Մանկապարտեզից հետո դիվանագիտական կուրսեր, նոր միայն Ազգային ժողով
ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահ Ռուբեն Ռուբինյանը ֆեյսբուքյան իր էջում անհեռատես գրառում է կատարել Ռուսաստանի դեսպան Կոպրիկինի և ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի` օրերս տեղի ունեցած հանդիպման առնչությամբ:
«Այսօր ԱԺ Արտաքին հարաբերությունների նիստից հետո, որի շրջանակներում քննարկվել էր նաև ՌԴ դեսպանի և Ռոբերտ Քոչարյանի միջև տեղի ունեցած հանդիպումը, խոսել եմ արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հետ։
Նախարարն ինձ տեղեկացրեց, որ իրականում ՌԴ դեսպանն այս առնչությամբ անցած ուրբաթ հրավիրվել է ԱԳՆ, որտեղ դեսպանի հետ տեղի է ունեցել զրույց՝ ՀՀ ներքին գործերին չմիջամտելու համատեքստում։ Իսկ փոխնախարար Գրիգոր Հովհաննիսյանն այս մասին հանձնաժողովի նիստի ընթացքում չէր ասել, որովհետև այդ պահին չուներ տեղեկությունը հրապարակայնացնելու թույլտվություն»,- ՖԲ-ի իր էջում գրել է Ռուբեն Ռուբինյանը։
Հատկանշական է, որ մինչ այդ ԱԳ փոխնախարար Գրիգոր Հովհաննիսյանը ԱԺ-ում հայտարարել էր, որ ՌԴ դեսպանը որևէ սխալ բան չի կատարել, ինչի համար նրան կարող էին հրավիրել ԱԳՆ՝ պարզաբանումներ տալու համար: «Դիվանագիտական տեսանկյունից դեսպանը որևէ սխալ բան չի արել։Դիվանագիտական արարողակարգի նորմերի շրջանակներում դեսպանը որևէ սխալ արարք չի գործել, այն չի կարող դատապարտելի ու հատուկ քննարկման առարկա դառնալ մեր գերատեսչության կողմից։ Նույնիսկ քննության շրջանակներում, մենք կտրուկ առարկություններ չենք կարող անել», - ասել էր նա։
Հրապարակայնության թույլտվությունը, որի մասին իր գրառման մեջ նշել է Ռուբեն Ռուբինյանը, կարող է նոր սկանդալ դառնալ հայ-ռուսական միջպետական հարաբերություններում: Ռուբեն Ռուբինյանը և նրան ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահի առանցքային պոստը վստահած Նիկոլ Փաշինյանը ստիպված են լինելու պարզաբանել, թե ով է եղել հրապարակայնացնելու թույլտվություն տվողը: Տրամաբանությունը հուշում է, որ դա արտաքին գործերի նախարարությունը չի եղել, հակառակ պարագայում այդ հեղափոխական գաղտնազերծումը կարող էր տեղ գտնել ԱԳՆ պաշտոնական հաղորդագրության մեջ, կամ էլ նման գրառում կկատարեր ԱԳ նախարարը կամ նույն ինքը` փոխնախարար Գրիգոր Հովհաննիսյանը: Հետևաբար Ռուբինյանին դուխ տվողը կամ ԱԺ ղեկավարությունն է եղել կամ էլ վարչապետը: Ի դեպ, Ազգային ժողովի նախագահ Արարատ Միրզոյանը մինչ այդ հայտարարել էր, որ չի ողջունում Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինի հանդիպումը Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի հետ։
Բայց ամեն դեպքում, հրապարակայնացման թույլտվություն տվողները հավանաբար չեն պատկերացրել, որ Ռուբեն Ռուբինյանը վեր կկենա ու կսկսի մատ թափ տալ դեսպանի վրա: Օտարերկրյա դեսպանների աշխատանքային հանդիպումներին մեկ-երկու անգամ ներկա գտնված ցանկացած մասնագետ կարող է վկայել, որ աշխատանքային ձևաչափում ամենատարբեր հարցեր են քննարկվում, որոնք կամ չեն ասվում, կամ ասվում են մեսիջներով: <<Զրույցի հրավիրել>>, << ներքին գործերին միջամտել>> արտահայտությունները, դեսպանների հետ հանդիպումներում ընդհանրապես կոշտ լեքսիկոն են և հրապարակային մակարդակում դիվանագիտական ոճին հարիր չեն: Նման բառապաշարով կարող էր խոսել, օրինակ, մանկապարտեզի կամ միջնակարգ դպրոցի խանդավառ սանը, բայց ոչ երբեք ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահը, ընդ որում կապ չունի, թե որ երկրի դեսպանի մասին: Թերևս եթե Ռուբինյանը գոնե դիվանագիտական կարճատև կուրսերի գնացած լիներ, այդ թեթև նրբությունները կհասկանար:
Ինչ վերաբերում է ներքին գործերին միջամտելու փորձերին ընդհանրապես: Նախկին նախագահները իրավունք ունեն ողջ կյանքում հանդիպել դեսպանների հետ` դա ընդունված պրակտիկա է: Օրինակ` առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը բազմիցս հանդիպել է դեսպանների հետ և այդ հանդիպումների վերաբերյալ ՀԱԿ-ը կամ նախագահի գրասենյակը տարածել է հաղորդագրություններ, որոնցում էքսնախագահը ակնհայտորեն ՀՀ ներքին գործերը ներկայացրել է դեսպաններին: Ահավասիկ մի օրինակ` 2011 թվականի նոյեմբերի 7-ին Հայաստանում ԱՄՆ-ի արտակարգ և լիազոր դեսպան Ջոն Հեֆերնը հանդիպել է ընդդիմադիր Հայ ազգային կոնգրեսի ղեկավար, Հայաստանի առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ:
Ինչպես հաղորդում է ՀԱԿ-ը, հանդիպման ընթացքում Տեր-Պետրոսյանը ներկայացրել է Հայաստանի ներքաղաքական վիճակի վերաբերյալ ՀԱԿ-ի տեսակետները, մասնավորապես «անդրադարձ է կատարել Հայաստանում տիրող համակարգային կոռուպցիային, ժողովրդավարական ազատությունների բացակայությանը, կեղծված ընտրություններին, լրատվամիջոցների ազատության սահմանափակումներին եւ որպես դրանց հետեւանք` Հայաստանին սպառնացող լրջագույն մարտահրավերներին` հատկապես նշելով ահագնացող արտագաղթի խնդիրը»:
«Որպես Հայաստանի առջեւ ծառացած խնդիրների լուծման բանալի, նախագահ Տեր-Պետրոսյանը ընդգծել է օրինական ընտրությունների անցկացման ապահովումը եւ օրինակարգ իշխանությունների ձեւավորումը»,- ասվում է ՀԱԿ-ի տարածած հաղորդագրության մեջ:
Հայաստանի նախկին իշխանության կողմից, սակայն, հանդիպման նման տոնայնությունն ու բովանդակությունը դեսպանին ներքին գործերի մեջ ներգրավելու փորձ չի գնահատվել: Հեղափոխական նորելուկներին հավանաբար թվում է, թե ՀՀ նախկին նախագահները դեսպանների հետ հանդիպելիս պետք է իրենցից թույլտվություն հարցնեն: Դեռ կհասցնեն մեծանալ, բայց պետության վրա նման փորձարկումները կարող են ծանր նստել: Ամեն ինչ չափ ու սահման ունի, քաղաքական սիրողականությունն ու մանկամտությունը առավել ևս:
Հայկ Դավթյան