Ժամանակ իսկապես չկա
Ավելի քան երկու տարի Վրաստանի արտգործնախարարությունը գլխավորած Մայա Փանջիկիձեի խոսքով, Իրանի նկատմամբ միջազգային պատժամիջոցների վերացումից հետո Թբիլիսի-Երևան-Թեհրան համագործակցության նոր հեռանկարներ են ի հայտ եկել: Երևանում, լրագրողների հետ հանդիպմանը, Փանջիկիձեն հույս հայտնեց, որ հայ-վրացական տնտեսական հարաբերությունները առաջիկայում կհավասարվեն քաղաքական հարաբերություններին: «Միջազգային հանրության առջև Իրանի բացվելուց հետո իրավիճակը տարածաշրջանում փոխվում է: Նոր հեռանկարներ են բացվում, շատ լավ հարաբերություններ ունենք Իրանի հետ, այդ թվում՝ տնտեսական: Ինչ վերաբերում է Վրաստան-Հայաստան-Իրան տնտեսական համագործակցության ընդլայնմանը, կարծում եմ, ամեն ինչ հնարավոր է, ամեն ինչ կախված է շահերից, իսկ այդ շահերը հաճախ կապված են տնտեսության հետ: Ընդ որում, և՛ Հայաստանում, և՛ Վրաստանում տնտեսական խնդիրներ կան: Տնտեսությունը զարգացնելու համար հարկավոր է տարբեր ճանապարհներ փնտրել: Իրանի բացվելուց հետո շատ հեռանկարներ են առաջանում: Ուստի, հարկավոր է մտածել այդ ուղղությամբ և մշակել ռազմավարական ծրագիր՝ այդ հարաբերությունները ավելի սերտ դարձնելու համար», - ասաց Փանջիկիձեն։ Իրանի նկատմամբ միջազգային պատժամիջոցների վերացումից գրեթե անմիջապես հետո մի քանի ամիս է Թեհրանը, Երևանը, Թբիլիսին ու Մոսկվան ձեռնամուխ են եղել «Հյուսիս-Հարավ» էներգետիկ միջանցքի ստեղծմանը, որի կյանքի կոչումից հետո չորս երկրների էլեկտրաէներգետիկ համակարգերը կկարողանան համաժամանակյա աշխատել՝ փոխանակելով մինչև 1200 ՄՎտ հզորության էլեկտրական հոսքեր: Բացի այդ բանակցություններ են ընթանում Հայաստանի տարածքով իրանական գազը Վրաստան արտահանելու շուրջ: Հայաստանը ՀԱՊԿ ու ԵՏՄ անդամ է, իսկ Վրաստանը ձգտում է խորացնել իր հարաբերությունները Եվրամիության հետ և անդամակցել ՆԱՏՕ-ին, չի կարող խոչընդոտներ առաջացնել հայ-վրացական հարաբերություններում: Այս հանգամանքը որևէ ազդեցություն չի կարող ունենալ Վրաստանի և Հայաստանի հարաբերությունների վրա: Այսինքն, չնայած նրան, որ Վրաստանը ձգտում է դեպի ԵՄ ու ՆԱՏՕ, իսկ Հայաստանն այլ ծրագրեր ունի, դա չի կարող խոչընդոտ հանդիսանալ՝ երկկողմ լավ տնտեսական հարաբերություններ զարգացնելու համար: Օրերս այս կոնտեքստում ուշագրավ հայտարարություն հնչեց Թեհրանից: Իրանը ցանկանում է իր հյուսիսային քաղաքները երկաթուղով կապել Հայաստանի հետ Իրանի ճանապարհների և քաղաքային զարգացման նախարար Աբաս Ախունդին հայտարարել է, որ իրենք փորձում են Իրանի հյուսիսային Ռեշթ քաղաքը երկաթուղով կապել Թուրքիայի, Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ. «Մենք զարգացնում ենք բոլոր երկաթուղիները՝ Ռեշթից մինչև Զենջան և Թավրիզ: Այդ երկաթուղին քաղաքները կկապեն Թուրքիայի, Հայաստանի և Նախիջևանի հետ»,- ասել է նախարարը: Մյուս կողմից մեկ այլ ուշագրավ դիտարկում է արել Վրաստանի հարցերով փորձագետ Ջոնի Մելիքյանը: Նա կարծիք է հայտնել, որ Հայաստանի տարածքով մոտ 6 մլն դոլարի իրանական գազ է փոխանցվել Վրաստան: Նրա խոսքերով, մի քանի ամիս առաջ էլ մասնավոր մի ընկերություն հայտարարել է, որ ունի ստորագրված փաստաթուղթ, որով ներմուծելու է իրանական գազ: Փորձագետի դիտարկմամբ՝ թեև գազի ներմուծման ուղիները դիվերսիֆիկացնելու համար բանակցություններ են վարվել Իրանի հետ, այնուամենայնիվ, պաշտոնական Վրաստանն այս հարցը նախընտրական շրջանում փորձում է չբարձրացնել: «Այս պահի դրությամբ ադրբեջանական «Սոկարը», որը 90 տոկոսն է ապահովում Վրաստանի գազի, լուրջ ազդեցություն ունի Վրաստանի ներքաղաքական կյանքի վրա՝ հատկապես նախընտրական շրջանում: Մի օրինակ բերեմ, մի քանի օր առաջ նոր գազատար էր կառուցվել «Սոկարի» կողմից և այդ ընկերության նախագահը Վրաստանի էներգետիկայի նախարարի հետ բացելով հայտարարեց, որ իրենց ընկերության ստեղծած հիմնադրամը հովանավորելու է ադրբեջանցի ուսանողներին: Դրանով իրենք փորձում են լուրջ ազդեցություն ունենալ ադրբեջանական համայնքի վրա»,- ըստ «Ա1+»-ի ասել է Ջոնի Մելիքյանը: Չպետք է մոռանալ, թե ինչ մակարդակի ու ինտենսիվության աշխատանքներ է տանում Իրանի ու Վրաստանի հետ հարաբերությունները խորացնելու ուղղությամբ` Ալիևը: Մինչդեռ Սերժ Սարգսյանի` 2008-ի նախընտրական շրջանում խոստացված Իրան-Հայաստան երկաթուղու կառուցումն այդպես էլ երազանք մնաց: Իրանի նկատմամբ պատժամիջոցների վերացումից հետո Թեհրանը կոնկրետ քայլեր ձեռնարկում հայ-իրանական երկաթգծի կառուցման ուղղությամբ: Այս մասին լրագրողների հետ հանդիպմանը դեռ ամիսներ առաջ հայտնել էր Հայաստանում Իրանի դեսպան Սեյեդ Քազեմ Սաջադին: Հայտնի էր, որ հայ-իրանական երկաթգծի հետ կապված ՀՀ տրանսպորտի և կապի ու Իրանի ճանապարհների և քաղաքաշինության նախարարները բանակցել էին։ Հարևան Իրանի հնարավորություններից Հայաստանը որոշակիորեն կարող էր օգտվել, եթե իրապես Հայաստանի իշխանությունները բավարար պայմաններ ստեղծեն: Ամեն ինչ, իսկապես, կախված է քաղաքական կամքից: Մետաքսյա Շալունց