Տարածքների զիջումն ու քաղաքական էլիտան
Համառորեն շարունակվում են տեղեկություններ շրջանառվել այն մասին, որ հայկական կողմին Ղարաբաղի հարցում զիջումներ են պարտադրվում: Խոսքը կրկին ազատագրված տարածքների մասին է, որոնք Ադրբեջանը պահանջում է` դա ստատուս-քվոյի փոփոխության հիմնական պայման ներկայացնելով: Ըստ «Ժողովուրդ» օրաթերթի` քաղաքական շրջանակներում շրջանառվող լուրերի համաձայն՝ ՀՀԿ-ի գործադիր մարմնի վերջին նիստում՝ Վարշավա մեկնելուց առաջ, Սերժ Սարգսյանն իր կուսակիցներին ասել է, թե ինքն ընտրության առաջ է կանգնած՝ կա՛մ պետք է համաձայնի հողերը հանձնել Ադրբեջանին, կա՛մ հրաժարվի, որի դեպքում արդեն պատերազմն անխուսափելի է: «Հենց այս հանգամանքով է պայմանավորված այն փաստը, որ ՀՀԿ-ականները մեկը մյուսի ետևից, Մայր Թերեզայի դեմքի արտահայտությամբ շտապում են փոխզիջումների մասին խոսել, իբր հողերի հանձնումն այլընտրանք չունի և այսպես շարունակ: Իհարկե, Հայաստանում բոլորը լավ գիտեն, որ այն պաշտոնյան, որը կփորձի հողեր հանձնել, ոչ միայն իր քաղաքական կարիերային վերջ կդնի, այլև կվտանգի իր ֆիզիկական գոյությունն ընդհանրապես: Այս իմաստով մի տեսակ հանգստություն կա հասարակական տրամադրություններում», գրում է թերթը։ Այսպես, լրատվամիջոցներում, փորձագիտական-քաղաքական դաշտում բացահայտ քննարկվում է, որ ԼՂՀ հարցով բանակցությունների սեղանին դրված է կոնկրետ փաստաթուղթ: Ինչպես ասում են, ծուխն առանց կրակ չի լինում: Պաշտոնական Երևանը ապրիլի քառօրյա պատերազմից հետո մինչ այժմ հայտարարում էր, թե բանակցությունները չեն վերսկսվի՝ մինչև հրադադարի դիտարկման մեխանիզմները չներդրվեն ու անվտանգության երաշխիքներ չլինեն: Բայց, ինչպես երևում է, Երևանը պարտադրված է մասնակցել բանակցությունների` առանց այդ մեխանիզմների ներդրման: Խնդիրն այն է, որ քառօրյա պատերազմ սանձազերծելով Ալիևը հասավ իր նպատակին: Միջազգային հանրությունը միաբերան հայտարարում է, թե պատերազմի վերսկսումն անթույլատրելի է, և դա բացառելու համար ներկայացնում է ելքը` զիջումներ: Իսկ զիջող կողմը, փաստացի, դարձել է հայկական կողմը` նույնիսկ այն դեպքում, երբ կարծես բոլորի համար է ակնհայտ, որ Օրեր առաջ ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի շրջանակներում Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում Հյուսիսատլանտյան դաշինքի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Ջեյմս Ափաթուրայը նշեց. «Մենք մտահոգված ենք այս խնդրով, և դա առավել ակնհայտ էր ապրիլյան քառօրյա բախումների ժամանակ, որոնք իրենց բնույթով տարբերվում էին մինչ այդ արձանագրվող՝ փոքր մասշտաբի միջադեպերից: Բարեբախտաբար, երկու երկրներն էլ զերծ մնացին, իմ կարծիքով, շատ վտանգավոր այդ իրավիճակից: Նախագահները հանդիպեցին, ՌԴ-ն, ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան ակտիվ ջանքեր գործադրեցին, և այժմ, կարծում եմ, իրավիճակը մի փոքր ավելի լավ է, սակայն կարող է կրկին սրվել, և շատ կարևոր է, որ կարգավորման համար ավելի մեծ ջանքեր գործադրվեն: Հիմա շատ գաղափարներ կան բանակցային սեղանին, Ադրբեջանի արտգործնախարարն էր վերջերս ՆԱՏՕ-ում՝ հայաստանցի գործընկերոջ այցից հետո, երկուսն էլ հստակ ներկայացրին իրենց մոտեցումները: Մենք իսկապես հավատում ենք, որ ստատուս քվոն չի կարող այսպես երկար շարունակվել, այն պետք է փոխվի, և դա պետք է արվի բանակցությունների միջոցով»: Թե՛ Ռուսաստանը, թե՛ Արևմուտքը, ի վերջո, անկախ այն բանից, թե ինչ վերաբերմունք ունեն Ադրբեջանի ներկայի իշխանությունների նկատմամբ` ԼՂ հարցում հայկական կողմին ստիպելու են գնալ զիջումների: Ու այստեղ, խնդիրն իսկապես մեր մեջ է: 20 տարուց ավելի հայկական կողմը Ղարաբաղի` որպես բանակցությունների կողմի, որպես միավորի հետքայլ է արել, որպես պետության կայացման հարցում` մատը մատին չի տվել: Արցախում ու գրավյալ տարածքներում բնակչությունը ոչ թե ավելացել է, այլ նվազել, իսկ հայկական դիվանագիտությունը նշանակալի ոչ մի ձեռքբերում չի ունեցել ալիևյան քարոզչությանն ի պատասխան: Հայաստանը չի դարձել այն պետությունը, որից զիջումներ չակնկալել: Հայաստանը դարձել է այն պետությունը, որից ոչ միայն միակողմանի զիջումներ կարող են պահանջել, այլև Հայաստանի փոխարեն կարող են որոշումներ կայացնել, և ցավալին այն է, որ այդ որոշմանն ընդվզող քաղաքական էլիտա գոյություն չունի: Իրավիճակն իսկապես վտանգավոր է, եթե ոչ պայթյունավտանգ: Այս իրավիճակն ի վերջո կարող է հանգեցնել Հայաստանի և ԼՂՀ-ի քաղաքական իշխանությունների միջև տարաձայնությունների խորացմամբ, ինչն էլ իր հերթին, կարող է Հայաստանում ներքաղաքական իրավիճակի սրման պատճառ դառնալ: Պարզ է մեկ բան` թեկուզ ազատագրված մեկ շրջանի զիջումը` կնշանակի Արցախն ու Հայաստանը դնել մեծ սպառնալիքի տակ: Հայաստանի քաղաքական վերնախավը ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու ռեսուրս ունի՞... Թամար Բագրատունի