Պուտինի ու Էրդողանի նմանությունը
Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահները կարող են առաջիկայում հանդիպել Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինը և Ռեջեփ Էրդողանը հուլիսի վերջին կամ օգոստոսի սկզբին կարող է հանդիպեն, հայտարարել է Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլյութ Չավուշօղլուն: Անկարան սկզբունքային խնդիրներ չունի Մոսկվայի և Բրյուսելի հետ, ՌԴ-ի և ԵՄ-ի հետ հարաբերությունների զարգացման համար հակասություններ չկան, ասել է Չավուշօղլուն. «Մի կողմից ԵՄ-ն, մյուս կողմից Ռուսաստանը: Մենք կարող ենք ճանապարհը շարունակել նրանց հետ միասին: Դա հակասություն չէ, այլընտրանք չէ և նույնիսկ մրցակցություն չէ»: Նրա խոսքերով՝ վերջին օրերում Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության մեջ դիտվել է նկատելի ակտիվություն, որի շնորհիվ հաջողվել է կարգավորել հարաբերությունները Իսրայելի և ՌԴ-ի հետ: ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը լրագրողների հետ զրույցում նույնպես անդրադարձել է ռուս-թուրքական հարաբերություններին` նկատելով, որ ռազմական խողովակներով Ռուսաստանի ու Թուրքիայի շփումները զարգանալու են: «Կարծում եմ, որ շփումները կզարգանան նաև մյուս խողովակներով, այդ թվում նաև՝ երկու երկրների ռազմական խողովակներով՝ հաշվի առնելով մեր օդատիեզերական ուժերի գործողությունները, որոնք իրականացվում են սիրիական կառավարության հրավերով, և հաշվի առնելով այն, որ Թուրքիան ԱՄՆ-ի գլխավորած դաշինքի անդամ է»,- ասել է նա: Լավրովը հաստատել է, որ իր թուրք գործընկեր Մ. Չավուշօղլուի հետ պայմանավորվել է վերսկսել ահաբեկչության դեմ պայքարի հարցերով աշխատանքային խմբի գործունեությունը: Ավելի վաղ ՌԴ Նախագահի խոսնակն էր հայտնել, որ Կրեմլում չեն բացառում Վլադիմիր Պուտինի և Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հանդիպումը մինչև G20-ի գագաթնաժողովը, որը տեղի կունենա սեպտեմբերի սկզբին Չինաստանում: «Թե որտեղ այն տեղի կունենա՝ ես ասել չեմ կարող, սակայն նման տարբերակը չեմ բացառում», նշել էր Դմիտրի Պեսկովը։ Պուտինն արդեն թույլ է տալիս ռուսներին հանգստանալ Թուրքիայում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կառավարությանը հանձնարարել է միջոցներ ընդունել, որոնք նախատեսում են ՌԴ-ի և Թուրքիայի միջև չարտերային ավիափոխադրումների արգելքի վերացում: Պուտինը հանձնարարել է երկու երկրների արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ բանակցություններ անցկացնել Թուրքիայի կառավարության հետ: ՌԴ վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևը նույնպես նշել է, որ ռուսաստանցիները պետք է հնարավորություն ստանան Թուրքիայում հանգստանալ արդեն այս սեզոնում, սակայն անհրաժեշտ է լուծել անվտանգության հարցերը։ Մեդվեդևը խոստացել է, որ անվտանգության հարցը ամեն դեպքում մղվելու է առաջնային պլան՝ կապված նրա հետ, որ Թուրքիան օրեր առաջ ենթարկվել է ահաբեկչական հարձակման։ Մեդվեդևի խոսքերով՝ Ռուսաստանը պատրաստ է ամեն մակարդակում բանակցություններ վարել թուրքական իշխանությունների հետ. «Դրանով կզբաղվեն նախարարները, փոխվարչապետները և անձամբ ես»։ ՌԴ ԱԳՆ-ն ակնկալում է, որ Անկարան կանի ամեն հնարավոր բան՝ ապահովելու համար Թուրքիայում ռուսաստանցիների անվտանգությունը, նշել է ՌԴ ԱԳՆ-ի պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան: Նա Թուրքիայում իրենց հանգիստը պլանավորած ռուսաստանցիներին կոչ է արել պատասխանատվությամբ մոտենալ այցերին, գնահատել իրավիճակն ու հնարավոր վտանգները: Զախարովան ընդունել է, որ Թուրքիայում պահպանվում է ահաբեկչական սպառնալիքի հետ կապված ռիսկը՝ հավելելով, որ Ռուսաստանը պատրաստ է ողջ ծավալով Թուրքիայի հետ զբոսաշրջային կապերը վերականգնելուն: Պուտինի ձեռքում այլ հաղթաթղթեր կային Ռուսաստանը սկսեց աջակցել քրդական ուժերին, որոնք Թուրքիայի համար տևական ժամանակ է, ինչ սպառնալիք են: Թուրքիայի հարավային սահմանի մոտ քրդական այդ կիսաանկախ պետության ձևավորման հեռանկարը լցրեց Անկարայի համբերության բաժակը, գրում է ամերիկյան The Washington Times-ը: Թուրքիան այլևս չդիմացավ. Էրդողանը նամակ ուղարկեց Կրեմլ, որտեղ իր ափսոսանքն էր հայտնում միջադեպի կապակցությամբ: «Մենք չէինք ուզում և մտադիր չէինք խոցել այդ ինքնաթիռը»,- գրել է նա: Ցավակցություն հայտնելով օդաչուի ընտանիքին՝ Էրդողանը խնդրել է ներել իրենց: Ու թեպետ Թուրքիան այժմ փորձում է այլ կերպ մեկնաբանել նամակի բովանդակությունը, որպեսզի փրկի իր դեմքն անհաջող խաղում, այնուամենայնիվ իրադարձությունների նման զարգացումը նշանակում է ամբողջական պարտություն: Այն փաստը, որ Էրդողանն իր նամակը ուղարկեց Brexit-ից անմիջապես հետո, պատահական չէ. Թուրքիան, որին վաղուց թույլ չեն տալիս միանալ տնտեսական միությանը, զգում է, թե ինչպես է ուժասպառ լինում ԵՄ-ն: Պուտինը վաղուց է ուզում թուլացնել արևմտյան ինստիտուտները: Հնարավոր է, որ Թուրքիան նաև Իրան-Սիրիա-Ռուսաստան միության ճնշմանն է ենթարկվում հարավում: Ցանկացած դեպքում այս դրվագը նշանակում է հարավային թևում ամրացող Ռուսաստանի հանդեպ ՆԱՏՕ-ի դիրքերի թուլացում: Կրեմլը ապացուցեց, որ առաջինը չի զիջի, և պատրաստ է դիմակայել ցանկացած դժվարության, մինչև Արևմուտքը փոխի իր դիրքորոշումը: Արևմուտքը պիտի հասկանա, որ սպասման խաղում ռուսները միշտ հաղթող դուրս կգան. դա նրանց գեներում է: Մոսկվայի վարքագծի վրա ազդելու միակ միջոցը ուժի կիրառումն է: Որքան էլ առաջադիմականների և ազատականների համար տհաճ լինի պատերազմին պատրաստվելը, դա միակ ելքն է պատերազմից խուսափելու, հատկապես երբ խոսքը Ռուսաստանի մասին է: ԴԱԻՇ-ը սխալվեց Թուրքիայի հարցում, իսկ Թուրքիան սխալվեց ԴԱԻՇ-ի հարցում Ահաբեկիչներին հաղթելու և սիրիական պատերազմի վրա ազդելու համար Էրդողանը պետք է գոնե մի քանի խնդիր լուծի և այլևս ատելությամբ չվերաբերվի տարածաշրջանային և միջազգային խաղացողներին, գրում է Berlingske-ը: Եթե Թուրքիայի նախագահը ներողություն է խնդրում ինչ-որ մեկից, նշանակում է, որ դա շատ առանձնահատուկ դեպք է, և այդպես էլ կա: Թուրքիան այժմ մինչև կոկորդը խրված է փախստականների և ահաբեկչության հետ կապված խնդիրների մեջ, ինչը Սիրիայում պատերազմի արդյունքն է: Դրանով հանդերձ՝ Թուրքիան աշնան սկզբից փորձում է ավելի անմիջական դեր խաղալ այդ պատերազմում: Սակայն երբ ամեն ինչ քաոսային է, իսկ ահաբեկչությունը ազդում է զբոսաշրջության վրա, դժվար է ազդեցություն ունենալ տարածաշրջանային իրադարձությունների վրա: Հենց այդ պատճառով էլ Թուրքիայի նախագահը, էթիկային հակառակ, մի կողմ դրեց իր եսասիրությունը և գնաց փոխզիջումների: Վերջին շաբաթվա ընթացքում նա հաշտության համաձայնագիր կնքեց Իսրայելի հետ և նամակ գրեց նախագահ Պուտինին: Այդ քայլերը վկայում են այն մասին, որ Էրդողանը գիտակցում է՝ Թուրքիան կաթվածահար է եղել խնդիրներից և հնարավորություն չունի միաժամանակ կռվելու բոլոր ճակատներում: ԴԱԻՇ-ը սխալվեց Թուրքիայի հարցում, իսկ Թուրքիան սխալվեց ԴԱԻՇ-ի հարցում: Այն, որ երկրով մեկ տարածվել է ջիհադիստների ցանցը, սկզբում Թուրքիայի իշխանություններին չէր անհանգստացնում, սակայն Իսրայելի և Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը ցույց է տալիս, որ Թուրքիան ծաղրի առարկա է դառնում սիրիական պատերազմի և ԴԱԻՇ-ի դեմ պայքարի ֆոնին: Թուրքիայի հաշտվողական քաղաքականությունը նպատակ ունի ուժեղացնելու երկրի տնտեսությունը: Թուրքիան նաև չի կարող իրեն թույլ տալ կանգնել Ռուսաստանի հետ պատերազմի շեմին: Ներկա պահին նա շարունակում է աջակցել հազարավոր ջիհադիստների, որոնք կռվում են Ասադի ռեժիմի և Հալեպի քրդերի դեմ: Այդ պատճառով է Թուրքիան իր համար տեղ թողնում սիրիական պատերազմին անմիջական մասնակցություն ունենալու համար, և Պուտինին ուղղված նամակն էլ պետք է դիտել որպես քայլ, որը կխլացնի ռուսների զայրույթը և միաժամանակ հնարավորություն կտա հետագայում անմիջական մասնակցություն ունենալու պատերազմին: Էրդողանի ներողությունը նշանակում է, որ կողմերը մի կողմ են դնում վերջին ամիսների ռազմական հռետորաբանությունը և հնարավորինս միասնական աշխատանք կտանեն Սիրիայում վերսկսվող հետագա պատերազմում: Ռուսաստանի հիմնական նպատակը Սիրիայում ռեժիմի և սեփական ռազմավարական շահերի պահպանումն է: Եթե Թուրքիան չխոչընդոտի դրան, և եթե դադարի հովանավորել ԴԱԻՇ-ին, հնարավոր է, որ ՌԴ-ն թույլ տա Թուրքիային հետապնդելու իր շահերը սահմանի երկու կողմերում: Այնպես որ, եթե Էրդողանը ներողություն է խնդրում ՌԴ-ից և հաշտվում է Իսրայելի հետ, այն պատճառով չէ, որ հանկարծ նա բարի է դարձել: Նա առաջվա պես իր տանն ընդունում է ՀԱՄԱՍ-ին՝ Իսրայելի ոխերիմ թշնամուն, իսկ ՌԴ-ին դիտում է որպես Ասադին տապալելուն ուղղված ամենամեծ խոչընդոտը: Սակայն տարածաշրջանում, հատկապես Սիրիայում իր հետագա ծրագրերն իրականացնելու համար Էրդողանը պետք է կարողանա երկխոսության մեջ մտնել հակամարտության մեջ ներքաշված բոլոր կողմերի հետ: Մետաքսյա Շալունց