Շավարշ Քոչարյանը բացել է որոշ փակագծեր. ո՞րն է հայկական և ադրբեջանական կողմերի պատկերացրած փուլային լուծումը
Այլևս ակնհայտ է, որ ԼՂՀ կոնֆլիկտի բանակցային գործընթացը չի կարող շարունակվել նախկին ձևաչափով: Մադրիդյան սկզբունքները, որոնց հիման վրա մշակվել է Կազանի փաստաթուղթը, ինչպես նաև դրան նախորդած մյուս տարբերակներն այլևս սպառել են իրենց, ինչի հստակ ապացույցը քառօրյա պատերազմն էր: Սերժ Սարգսյանի հրապարակային հայտարարություններում կարմիր թելի պես անցնում է պաշտոնական Երևանի դիրքորոշման կարծրացումը: Չնայած դրան՝ զուգահեռաբար ժամանակ առ ժամանակ ակտիվանում են դեռևս 90-ական թվականներից՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք շրջանառության մեջ դրված փուլային և փաթեթային տարբերակների մասին տեղեկատվական արտահոսքերը: ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանը, որոշ փակագծեր է բացել ԼՂՀ խնդրի կարգավորման փուլային տարբերակի մասին: Քոչարյանի խոսքով՝ հայկական կողմերը դեմ չեն փուլային կարգավորմանը: Իսկ ի՞նչ է ենթադրում փուլային տարբերակը: Պարզվում է՝ հայկական և ադրբեջանական կողմի պատկերացումներն էականորեն տարբերվում են: Շավարշ Քոչարյանը Հանրային ռադիոյի «Ստատուս Քվո» հաղորդման հետ զրույցում հայտարարել է, որ փուլային տարեբերակի շրջանակներում Ադրբեջանը նախևառաջ ճանաչելու է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության անկախությունը, վերադարձնելու է իր կողմից ԼՂ օկուպացված տարածքները և բանակցություններ է սկսելու Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հետ սահմանների հստակեցման շուրջ: Օրերս Ադրբեջանի ԱԳ նախարար Էլմար Մամեդյարովը վստահեցրել էր, թե Ադրբեջանը դուրս չի եկել բանակցություններից, և Բաքուն կողմ է խաղաղ բանակցային գործընթացին, մասնավորապես՝ փուլային տարեբերակին: Ադրբեջանն, ըստ էության, հրաժարվելով փաթեթայինից, լուծումը տեսնում է փուլային տարբերակի մեջ,սակայն փուլային ասելով՝ հասկանում է, այսպես կոչված, <<օկուպացված տարածքների վերադարձ>>, որից հետո միայն կարելի է խոսել մնացած հարցերի, մասնավորապես Արցախի կարգավիճակի մասին: <<Մենք ասում ենք, դեմ չենք փուլայինի տարբերակին, որը սակայն բոլորովին այլ սցենար է: Այն ենթադրում է առաջին հերթին Ադրբեջանի կողմից ԼՂՀ ճանաչում, ԼՂՀ օկուպացված տարածքների վերադարձ, որոնք առայսօր գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ՝ դա Մարտունու շրջանի և Մարտակերտի շրջանի հատվածներն են, Շահումյանի շրջանը ամբողջությամբ, որից հետո Ադրբեջանը կարող է նստել ԼՂ Հանրապետության հետ բանակցություններ վարել սահմանների ճշգրտման մասին>>,- հայտարարել է Շաբարշ Քոչարյանը: Փոխնախարարի խոսքով՝ բոլոր փաստաթղթերում՝ լինի Մադրիդյան սկզբունքներ, թե Կազանի փաստաթուղթ, ըստ էության, դրված է եղել փաթեթային տարբերակի գաղափարը, որը փորձում էր փոխզիջումների ճանապարհով մերձեցնել կողմերի մոտեցումները: <<Ադրբեջանը, ձևականորեն կողմ լինելով փաթեթին, ըստ էության, շեշտադրում է արել միայն այն կետերի վրա, որոնք իրեն ձեռնտու են, որով և փորձում էր աղավաղել փաթեթայինը և բերել դեպի փուլային: Դա, իմ կարծիքով, պատասխան է, որը հնչեցրեց Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը, բայց դա նաև այլ իմաստ է պարունակում: Ադրբեջանի կողմից իրականացրած վերջին օրերի ագրեսիայից և վայրագություններից հետո լիովին ակնհայտ է, որ այն, ինչ որ դրված էր այն բոլոր տարբերակների հիմքում, վերանայման կարիք ունի>>,- հայտարարել է փոխարտգործնախարարը: Շավարշ Քոչարյանը ներկայացրել է ներկա իրավիճակում բանակցային գործընթացին առնչվող մեր մոտեցումները, որն ուղղակիորեն բխում է քառօրյա պատերազմից, որը ցույց տվեց, որ Ադրբեջանը չի հրաժարվել ի սկզբանե իր կողմից որդեգրած ռազմական, ուժային քաղաքականությունից՝ հայատյացությունից: Կար 1994 թ-ի մայիսի 12-ին զինադադարի և ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին համաձայնագիրը, ավելին՝ կա նույն թվականի արդեն հունիսի 27-ի պայմանագիրը, որտեղ ուղղակի նշված է, որ զինադադարը գործելու է մինչեւ մեծ քաղաքական պայմանագրի ստորագրումը: Ադրբեջանը փաստորեն սկսեց նոր պատերազմ՝ չսպասելով մեծ քաղաքական պայմանագրի ստորագրմանը: Ադրբեջանը միանգամից հրաժարվել է իր միջազգային պարտավորություններից և իր ստորագրությունից: Սա խնդիր է, որը պետք է հասկանան նաեւ ԵԱՀԿ միջնորդները: <<Ենթադրենք, վաղը ինչ-որ համաձայնագիր ենք ստորագրում, ստորագրում է նաև Ղարաբաղը, չէ՞ որ Ադրբեջանը նույն ձևով կարող է հրաժարվել: Պետք է հստակ գիտակցել, որ գործ ունենք այնպիսի սուբյեկտի հետ, որը ցանկացած պահի կարող է հրաժարվել: Իսկ դա նշանակում է, որ առանց դա հաշվի առնելու չի կարելի առաջ գնալ: Հետևաբար այն, ինչ վերաբերում էր հենց կարգավիճակին, չի կարելի թողնել անորոշության մեջ: Իսկ տարածքների վերադարձի մասին հիմա խոսելը ես համարում եմ կոպիտ սխալ: <<Չի կարելի խոսել որևէ տարածքի զիջման մասին առնվազն երկու պատճառով. նախ դրա մասին կարող է խոսել միայն Լեռնային Ղարաբաղը և երկրորդ՝ երբ հակառակորդը ընդհանրապես բացառում է որևէ կարգավիճակ, խոսել զիջումների մասին, անիմաստ է: Միակողմանի զիջումներ չեն լինում»,- հայտարարել է ՀՀ փոխարտգործնախարար Շավարշ Քոչարյանը: Սա սկզբունքորեն նոր մոտեցում է, որը շատ հստակ արձանագրում է մի պարզ իրողություն. տարածքների վերադարձը խաղաղության երաշխիք չէ: Կարինե Սարիբեկյան