Կստանա՞նք աջակցություն Ադրբեջանի ագրեսիայի դեպքում
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը օրերս հրամանագիր է ստորագրել, ըստ որի՝ Ադրբեջանը Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի օգտագործմանն է փոխանցում Բաքվից ոչ հեռու գտնվող ռազմական օդանավակայանի տերմինալը, ինչպես նաև որոշ տարածքներ Գիզիլ Շյարգ կոչվող զինվորական ավանում: Լրատվամիջոցները հաղորդեցին, թե Թուրքիան Ադրբեջանում ռազմաօդային ռազմակայան է հիմնադրում: Սակայն Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի հրամանատար գեներալ-լեյտենանտ Ռամիզ Թահիրովը հերքեց այդ լուրերը՝ ասելով, թե դրանք հիմնազուրկ են և իրականությանը չեն համապատասխանում: Ըստ նրա բացատրությունների՝ թուրքական ռազմաօդային ուժերի տրանսպորտային օդանավերը արդեն ավելի քան 15 տարի օգտագործում են այդ օդանավակայանը՝ Աֆղանստան, Իրաք, Կոսովո տեղափոխելով Ադրբեջանի խաղաղապահներին: Իսկ բնակելի շենքում թուրք օդաչուները հանգստանում են, և, ըստ նրա պարզաբանումների, Ադրբեջանի նախագահի ստորագրած հրամանագրով թուրքական կողմին վարձակալության են տրվում նրանց կողմից վաղուց օգտագործվող օբյեկտները: Ռազմական հարցերով փորձագետ Ուզեիր Ջաֆարովը «Թուրան» լրատվական գործակալությանն ասել է, որ հիմա այդ օբյեկտները դիվանագիտորեն ամրագրված կարգավիճակ կունենան: Ջաֆարովը ևս նշել է, որ դրանց փոխանցումը թուրքական կողմին չի նշանակում ռազմակայան ստեղծել, քանի որ ռազմակայանի համար նախ պետք է փոխվի Ադրբեջանի ռազմական դոկտրինը, որը հիմա բացառում է երկրի տարածքում օտարերկրյա ռազմակայանի տեղակայումը, և երկրորդ՝ ռազմակայանը լրիվ փակ տարածք է, որը գտնվում է օտարերկրյա զինվորականների ինքնավար ղեկավարման տակ, իսկ տվյալ դեպքում Թուրքիային փոխանցված շենքը բնակելի թաղամասում է, տերմինալն էլ օդանավակայանի մի մասն է կազմում: Թվում է, թե այս իրադարձությունը երկու երկրների միջև առանց այն էլ ջերմ հարաբերությունների դրսևորում է: Բայց իրականում, սա կարող է կապված լինել մեկ այլ իրադարձության հետ: Հայաստանը վավերացրեց Ռուսաստանի հետ միասնական ՀՕՊ համակարգ (Հակաօդային պաշտպանության միավորված համակարգ) ստեղծելու մասին պայմանագիրը: Այն պետք է երաշխավորեր, որ Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի նոր սրացման դեպքում հակամարտությունը կընթանա առանց կողմերից յուրաքանչյուրի ռազմական ավիացիայի կիրառության: Միավորված ՀՕՊ-ը, սակայն, մեկ կարևոր թերություն ունի՝ ոչ ոք չգիտի, թե ով է այն ղեկավարելու: Հայաստանի խորհրդարանը հունիսի 30-ի արտահերթ նիստում վավերացրեց հայ-ռուսական միացյալ ՀՕԿ համակարգ ստեղծելու մասին համաձայնագիրը, որի օգտին քվեարկել է 102 պատգամավոր, դեմ՝ 8-ը: ՀՀ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը հայտարարել է, թե տվյալ համաձայնագրի շրջանակում Հայաստանը կկարողանա օգտագործել ռուսական բազմաֆունկցիոնալ, չորրորդ սերնդի կործանիչներ, С-300 համակարգեր, հակահրթիռային հնարավորությունները: Կովկասյան տարածաշրջանում միացյալ ՀՕՊ համակարգի ստեղծման մասին համաձայնագիրը ստորագրել են Հայաստանի պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը և ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն 2015թ. դեկտեմբերին: Փաստաթուղթը նախատեսված է հինգ տարի ժամկետով՝ նույնքան ժամկետով հետագայում երկարաձգելու հնարավորությամբ: Եթե կողմերից մեկը որոշի կասեցնել պայմանագիրը, ապա անհրաժեշտ է հակառակ կողմին նախազգուշացնել այդ մասին նվազագույնը պայմանագրի ժամկետի ավարտից վեց ամիս առաջ: 2015թ. հունիսին համաձայնագիր ստորագրվեց, որի համաձայն՝ Ռուսաստանը Հայաստանին պետք է տրամադրեր 200 միլիոն դոլարի վարկ՝ ռուսական սպառազինությունների ձեռքբերման համար: Հիմա Ադրբեջանն ու Թուրքիան, փաստացի ռազմաօդային ուժերի օգտագործման ուղղությամբ որոշակի քայլ են իրականացնում: Եթե ղարաբաղյան ճակատում հնարավոր նոր լարում լինի` Ադրբեջանը ռազմաօդային պաշտպանության հարցում Թուրքիայի օգնությանը կդիմի, և անկասկած, կստանա այդ աջակցությունը: Իսկ Հայաստանը Ռուսաստանից կստանա՞ նման աջակցություն, եթե ադրբեջանական նոր ագրեսիա դրսևորվի: Թամար Բագրատունի