Ոչ ոք չգիտի` ինչպես առաջ ընթանալ
Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները հանդիպումներ ունեցան ԼՂ հարցով թե ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հետ, թե ՄԱԿ-ի կուլիսներում` օտարերկրյա այլ դիվանագետների հետ: Սակայն պարզ է մեկ բան. ղարաբաղյան կարգավորման բանակցություններում կոնկրետության պակաս կա: Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների հետ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հանդիպումներին առանձնահատուկ ուշադրություն է հատկացվել Վիեննայի և Սանկտ Պետերբուրգի գագաթնաժողովների ժամանակ ընդունված որոշումների իրականացմանը, ասվում է Նյու Յորքում համանախագահների հրապարակած հայտարարությունում: Համանախագահները քննարկել են հետագա քայլերը, որոնք կարող են մթնոլորտ ստեղծել, ըստ էության, բանակցությունների առաջխաղացման համար, որոնք էլ, իրենց հերթին, կարող են հանգեցնել կարգավորման: «Մենք նաև տեսակետներ փոխանակեցինք առաջարկների շուրջ, որոնք կարող են քննարկվել կողմերի միջև», - փոխանցում են միջնորդները՝ շարունակելով. «Մեր կառավարությունները պատրաստ են պատշաճ ժամանակ հյուրընկալել նախագահների կամ արտգործնախարարների ևս մեկ հանդիպում»: Համանախագահները նաև հայտնեցին, որ ծրագրում են մոտ ապագայում այցելել տարածաշրջան: Ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքը Թվիթերում կատարած գրառմամբ հաղորդում է Նյու Յորքում Էդվարդ Նալբանդյանի և Էլմար Մամեդյարովի հետ հանդիպումների մասին՝ ամփոփելով. «Ակնկալում ենք առաջընթաց առանցքային հարցերում»: Թե ինչ առաջընթաց կարող է լինել, որևէ կոնկրետություն չկա առայժմ` բացի համանախագահների հանդիպումից: Արդյո՞ք նախապատրաստվում է նախագահների հանդիպո՞ւմ, թե՞ առայժմ արտգործնախարարներին: Առայժմ նույնիսկ դա չի ասվում: Պաշտոնական Երևանը Հայաստանի ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար Էդվարդ Նալբանդյանի մակարդակով ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 71-րդ նստաշրջանում՝ խոսելով ղարաբաղյան հակամարտության մասին, մասնավորապես, ասել է. «Ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը ամրագրված է հիմնարար փաստաթղթերով»: Նալբանդյանը հիշեցրել է՝ Ադրբեջանը համառորեն հրաժարվում է ճանաչել Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը, 1980-ականների վերջին և 90-ականների սկզբին ագրեսիա է սանձազերծել և էթնիկ զտումներ իրագործել հայերի նկատմամբ: «Այս տարի ևս, ապրիլի սկզբին Ադրբեջանը, կոպտորեն խախտելով հրադադարի համաձայնագիրը, նոր լայնածավալ ագրեսիա սանձազերծեց Լեռնային Ղարաբաղի դեմ՝ առանց խտրականության թիրախավորելով քաղաքացիական կառույցները և բնակչությանը: Զոհերի թվում էին 12-ամյա մի տղա և 92-ամյա կին: Լեռնային Ղարաբաղի զինված ուժերի երեք զինծառայողներ ԴԱԻՇ-ին բնորոշ ոճով գլխատվել էին, ապա ցուցադրվել ադրբեջանական քաղաքներում և գյուղերում, հրապարակվել սոցիալական ցանցերում: Ավելին, Ադրբեջանի ղեկավարը հրապարակայնորեն պարգևատրեց այդ հանցագործությունները կատարողներին», - հայտարարել է Նալբանդյանը։ Ապրիլյան ագրեսիան լուրջ վնաս է հասցրել խաղաղ գործընթացին, ՄԱԿ-ի ամբիոնից հայտնել է արտգործնախարարի պաշտոնակատարը՝ շարունակելով՝ հակամարտության խաղաղ կարգավորման հանդեպ վստահության վերականգման համար անհրաժեշտ է ձեռնարկել միջոցներ, որոնք կկանխեն ուժի կիրառումը և խաղաղ գործընթացի առաջմղմանը նպաստող պայմաններ կստեղծեն: Իր ելույթում տեղեկացնելով Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում ղարաբաղյան հակամարտության հարցով կայացած հանդիպումների մասին, Նալբանդյանը շեշտել է՝ Հայաստանը միջնորդ պետությունների հետ համատեղ շարունակելու է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բացառապես խաղաղ կարգավորմանն ուղղված ջանքերը: «Եռանախագահները հռչակել են հիմնախնդրի հանգուցալուծման քաղաքակիրթ բանաձևը՝ քվեաթերթիկներ փամփուշտների փոխարեն: Համանախագահ երկրների նախագահների կողմից ներկայացված առաջարկությունն ամրագրում է Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական իրավական կարգավիճակի ապագա որոշումը` նրա բնակչության իրավական պարտադիր ուժ ունեցող կամարտահայտման միջոցով: Միջնադարյան բարբարոսության մտածելակերպով առաջնորդվողները, ինչը դրսևորվեց ապրիլին, հազիվ թե կարողանան ընդունել ժամանակակից աշխարհի քաղաքակիրթ մոտեցումները», - ասել է Նալբանդյանը: Ի դեպ, մինչ Նալբանդյանը ՄԱԿ-ում նկարագրում էր, ըստ էության, այն բարդ իրավիճակը, որում այսօր գտնվում է ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացը` Նյու Յորքում կայացել է Ղարաբաղի հարցով ԻՀԿ «կոնտակտային խմբի» առաջին նիստը: «Հայաստանը պետք է գիտակցի, որ ռազմական սադրանքներն ու ստատուս քվոյի պահպանման փորձերը լուրջ սխալ է», Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 71-րդ նստաշրջանի շրջանակներում ԼՂ-ի հարցով «Իսլամական համագործակցություն» կազմակերպության (ԻՀԿ) «կոնտակտային խմբի» առաջին նիստին հայտարարել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը: «Ադրբեջանը ակնկալում է, որ Հայաստանը վերջ կտա Ադրբեջանի տարածքներում իր ռազմական ներկայությանը և բարի կամքի սկզբունքներից ու խնդիրը խաղաղ ճանապարհով կարգավորելու պատրաստակամությունից ելնելով բանակցություններ կսկսի Ադրբեջանի հետ», - ասել է Մամեդյարովն ու հավելել. «Ինչքան շուտ Հայաստանը իր զորքերը հանի Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներից, այնքան լավ կլինի տարածաշրջանի անվտանգության համար»։ «Իսլամական համագործակցություն» կազմակերպությանը անդամակցում է աշխարհի մահմեդական երկրներից 55-ը, այդ թվում նաև ՀԱՊԿ անդամներ և Հայաստանի դե յուրե դաշնակիցներ Ղազախստանը, Ղրղզըստանը և Տաջիկստանը, իսկ Ռուսաստանն այդ կազմակերպությունում ունի դիտորդի կարգավիճակ և ակտիվորեն մասնակցում է ԻՀԿ աշխատանքներին։ Իսլամական այս կազմակերպությանը անդամակցում են նաև Հայաստանի չորս անմիջական հարևաններից երեքը՝ Ադրբեջանը, Իրանը և Թուրքիան։ Իսկ Պաշտոնական Բաքուն մեծ հույսեր է կապում ԻՀԿ շրջանակում ապրիլին ստեղծված Ղարաբաղի հարցով «կոնտակտային խմբի» գործունեության հետ։ «Կոնտակտային խմբի» կազմում են յոթ պետություններ՝ Թուրքիան, Մարոկոն, Սաուդյան Արաբիան, Պակիստանը, Մալայզիան, Գամբիան և Ջիբութին։ Խմբի գործունեության նպատակն է, ինչպես Նյու Յորքում հայտարարել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը, «ստիպել Հայաստանին ազատել Ադրբեջանի օկուպացված տարածքները»: Թամար Բագրատունի