ԱՄՆ-ի պատասխանը Թուրքիային. «Երանի Գյուլենը ԱՄՆ-ում չլիներ»
ԱՄՆ փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենը ժամանել է Անկարա: Թուրքիայի իշխանությունների հետ հանդիպումներում քննարկվում են ԱՄՆ-ի Փենսիլվանիա նահանգում բնակվող՝ իսլամական գործիչ Ֆեթուլահ Գյուլենի արտահանձնման հարցն ու Սիրիայի վերջին զարգացումները: «Երանի Գյուլենը ոչ թե ԱՄՆ-ում, այլ մեկ ուրիշ երկրում լիներ»,- նշել է ԱՄՆ-ի փոխնախագահը, անդրադառնալով Գյուլենի արտահանձնման խնդրին։ Բայդենը հավելել է՝ հարցի շուրջ որոշումը դաշնային դատարանն է կայացնելու։ «Հաշվի առնելով բոլոր ապացույցները՝ դիմելու ենք ամերիկյան դատարան։ Դրա համար ժամանակ է պետք։ Հավատում եմ, որ թուրք ժողովուրդը զայրացած է, սակայն, գործընթացը շարունակվելու է»,- ասել է Բայդենը, հավելելով՝ ԱՄՆ-ն ոչ մեկին պաշտպանելու նպատակ չունի, սակայն, պարտավոր է հավատարիմ մնալ իր օրենքներին։ Թուրքիայի արդարադատության նախարարությունն արդեն երկու անգամ դիմել է ամերիկյան իշխանություններին՝ պահանջելով արտահանձնել, իրենց պնդմամբ, հեղաշրջման փորձի գլխավոր կազմակերպչին՝ Ֆեթուլահ Գյուլենին։ Հարցի շուրջ բանակցելու նպատակով նախօրեին Թուրքիա է այցելել ԱՄՆ-ի հատուկ պատվիրակությունը։ Թուրքական իշխանությունները բազմիցս հայտարարել են, որ հեղաշրջման փորձի հետևում հենց Գյուլենն է կանգնած, և անհրաժեշտ է պատասխանատվության ենթարկել նրան։ «Արդեն 85 փաթեթ փաստաթուղթ ենք ուղարկել ԱՄՆ։ Մենք շարունակելու ենք փաստաթղթեր ուղարկել հուլիսի 15-ին հաջորդող զարգացումների վերաբերյալ։ Թուրքիան և ԱՄՆ-ը ռազմավարական դաշնակիցներ են, և Գյուլենին ապաստան տալով, ԱՄՆ-ը ոչինչ չի շահելու։ Այս մասին այսօր կրկին ասելու ենք»,- այսօր հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը՝ ԱՄՆ փոխնախագահ Ջո Բայդենի հետ հանդիպումից առաջ։ Հուլիսյան հեղաշրջման փորձի ձախողումից հետո Թուրքիա այցելած առաջին ամերիկացի բարձրաստիճան պաշտոնյայի առաջին կանգառը թուրքական Մեջլիսն է եղել։ Թուրքիայի խորհրդարանի նախագահ Իսմայիլ Քահրամանի հետ հանդիպումից հետո Բայդենը մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների ուղեկցությամբ շրջել է խորհրդարանի շենքի՝ հուլիսի 15-ի հեղաշրջման փորձի ժամանակ վնասված հատվածով։ ԱՄՆ-ի փոխնախագահը նշել է, որ կցանկանար Թուրքիա այցելել հուլիսյան դեպքերի հաջորդ օրը։ Բայդենն ընդգծել է՝ հուլիսի 15-ը Թուրքիայի սեպտեմբերի 11-ն էր։ Մեջլիս կատարած այցից հետո Ջո Բայդենը վարչապետական «Չանքայա» պալատում հանդիպել է Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմի հետ։ Թուրքական «Միլիյեթը» գրում է, որ պալատ գնալու ճանապարհին մի խումբ ցուցարարներ պաստառներով և սուլոցներով են դիմավորել ամերիկացի պաշտոնյային՝ այդպես արտահայտելով իրենց բողոքը Ֆեթուլլահ Գյուլենի արտահանձնման հարցում ԱՄՆ-ի դիրքորոշման դեմ։ Թուրքիայի վարչապետի հետ հանդիպումից հետո Բայդենը և Յըլդըրըմը հանդես են եկել մամուլի ասուլիսով։ ԱՄՆ-ի փոխնախագահն աջակցություն է հայտնել հեղաշրջման փորձ ապրած Թուրքիայի ղեկավարությանը, ընդգծելով՝ Թուրքիա է եկել թուրք-ամերիկյան բարեկամությունը ողջ աշխարհին ցույց տալու համար։ «Թուրք ժողովուրդը ԱՄՆ-ից ավելի մեծ բարեկամ չունի»,- ասել է նա։ Բայդենը հերքել է լուրերը, թե ԱՄՆ-ը տեղյակ է եղել Թուրքիայում ծրագրվող հեղաշրջման մասին։ «Եթե ԱՄՆ-ը նախապես տեղեկություն ունենար, ապա հնարավոր ամեն ինչ կաներ՝ հեղաշրջման փորձը կանխելու համար»,- Թուրքիայում հայտարարել է Բայդենը։ Թուրքիայի վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը նշել է, որ Թուրքիան չի ընդունում Սիրիայի ներսում քրդերի նոր միությունը և որ պետք է պահպանվի երկրի տարածքային ամբողջականությունը: Յըլդըրըմը նաև ընդգծել է, որ Սիրիայի ճգնաժամին վերջ դնելու համար պետք է գտնվի համատեղ լուծում: Բայդենը միաժամանակ ընդգծել է, որ ԱՄՆ-ն քրդերին պարզ հասկանալ է տվել, որ նրանք պետք է վերադարձնեն իրենց վերահսկողության տակ վերցրած Եփրատ գետից արևելք Սիրիայի Մանբիջ քաղաքը ԱՄՆ-ի կողմից աջակցության վերականգնման համար: Անկարայում գտնվող նախագահական նստավայրում տեղի է ունեցել Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի ու ԱՄՆ փոխնախագահ Ջոզեֆ Բայդենի հանդիպումը։ Այն անցել է դռնփակ պայմաններում և տևել է 2 ժամ ու 25 րոպե։ Հանդիպումից հետո կազմակերպված համատեղ մամլո ասուլիսում Էրդողանը նշել է, որ ԱՄՆ-ն պետք է նվազագույնը կալանավորի Ֆեթուլլահ Գյուլենին, քանի որ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի միջև գոյություն ունի հանցագործների կալանավորման ու արտահանձնման մասին համաձայնագիր։ Էրդողանը հույս է հայտնել, որ ԱՄՆ-ն դրական կվերաբերվի Թուրքիայի այդ պահանջին։ Իսկ Բայդենն իր հերթին ասել է, որ ԱՄՆ-ն հեղաշրջման փորձի առաջին պահից գտնվել է իր դաշնակից Թուրքիայի իշխանությունների կողքին։ Բայդենի խոսքերով՝ Գյուլենի արտահանձնման հարցով զբաղվում են իրավաբանները, քանի որ դա իրավական հարց է։ Ի դեպ, կան տեղեկություններ, որ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Թուրքիա կայցելի օգոստոսի 31-ին: Այդ օրը Անթալիայում տեղի կունենա Թուրքիայի և Ռուսաստանի հավաքականների միջև ընկերական ֆուտբոլային խաղ։ Հաղորդվում է, որ Պուտինը Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ ներկա կլինի այդ հանդիպմանը։ Այս տեղեկությունը պաշտոնապես դեռ չի հաստատվել։ Մետաքսյա Շալունց