«Եռաֆազ» երջանկություն` Մոսկվա-Անկարա-Բաքու մակարդակում
Երեկ ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանի լիագումար նիստում ելույթ ունեցավ Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն անդրադարձել է ղարաբաղյան հակամարտությանը: «Բարդ է նաև Հայաստանի հետ Թուրքիայի հարաբերությունների կարգավորումը: Մենք Ցյուրիխում ստորագրեցինք հայ-թուրքական արձանագրություններ, որոնք, ցավոք, հաջողություն չունեցան»: Այնուհետև անդրադառնալով ղարաբաղյան խնդրին` Չավուշօղլուն կրկին արծարծել է Հայաստանի` «հինգ շրջանների» թեման. «Ռուսաստանը բավականին խելամիտ առաջարկություններով է հանդես եկել, այն է, հայերի հեռացումը Ադրբեջանի հինգ օկուպացված շրջաններից: Այս տարբերակն այժմ քննարկվում է: Այս քայլերի ձեռնարկման դեպքում հուսով եմ, որ խնդիրը կկարգավորվի, կարգավորում է ցանկանում նաև Ադրբեջանը: Թուրքիան էլ իր հերթին ցանկանում է կարգավորել հարաբերությունները Հայաստանի հետ»: Պաշտոնական Երևանը արձագանքեց Չավուշօղլուի հայտարարություններին: Հայաստանի ԱԳ նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանը, մասնավորապես, ասել է. «Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորումն առաջին հերթին ուղղված է Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշմանը՝ համաձայն Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի՝ իրավական պարտադիր ուժ ունեցող կամարտահայտության: Թուրքիայի արտգործնախարարի՝ Լեռնային Ղարաբաղի բանակցային գործընթացը խեղաթյուրելու հերթական փորձն ևս մեկ անգամ ապացուցում է այն, ինչը բազմիցս հնչեցվել է մեր կողմից, որ Թուրքիային անհրաժեշտ է հնարավորինս հեռու պահել կարգավորման գործընթացից: Ինչ վերաբերվում է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասով Թուրքիայի արտգործնախարարի հայտարարությանը, ապա, եթե Անկարան իրոք ցանկանում է կարգավորել հարաբերությունները Հայաստանի հետ, նա ժամանակին կվավերացներ և կյանքի կկոչեր դեռևս 2009 թվականին Ցյուրիխում ստորագրված հայ-թուրքական արձանագրությունները»: Պաշտոնական Երևանի արձագանքն իհարկե, տեղին է: Հայաստանը պարտավոր է պատասխանել պաշտոնական Անկարայի հայտարարությանը` թե՛ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների, թե՛ ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ: Բայց ի՞նչ է ասում Անկարան` «Ռուսաստանը բավականին խելամիտ առաջարկություններով է հանդես եկել, այն է, հայերի հեռացումը Ադրբեջանի հինգ օկուպացված շրջաններից»: Պաշտոնական Երևանն արձագանքում է, թե Թուրքիան գործ չունի ԼՂ խնդրում: Շատ լավ` չունի: Բայց` պաշտոնական Երևանը հերքո՞ւմ է, որ Ռուսաստանը նման առաջարկներով հանդես չի եկել: Ոչ` փաստորեն: Ավելին` պաշտոնական Մոսկվան նույնպես, առայժմ, չի հերքել Չավուշօղլուի հայտարարությունը, ինչը նշանակում է, որ այդ հայտարարությունը, մեղմ ասած` մոտ է իրականությանը: Այն, որ Թուրքիան ու Ադրբեջանը, հատկապես Մոսկվայից ունեն «սպասումներ» ղարաբաղյան հարցում` նորություն չէ: Այս օրերին, երբ Ռուսաստան-Թուրքիա-Ադրբեջան մակարդակով հարաբերությունների ջերմացման հերթական փուլն է, ըստ ամենայնի, այդ «սպասումներն» էլ ավելի են մեծացել: Ադրբեջանցի դիվանագետներն անգամ չեն զսպում իրենց ուրախությունը: Ռուսաստանում Ադրբեջանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Փոլադ Բյուլբյուլօղլուն «Վեստնիկ Կավկազա» լրատվական գործակալությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է, թե «Պուտին-Ալիև-Էրդողան», ինչպես նաև «Պուտին-Ալիև-Ռուհանի» եռակողմ ձևաչափերը վկայում են լուրջ առաջընթացի և տարածաշրջանում խաղաղություն ու կայունություն ստեղծելու նախադրյալների ստեղծման մասին: Մեկնաբանելով Ռուսաստանի, Ադրբեջանի ու Թուրքիայի նախագահների մասնակցությունը Համաշխարհային էներգետիկ համաժողովին և նրանց բանակցություններում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, ինչպես նաև միջազգային հանրության մեծ հետաքրքրությունն այդ միջոցառմանը՝ դեսպանը հայտարարել է, որ մնացել է լուծել Ղարաբաղյան հիմնախնդիրը: «Մենք՝ որպես եղբայրական երկիր, որպես Ռուսաստանի ու Թուրքիայի հետ մեծ կապեր ունեցող երկիր, ուրախանում ենք, որ նրանց միջև հարաբերությունները շրջվեցին 180 աստիճանով... Ես շատ բարձր եմ գնահատում իրավիճակը: Ինձ թվում է, թե դա նոր շրջադարձ է մեր երկրների փոխհարաբերությունների պատմությունում»,- ասել է նա: Ահա, այսպիսի շրջադարձային փուլեր են Մոսկվա-Անկարա-Բաքու հարաբերություններում, և իհարկե, փոխհարաբերությունների ջերմացման գործընթացից անմասն չեն մնում Բաքվի և Անկարայի սպասումները Մոսկվայից` Ղարաբաղի հարցում: Թամար Բագրատունի