք առաջարկում ենք մատակարարումների մի մասի հարցում մեր ծառայությունները, երթուղու վերին մասին կառուցման համաֆինանսավորում, փոխադրման կետերի ստեղծում և շինարարության համար այլ սարքավորումների մատակարարում»։ Միշարինը չի մանրամասնել, թե «Ռուսաստանի երկաթուղիներ» ընկերությունը որքան միջոցներ է պատրաստ տրամադրելու նախագծի համաֆինանսավորմանը։ Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցումը գնահատվում է մոտ 1.1 միլիարդ դոլար։ Միշարինը հավելել է, որ միջանցքի զարգացման շրջանակներում նախատեսվում է լոգիստիկ կենտրոն կառուցել Իրանի ու Ադրբեջանի սահմանին։ Հայտնի է, որ Ադրբեջանը բանակցում է Իրանին Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու կառուցման համար վարկ տալու վերաբերյալ։ Այդ մասին վերջերս Բաքվում անցկացված «Ռազմավարական գործընկերություն 1520 – Կովկասյան տարածաշրջան» բիզնես ֆորումում նշել է «Ադրբեջանական երկաթուղիներ» ընկերության նախագահ Ջավիդ Ղուրբանովը. «Ներկայումս բանակցություններ են տարվում վարկի հատկացման շուրջ»։ Իրանի երկաթուղիների փոխնախագահ Հուսեին Աշուրին ընդգծել է, որ Աստարա գետի վրա կամրջի կառուցումն արդեն ավարտվել է, ներկայումս իրանական կողմում տարվում են աշխատանքներ. «Իրանական հատվածում աշխատանքները կավարտվեն տարեվերջին»։ Մետաքսյա Շալունց