Ծանր ընտրության առջև
Վարշավայում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովի շրջանակներում կայացել է Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի և Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի հանդիպումը: Նրանք քննարկել են Բունդեսթագի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևի ընդունումից հետո Գերմանիայի և Թուրքիայի հարաբերություններում առաջացած լարվածությունը հաղթահարելու ուղիները: Թուրքիայի նախագահականին մոտ կանգնած աղբյուրը Reuters-ին ասել է, որ Էրդողանն իր հիասթափությունն է հայտնել Մերկելին Բունդեսթագի բանաձևի կապակցությամբ: Գերմանիայի կանցլերը, ըստ նույն աղբյուրի, վստահեցրել է, թե կանի առավելագույնը՝ ապահովելու, որպեսզի այդ իրադարձությունը չվնասի գերմանա - թուրքական հարաբերությունները: Այնուհետև Էրդողանը հանդիպել է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Դևիդ Քեմերոնի հետ: Քեմերոնի հետ հանդիպումն անցել է դռնփակ պայմաններում և տևել է 40 րոպե: Մերկելի հետ նրա հանդիպումը նույնպես անցել է դռնփակ պայմաններում: Այն տևել է մոտ մեկ ժամ: Հանդիպումների մանրամասները չեն հաղորդվում: Սա Մերկելի ու Էրդողանի առաջին տետ-ա-տետ հանդիպումն էր այն բանից հետո, երբ հունիսի 2-ին Բունդեսթագը ընդունեց Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևը, ինչը կտրուկ սրեց երկու երկրների միջև հարաբերությունները: Քեմերոնի ու Էրդողանի հանդիպումն էլ կայացավ այն բանից հետո, երբ Քեմերոնը հայտարարեց, որ Թուրքիան ներկայիս տեմպերով ԵՄ-ին կանդամակցի 3000 թվականից ոչ շուտ: Էրդողանը ավելի ուշ կոշտ պատասխան էր տվել Քեմերոնին` հիշեցնելով, որ նրա այդ հայտարարությունից ընդամենը 3 օր անց տեղի ունեցավ Brexit-ը: Բացի այդ, շրջանառվում են կարծիքներ նաև Մեծ Բրիտանիայի կողմից Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչելու հեռանկարների վերաբերյալ: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Էրդողանի մամլո քարտուղար Իբրահիմ Քալընն անդրադարձել է Վարշավայում եվրոպացի առաջնորդների հետ Էրդողանի ունեցած երկկողմ հանդիպումներին: Մեկնաբանելով այդ հանդիպումները` Քալընն ասել է. «Մերկելի ու Քեմերոնի հետ հանդիպումները կարևոր են: Մերկելի հետ հանդիպման ժամանակ ևս մեկ անգամ օրակարգում հայտնվեց հայերին առնչվող օրինագծի թեման: Օրինագիծը չի կարող նպաստել տարածաշրջանային խաղաղությանը: Մեր պատմության մեջ չկա նման ցեղասպանություն: Միգուցե իրենց պատմության մեջ կարող է լինել նման բան: Մեր նախագահը ավելի վաղ կոչ է արել ձևավորել անկախ պատմաբաններից բաղկացած հանձնաժողով: Մենք դեռ նույն կետի վրա ենք: Դրա համար էլ անընդունելի է նման թեմայով Թուրքիային քննադատելը: Մեր նախագահն այս մասին հայտնել է կանցլերին»: Ըստ թուրքական մամուլի՝ Թուրքիայի ԱԳՆ-ն մտահոգություն է հայտնել ֆրանսիական «Հավասարության և քաղաքացիության մասին» օրենքում կատարված ուղղումների վերաբերյալ, որը քրեականացնում է 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում իրականացված Հայոց ցեղասպանության հերքումը: Թուրքիայի ԱԳՆ մամլո քարտուղար Թանժու Բիլգիչը նշել է, որ իրենք կարծիքով՝ օրենքում ուղղում անելը «հակասում» է ՄԻԵԴ-ի և Ֆրանսիայի Սահմանադրական խորհրդի իրավական նախադեպին. «Մենք մանրակրկիտ ուսումնասիրել ենք օրենքի ուղղումների նախագիծը և կարծում ենք, որ այն պարունակում է պոտենցիալ ռիսկեր մարդու իրավունքների պահպանման համար՝ ազատորեն արտահայտելու սեփական մտքերը»: Հիշեցնենք, որ Ֆրանսիայի ստորին պալատը՝ Ազգային ժողովը, այդ ուղղումներն ընդունեց հուլիսի 3-ին: Դրանով Հայոց ցեղասպանության հերքման համար նախատեսվում է 1 տարվա ազատազրկում և 45.000 եվրո տուգանք: ԵՄ-ին Թուրքիայի հնարավոր անդամակցությունը, փախստականների խնդիրը, Թուրքիայի պահանջատեր կեցվածքն` այս հարցում, Թուրքիայում տիրող անկայուն իրավիճակը գերիշխում են ԵՄ պաշտոնյաների հետ բանակցություններում: Սակայն, արդեն իսկ ակնհայտ է, որ Հայոց Ցեղասպանության հարցը Թուրքիայի օրակարգում է: Եվրոպան, ինչպես երևում է, առաջիկայում Անկարային հորդորելու է հաշտվել Ցեղասպանության ճանաչման մտքի հետ, որքան էլ Անկարան շարունակի համառորեն չընդունել, իսկ Էրդողանը եվրոպացիների հետ հանդիպումներում` տրտնջալ: Մետաքսյա Շալունց