Նոր ճշգրտումներ Հայաստանի ու Ադրբեջանի հարցով
Մոսկվան ու Բաքուն այս օրերին խոսում են արդեն ոչ միայն ռազմատեխնիկական, այլև ռազմական համագործակցության մասին, թեև Ադրբեջանն, ի տարբերություն Հայաստանի, ՀԱՊԿ-ին չի անդամակցում։ Բաքվից` Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի այցը Երևան, պարզվում է, այնուամենայնիվ, ունեցել է որոշակի ուշագրավ դրվագներ: Ռուսաստանյան «Российская газета-ն, անդրադարձել է Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի հայաստանյան այցին, հայտնելով, որ Երևանում Հայաստանի և Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարների հանդիպումից հետո Ռուսաստանի պաշտպանության փոխնախարար Անատոլի Անտոնովը սենսացիոն հայտարարություն է արել՝ երբ նշել է, որ Մոսկվան և Երևանն առաջիկայում կարող են միացյալ զորախմբի ստեղծման մասին համաձայնագիր կնքել։ Մինչդեռ, Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունն, ի տարբերություն Российская газета-ի, Անտոնովի այս հայտարարությունը սենսացիա չի համարում։ Օգոստոսի 16-ին, Հայաստանի պաշտպանության նախարարության մամուլի խոսնակ Արծրուն Հովհաննիսյանն, «Ազատության» հետ զրույցում, ասել էր, որ խոսքն արդեն գործող միացյալ զորախմբի մասին է։ «Այնտեղ քանակական և գործառույթային որոշակի փոփոխություններ են կատարվում։ Դինամիկ զարգացման գործընթաց է, որը տարիներ շարունակ իրականացվել է», - ասել էր Հովհաննիսյանը։ Ի դեպ, «Российская газета»-ն գրում է, որ համաձայնագիրը դեռ չի ստորագրվել, զինվորականները չեն մանրամասնում, թե հատկապես որ ստորաբաժանումներն են ընդգրկվելու այդ խմբավորման մեջ։ Թերթի տվյալներով՝ միացյալ խմբավորումը տեղակայվելու է Հայաստանում, նրա կազմում են լինելու նաև հայկական չորրորդ կորպուսը և ռուսական 102-րդ ռազմակայանը։ Հիշեցնենք, Հայաստանն ու Ռուսաստանը հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) միացյալ տարածաշրջանային համակարգ ստեղծելու մասին համաձայնագիր ստորագրեցին 2015 թվականի դեկտեմբերին: Փաստորեն, Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև, եթե որևէ համագործակցության շուրջ համաձայնություններ էլ ձեռք են բերվում, ապա դրանք «միասնական» գործակցության շրջանակներում են: Այսինքն, Հայաստանը բոլոր ոլորտներում զրկվում է ինքնուրույնությունից: Իսկ ահա, Ադրբեջանը ոչ միայն Ռուսաստանի համար գրավիչ գործընկեր է, այլև բավական` պահանջկոտ... Պարզվում է, Ադրբեջանը զգալիորեն վերանայել է Ռուսաստանից սպառազինություն գնելու վերաբերյալ նախկինում կնքված պայմանագրերը: Նախկին պայմանագրերի վերանայման հարցը, ըստ armtimes.com-ի` քննարկվել է օգոստոսի 12-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովի Մոսկվա կատարած այցի ժամանակ, որտեղ նա հանդիպել էր Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուին, որից երկու օր անց՝ օգոստոսի 14-ի երեկոյան, Բաքու էր մեկնել Սերգեյ Շոյգուն: Ահա, «Известия» օրաթերթը, վկայակոչելով իր լավատեղյակ աղբյուրներին հրապարակել է Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուի՝ օգոստոսի 14-15-ին, Բաքու կատարած այցի որոշ մանրամասներ: Մասնավորապես, հայտնի է դարձել, որ Ադրբեջանը հրաժարվել է մի շարք ծանր սպառազինությունների գնումից և դրա փոխարեն ցանկանում է գնել ռազմամթերք: Բաքվում Շոյգուի արած հայտարարությունը, թե «Մենք ռազմական ու ռազմատեխնիկական համագործակցության մեծ ծրագիր ունենք, որը շտկումներ ու մի շարք հարցերի լուծում է պահանջում», ըստ էության, հենց նախկին պայմանագրերի վերանայման մասին է վկայում: «Экспорт вооружений» պարբերականի գլխավոր խմբագիր Անդրեյ Ֆրոլովը «Известия»-ին հայտնել է, որ ներկա պահին կա մի որոշակի գումար, որի շրջանակներում պատվիրված սպառազինությունից ադրբեջանցիները ցանկանում են հրաժարվել և դրանք փոխարինել այլ տեսակներով: Նա նշել է, թե խոսքը վերաբերում է, օրինակ, «Смерч» համակարգերի հրթիռների գնման մասին, որպեսզի լրացվեն ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ժամանակ ծախսված պաշարները: Ֆրոլովի խոսքով, դա Ադրբեջանի համար ավելի ակտուալ է, քան նոր ծանր սպառազինության գնումը: Ռազմական փորձագետը նաև հայտնել է, որ Ադրբեջանը մտադիր է հրաժարվել БМП-3 հետևակի մարտական մեքենաների պատվերից, քանի որ հաշվի առնելով ռազմական գործողությունների թատերաբեմի աշխարհագրական պայմանները՝ БМП-3-ը այդքան էլ առաջնային տեխնիկա չէ: Դրա փոխարեն, Ֆրոլովի խոսքով, Ադրբեջանը կարող է պահանջել նոր «Смерч» համակարգեր, կամ էլ՝ «Мста» ինքնագնաց հրետանային համակարգեր: Բացի այդ, նա տեղեկացրել է, որ ադրբեջանցիները կարող են Ми-35 մարտական ուղղաթիռների նոր խմբաքանակ պատվիրել: Ռազմական փորձագետը նաև հայտնել է, որ Ադրբեջանին կարող են հետաքրքրել «Панцирь» զենիթահրթիռային համակարգերը, որոնք արդյունավետ են գործում անօդաչու թռչող սարքերի և օպերատիվ-տակտիկական հրթիռների խոցման առումով: Նավթի համաշխարհային գների անկման հետևանքով ֆինանսական լուրջ խնդիրներ ունեցող Ադրբեջանը, փաստորեն, վերանայում է իր քաղաքականությունը` սպառազինություն գնելու հարցում, միևնույն ժամանակ լրացնում է ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ժամանակ ծախսված ռազմամթերքը, հավանաբար նաև` նախկինում պատվիրվածները` փոխարինելով այլ սպառազինություններով: Թամար Բագրատունի