Ո՞ւմ եք համարձակվել «զգուշացնել»
ՀՀ ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար Էդվարդ Նալբանդյանը սեպտեմբերի 29-ին Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ ելույթ է ունեցել Վաշինգտոնի Կարնեգի հաստատությունում։ Նա ամերիկյան առաջատար վերլուծաբաններին ներկայացրել է ապրիլին Ղարաբաղի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ագրեսիայի հետևանքները, դրանց հաղթահարման ուղղությամբ Հայաստանի և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ջանքերը, ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի ներկա փուլը, ներկայացրել բանակցային գործընթացի առաջմղման շարունակելու համար անհրաժեշտ պայմանների ստեղծման նպատակով Վիեննայում և Սանկտ-Պետերբուրգում կայացած գագաթաժողովներին ձեռք բերված պայմանավորվածությունները և Ադրբեջանի ապակառուցողական կեցվածքը, պայմանավորվածություններից հրաժարվելու փորձերը: Իսկ սեպտեմբերի 28-ին Նալբանդյանը «Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիր. արդյոք կարգավորումը տեսանելի է» խորագրով ելույթ ունեցավ հեղինակավոր Սթենֆորդի համալսարանի Միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտում։ Նա պատմել է, որ ապրիլին Ադրբեջանը նախապես ծրագրված լայնածավալ ագրեսիա սանձազերծեց Արցախի դեմ՝ հարձակողական սպառազինությունների՝ օդուժի, ծանր հրետանու, համազարկային համակարգերի, տանկերի օգտագործմամբ, որն ուղեկցվեց նաև միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպտագույն խախտումներով, ինչպիսիք են՝ քաղաքացիական բնակավայրերի առանց խտրականության գնդակոծումը, ԴԱԻՇ-ի ոճով գլխատումը, դիակների խոշտանգումը: Բոլոր կողմերից հարյուրավոր զոհերի հանգեցրած նմանօրինակ գործողությունները, բնականաբար, լրջորեն խաթարել են բանակցային գործընթացը: Նա նշել է, որ Ադրբեջանը պարբերաբար խախտում է 1994-95թթ. զինադադարի համաձայնագրերը: «Բաքուն, բանակցային գործընթացում լրջորեն ներգրավվելու փոխարեն, ջանքերը կենտրոնացրել է իր ռազմական կարողությունների հզորացման վրա` պատրանք ունենալով, զենքի սպառնալիքի հիման վրա բանակցություններ վարել: Սա զենքի սպառնալիքի ներքո տարվող բանակցությունների հստակ օրինակ է: 2015 թ.-ին Ադրբեջանի ռազմական բյուջեն կազմել է 4.8 միլիարդ դոլար` 30 անգամ ավելի, քան 2003թ.-ին, երբ Իլհամ Ալիևը երկրի ղեկավարի պաշտոնում փոխարինեց իր հորը: Մենք զգուշացրել էինք. եթե զենքն առկա է, ապա այն անպայման կրակելու է: Եվ այդ զենքը բազմիցս է կրակել, ամենավերջին օրինակը, ինչպես նշեցի, այս տարվա ապրիլին էր»: Նալբանդյանի անհասցե արձանագրումը, թե` «մենք զգուշացրել էինք. եթե զենքն առկա է, ապա այն անպայման կրակելու է», չափազանց կարևոր արձանագրում է իհարկե: Բայց հարց է առաջացնում` ո՞ւմ է երբևէ զգուշացրել Նալբանդյանը: Ռուսաստանի՞ն, որը մի քանի միլիարդ դոլարի զենք է վաճառել Ադրբեջանին... Իհարկե` ոչ: Այդ դեպքում` ո՞ւմ, արևմտյան երկրների՞ն ու մյուս երկու միջնորդների՞ն` ԱՄՆ-ի՞ն ու Ֆրանսիայի՞ն, որոնք հարձակողական զենք չեն վաճառում Ադրբեջանին: Հենց Նալբանդյանն էր, որ ամիսներ առաջ արդարացնում էր Ռուսաստանի կողմից Ադրբեջանին զենքի վաճառքի պայմանագրերը` դրանք համարելով նորմալ բիզնես: Հիմա` հարց է առաջանում, ամերիկաներում, ո՞ւմ է փորձում համոզել Նալբանդյանը, թե Հայաստանի իշխանությունները «զգուշացնում էին»... Եթե ՀՀ իշխանություններում կան ներկայացուցիչներ, որոնք կարող է նույնիսկ համարձակվեն «զգուշացնել», դա վստահաբար Նալբանդյանի չէր լինի: Նալբանդյանը բացառապես Մոսկվայի ցուցումները լսելու ու դրանք անշեղորեն իրագործելու համար է աշխատում, և երբեք հարկ չի համարել պարզաբանումներ ստանալ Ռուսաստանի իշխանության ներկայացուցիչների հայտարարությունների առիթով, երբ նշում էին, որ շարունակելու են զինել Ադրբեջանին: Անգամ` ապրիլյան պատերազմից հետո: Թամար Բագրատունի