Գերդաստանի հզորացումն ու խանական երկրի ամրապնդումը
Ադրբեջանի Սահմանադրական դատարանը հավանություն է տվել նախագահ Իլհամ Ալիևի նախաձեռնած Սահմանադրության լրամշակումների նախագծին, որի համաձայն՝ նախագահի պաշտոնավարման ժամկետը ներկայիս 5 տարուց կհասցվի 7 տարվա: Փաթեթը կներկայացվի համաժողովրդական հանրաքվեի: Մայր օրենքի փոփոխությունների հանրաքվեի օրն արդեն հայտնի է՝ նախագահ Իլհամ Ալիևի կարգադրությամբ, այն տեղի կունենա այս տարվա սեպտեմբերի 26-ին: Նախագահը կառավարությանը հանձնարարել է պետական բյուջեից հատկացնել համապատասխան միջոցներ, հանրաքվեի անցկացման հարցերը կարգավորելու է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը: Հանրաքվեով փոփոխություններ են կատարվելու նաև մարդու իրավունքների, հասարակական կարգի և սեփականության, այդ թվում՝ հողօգտագործմանն առնչվող օրենքներում: Բայց ամենակարևորը` Ալիևի գերդաստանի ամրացման ու քաղաքականացման միտումներն են, որոնք հենց այդ սահմանադրական հանրաքվեն էլ ճանապարհ կբացի: Ալիևի հեղինակած փոփոխությունների նախագծում նախագահի պաշտոնավարման ժամկետը երկարաձգելուց զատ մի շարք կարևոր այլ առաջարկներ, որոնք, ըստ վերլուծաբանների, նույնպես կոչված են ամրապնդելու իշխող գերդաստանի քաղաքական դիրքերը: Գործող Սահմանադրությամբ, եթե նախագահն այս կամ այն պատճառներով ի զորու չէ կատարել պարտավորությունները՝ գործադիր իշխանության ղեկը ստանձնում է վարչապետը: Ալիևի առաջարկով սահմանվելու են Ադրբեջանի առաջին փոխնախագահի և փոխնախագահների պաշտոններ, ընդ որում, այդ նշանակումները հենց նախագահն է կատարելու, և դրանք չեն վավերացվելու խորհրդարանի կողմից: Եվ միայն այն դեպքում, եթե նախագահը և առաջին փոխնախագահը չկարողանան աշխատել՝ լծակները կփոխանցվեն վարչապետին: Բացի այդ, նախագահին կվերապահվի նախագահական արտահերթ ընտրություններ նշանակելու և խորհրդարանը լուծարելու իրավունք՝ այն դեպքում, եթե օրենսդիրները մեկ տարվա ընթացքում երկու անգամ անվստահություն հայտնեն կառավարությանը կամ մերժեն նախագահի ներկայացրած Սահմանադրական դատարանի, Գերագույն դատարանի և Կենտրոնական բանկի անդամների թեկնածուներին: Նախատեսված փոփոխություններից մի քանիսը վերաբերում են ընտրություններին և տարիքային շեմին: Գործող Սահմանադրությամբ նախագահության թեկնածուն պետք է լինի առնվազն 35 տարեկան: Այդ նվազագույն շեմը չեղարկվում է: Խորհրդարանի պատգամավորի թեկնածուն պետք է լինի 25 տարեկան, նոր Սահմանադրությամբ շեմը կիջեցվի մինչև 18 տարի: Փաստորեն Ադրբեջանի չափահաս քաղաքացին կստանա և՛ նախագահ, և՛ Միլի մեջլիսի պատգամավոր ընտրվելու հնարավորություն: Ըստ ադրբեջանական ընդդիմության, Իլհամ Ալիևի որդին՝ պապի անունը կրող 19-ամյա Հեյդար Ալիևը, որը ներկայում սովորում է Բաքվի դիվանագիտական ակադեմիայում, կարող է ապագայում հնարավոր ինչ-ինչ արտակարգ քաղաքական հանգամանքներում զբաղեցնել բարձր պաշտոններ: Նույնը հարկ եղած դեպքում կարող են անել առաջին տիկին Մեհրիբան Ալիևան, դուստրերը՝ Լեյլան և Արզուն, կամ էլ մեծ գերդաստանի որևէ այլ վստահելի անդամ: Նախագահ Իլհամ Ալիևի պաշտոնավարման ներկայիս ժամկետը սպառվելու է 2018-ին: Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանում սահմանադրական բարեփոխումները միանշանակ կամրապնդեն կոշտ ավտորիտար ռեժիմը։ Բայց ոչ միայն: Ալիևի նպատակը, թերևս, ավելի հեռուն է գնում: Հավանաբար, նա ցանկանում է իր որդուն` կրտսեր Հեյդար Ալիև իշխանության բերել: Հեյդար Ալիև-կրտսերի քաղաքական բեմելն ապահովելու ճանապարհին`Ադրբեջանում մայր օրենքի փոփոխությունները լուրջ քայլ կարելի է համարել, մանավանդ` Ադրբեջանի ամայացած քաղաքական դաշտում, որտեղ ազդեցիկ ընդդիմադիր ուժեր գոյություն չունեն: Մետաքսյա Շալունց