Էդ մոռացաք,որ նոր Հայաստանում տրանսգենդերները ոստիկան են ծեծել.Հռիփսիմե Առաքելյան

Հարցազրույց Բարգավաճ Հայաստան կուսակցությունից Երևանի ավագանու անդամ ,Կամերային երաժշտական թատրոնի տնօրեն Հռիփսիմե Առաքելյանի հետ :/Մաս 1-ին/

- «Մարդու իրավունքների ազգային օրակարգ. ՄԱԿ-ի համընդհանուր պարբերական դիտարկում» թեմայով խորհրդարանական լսումների ժամանակ ՀՀ ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Նաիրա Զոհրաբյանը հունից դուրս եկավ ,երբ ամբիոնին մոտեցավ տրանսգենդերը և ելույթ ունեցավ:Նա դուրս հրավիրեց ,քանի որ ըստ Զոհրաբյանի օրակարգ էր խախտվել: Նաիրա Զոհրաբյանի խոսքից հետո Լիլիթ Մարտիրոսյանը և մի քանի մասնակիցներ լքեցին դահլիճը: Հայտարարեց,որ Իմ քայլը խմբակցությունից Մարիա Կարապետյանն է հրավիրել ,սա ակնակնկալի բերել բոլորին :Մենք տեսանք,որ այսօր բոլորովին այլ շեշտադրումով՝Մարիա Կարապետյանը հերքեց:

-Ինձ թվում է թեման օրակարգ ուղղակի բերվել է,որովհետև կարող էր նման աղմուկ չբարձրացնել,եկավ ,խոսեց,այդ 3 րոպեի ընթացքում ինքն իրեն հուզող հարցերի մասին բարձրաձայնեց՝ իր ոտնահարված իրավունքենրի մասին :Տիկին Զոհրաբյանը ընդամենն արձագանքեց,որ օրակարգից դուրս թեմա եք բերել այստեղ և խախտել եք սահմանված օրակարգը: Ո՞րն է այստեղ խնդիրը:Պատկերացնում եք,եթե տիկին Զոհրաբյանը անջատեր խոսափողը ,փիառի ինչպիսի հորզոն էր բացվելու:

-Մարդիկ կային,որ ասում էին ,պետք է անջատեր:

-Այո,պետք է անջատվեր,բայց հնարավորություն տրվեց,որ այդ Լիլիթ անունով կինը խոսքը ավարտի: Ավարտեց,ընդամենը տիկին Զոհրաբյանը արձագանքեց,որ օրակարգից դուրս օրակարգ եք բերել:Այս աղմուկը,որը բարձրացավ սոցցանցերում,դրսում,տարբեր հարթակներում,չեմ հասկանում ինչի՞ համար է, ինչի՞ մասին է խոսքը,ի՞նչ օրակարգ ենք ստեղծում մեր դաշտում: Ասում են ,որ Նոր Հայաստանի իրողությունների մեջ է.մենք ուրախ ենք ,որ օրենքի գերակայություն կլինի,իսկ օրենքով որևէ մեկի իրավունքները այս երկրում պաշտպանվա՞ծ չեն: Մարդու իրավունքները այստեղ համաշխարհային խնդիր են,մարդու իրավունքը մնում է մարդու իրավունք:Ինչ է բերվում օրակարգ.մարդու իրավունքների դուստր ձեռնարկություններ են ստեղծվում ՝կանանց իրավունք,լեզբիների ,գեյերի,տրանսգենդերի իրավունք,ու շատ իրավունքներ:Մեր երկրում կան մարդու իրավունքների պաշտպանության մասով օրենսդրական ակտեր,ուրեմն մենք բոլորս այդ օրենքներով պետք է պաշտպանված լինենք: Եթե իրենք հանդիպում են բազմաթիվ խնդիրների՝դատաիրավական համակարգում, ասում են մեր մասով ճիշտ վճիռներ չեն կայացնում,եկեք խոսենք այս մասին: Եթե մենք դատաիրավական համակարգում ունենք խնդիր,կամ ոստիկանական համակարգում հանդիպում են տարբեր խնդիրների, դա կլինի տրնսգենդերի,թե իմ,թե ձեր, դրանք նույն օրենսդրական ակտերով են կարգավորվում: Ո՞րն է խնդիրը:Այստեղ ,իհարկե,կա խնդիր,այն է,որ այդ փոքր խմբերը շատ լավ ֆինանսավորվում են արտաքին աշխարհից,եվրոպական կառույցներից,գրանտային ծրագրերի շրջանակներում և և որքան այստեղ աղմուկը շատ լինի,այնքան իրենց հոնորարները և գրանտները կմեծանան:Շատերը ասում են գրանտներից խոսելը դարձել է մոդայիկ,դա իրողություն է,որը Հայաստանում եղել է,կա և կարծում եմ լինելու է:Որքան այս փիառը բարձր մակարդակով կազմակերպվի,այնքան գումարը կշատանա:

-Ինչո՞ւ Մարիա Կարապետյանը հարկ համարեց նորից խոսել,մեղադրել:

-Տեսնում եք , ԼԳԴԲ համայնքին ամենաշատը օգնում է հոմոֆոբիկ դրսևորումների մասին պարբերաբար բարձրաձայնելը: Երբ իրենք խոսում են դրա մասին և դա դառնում է աղմուկի կիզակետ, արձագանք է լինում,բնական է,մեծամասնությունը կարող է չընդունել փոքրամասնությանը: Փոքրամասնությունը իհարկե մեր երկրի իրավունքներով պետք է պաշտպանված լինի: Որևէ մեկը կողմ չէ,որ որևէ ԼԳԴԲ համայանքի որևէ ներկայացուցչի ,ինչպես ինքն էր ասում՝հրկիզի,կեղեքի,սպանի,որևէ մեկի հանդեպ բռնություն կիրառվի:Խնդիրը իրավական դաշտում է: Օրենքները նաև իրենց իրավունքներն են,ինչպես իմ և ձեր իրավունքները, դա լավ պաշտպանված չէ:Ասում են՝մենք եկանք ԱԺ-ում մեր իրավունքի մասին բարձրայանեցինք,մեր հանդեպ կա խտրական վերաբերմունք,մենք յուրաքնչյուրս մեր կյանքում հանդիպում ենք տարատեսակ խտրական վերաբերմունքների,ինչպես նաև իրենք կարող են հանդիպել:Բռնությանը կողմ չեմ,դա կարող է լինել այդ համայնքի ներկայացուցիչ,երեխա,պատգամավոր,իշխանության ներկայացուցիչ և որևէ այլ քաղաքացի:

-Լևոն Բարսեղյանը ,Հովսեփ Խուրշուդյանը շատ կոպիտ արտահայտվեցին այն մարդկանց մասին,ովքեր քննադատել էին,անվանելով՝ֆաշիզմ:

-Ամեն ինչը պետք է բարձրաձայնվի և պետք է թրոլինգ արվի այս թեման ,խնդիր կա:Եթե իրենք ասում են,որ նոր Հայասատնում օրենքերը պետք է ավելի լավ պահպանվեն ,մենք նոր իրողություններ ենք կերտում, ուրեմն պետք է իրենց ավելի պաշտպանված զգան,որովհետև դատարանները պետք է ավելի արդար լինեն, ոստիկանությունը պետք է ավելի արդար քննություն իրականացնի:Եկեք չմոռանանք մի քանի ամիս առաջ այս համայնքի ներկայացուցիչները ծեծեցին ոստիկաններին: Որևէ մեկը չասաց, ոստիկանների հանդեպ տեղի է ունեցել բռնություն:Հակառակը՝այդ թեման ծածկադմփոց արվեց,որ ուժային կառույցի վրա ՝ ոստիկանության,որը իրենց,մեր պաշտպան է, նրանք մտան,հարձակվեցին և ծեծի ենթարկեցին ոստիկաններին :

-Դուք այստեղ տրամաբանական շարունակություն տեսնու՞մ եք:

-Ես տեսնում եմ,որ իրենց իրավունքները ոչ միայն պաշտպանված են,այլ իրենք իրենց իրավունքներից առավել քայլերի են գնում,եթե մտնում են որևէ ոստիկանության բաժանմունքում ծեծի են ենթարկում ոստիկաններին:

-Իսկ ԱԺ-ում օրակարգից դուրս ելույթ են ունենում:

-Ամեն դեպքում պետք է արձանագրել,որ այդ աղջիկը ինքն իր խոսքը տեղ հասցրեց,և բոլորը լսեցին,թե ինքը ինչ պրոբլեմ ունի :Այս պահին պետք է արձանագրել այդ հանգամանքը:Այո,օրակարգից դուրս է խոսել և տիկին Զոհրաբյանը արձագանքել է ,հիմա մենք ի՞նչ ենք անում,հիմա աղմուկը պետք է անընդհատ անել՝դիմում ենք էթիկայի հանձնաժողովին,Եվրախորհրդին,այ նրան զրկեք հանձնաժողովի նախագահից…իհարկե պետք է աղմուկ բարձրանար՝դրսից ստացվող նոր ակնկալիքների տեսլականով :

- Դուք նկատե՞լ եք,Նոր Հայաստանում նրանք ճնշվա՞ծ են:Ասացինք,որ Նոր Հայաստանում մտան և ոստիկաններին ծեծի ենթարկեցին և որևէ մեկը իրենց չպատժեց:

-Կրկնեմ,ինչո՞վ ավարտվեց այդ պատմությունը:Տեղեկություն ունե՞ք,որևէ մեկին պատժի ենթարկեցի՞ն: Պատկերացնում ենք,ես կամ որևէ մեկը մտներ ոստիկանական բաժանմունք որևէ ոստիկանի ծեծեր,ինչպիսի ավարտ կունենար այդ գործը:

-Ի՞նչ է սա նշանակում:

-Իրենց հանդեպ ավելի քան իրավունքներ կան,թողենք,որ չաղմկեն,չասեն ՝մեր իրավունքները ոտնահարված են:Ինչ տարբերություն,հավասարաության սկզբունքը պետք է բոլորին վերաբերվի՝լինի դա ԼԳԲԴ ,թե սովորոկան օրենտացիայի քաղաքացի:Ինձ համար բոլորը հավասար են:Եթե բռնություն չպետք է կիրառվի ,ուրեմն բոլորի հանդեպ:

-Հավանաբար ոստիկաններին հրահանգվել էր,որ ավելորդ քայլեր չանեն:

-Մենք տեսանք,թե ինչպիսի հայհոյանքներով էր ուղեկցվում, կոտրեցին ամեն ինչ:

-Դրան զուգահեռ,գրեթե նույն ժամանակահատվածում, եկեղեցու նկատմամբ ինչպիսի ոտնձգություններ եղան,այս ամենի մեջ կապ տեսնո՞ւմ եք,թե սրանք տարբեր հարթություններ են:

-Ես շատ կուզենայի այդ կապը չտեսնել,բայց այս կարգի պրեցեսները տարբեր տեղերում շատ են թեժանում:Մշակույթի հանդեպ տեսնում ենք վերաբերմունքը ինչպիսին է,որի ներկայացուցիչը ես եմ,կարծում եմ դրան կանդրադառնանք:Բոլոր տեղերում միգուցե կան արատավոր երևույթները,որոնք պետք է շտկել,բարձրաձայնել:Բայց մենք ի՞նչ ենք անում, թիրախավորում ենք ինչ որ մեկին և այդ մարդու վատ իմիջի կամ պրոբլեմներ առաջացնող հարցի հետևանքները երևան բերելով, ուզում ենք ասել,ուզում ենք հասնել մեր նպատակին:Օրինակ,մի խումբ կար,որն ասում էր՝կաթողիկոսը լավը չի, իրենք այդպես են որոշել, և թիրախովորելով Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին,փորձում են տակից այլ պրեցեսներ տանել:Հիմար չենք ,շատ լավ հասկանում ենք,թե սա ինչ գործընթացների տիրույթում ենք: Նույնը այստեղ.մենք սա չենք ուզում մշակույթի տիրույթում,այսպես չի լինի,եկեք թատրոնները կրճատենք,դարձնենք 3-ը,3-ը բավարար է:Մեր հանդիսատեսը թատրոն սիրում է,գնում են թատրոն,համերգ, մշակույթային օջախներում տեղի ունեցող իրադարձությունները մեծ պահանջարկ ունեն, ներկայացումները,համարգները:

-Դուք հայտարարեցիք,որ Հայաստանում արջանագրվում է մշակութային կոլապս,սա արդեն զավեշտի ժանրից է:

-Շարունակում եմ պնդել: Թատրոնների օպտիմալացման մասով տեղեկությունը ուղղակի պատահականության սկզբունքով գերատեսչության չգիտեմ ինչ աշխատակցի կողմից սպրդվել էր մամուլ: Որևէ մեկը դրա մասին տեղեկացված չի եղել,որևէ թատրոնի,համերգասրահի պատասխանատու,չենք իմացել դրա մասի:Կայքերից մեկից իմացանք,արձագանքը շատ բուռ եղավ նաև այն բանի համար,որ եթե կան որոշակի խնդիրներ այս հարթությունում,ես չեմ հերքում,կարող է կան ՊՈԱԿ-ներ, որտեղ կան խնդիրներ,ասեք:Բայց ներառված էին այնպիսի առողջ թատրոններ,որոնք փայլուն ցուցանիշներով էին փակել տարին և այդ ցուցանիշների մասին շատ լավ տեղյակ էր գերատեսչությունը՝շատ լավ պրեմիերաներ, հյուրախաղեր,ակտիվ աշխատանքի մեջ են:Սա էր խնդիրը,թե ինչ սկբունքով են ընտրվել թատրոնները :Ես կարող եմ հարցեր տալ՝ով է որոշել,որ այսպես պետք է լինի, այն էլ որևէ մեկի հետ առանց քննարկման,և հետո երբ այդ պատմությունը ջրի երես դուրս եկավ,համապատասխան տիկինը,որն այս պահին մշակույթի նախարարի ժամանակավոր պաշտոնակատարն է,ասաց,որ սա ընդամենը սևագիր փաստաթուղթ է:Մի քանի տեսակ պատմությունը պտտեցրեցին ,երևի մի 20 տարբերակ ու տեսակետ արտահայտեցին,անկեղծ ասած,ես մինչև հիմա չգիտեմ ,թե այդ գործընթացն ուր է հասել:

-Տնօրեններ,գեղարվեստական ղեկավարներ կային,որ ետ քաշվեցին:Նոր Հայաստանում ինչի՞ց եք վախենում:

-Թատրոնները ակտիվ են եղել,պրոցեսը գնաց այնպես,որ նույնիսկ թատերական գործիչների միությունում հավաքվեցինք,նիստ գումարեցինք՝Օպերայի տնօրենի պատմությունների հետ կապված,որոշեցինք ,որ այսպես այլևս հնարավոր չէ:Այդ բաց փաստաթուղթը ներկայացրեցինք վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին՝պահանջելով Նազենի Ղարիբյանի հրաժարականը:Դա հիմա օրակարգում է:

-Նազենի Ղարիբյանը խոսեց այդ մասին և ասաց՝ես կատարում եմ կառավարության ծրագիրն ու հրահանգը: Վարչապետի անունը չտվեց,բայց դուք կարծո՞ւմ եք,որ առանց քննարկելու,առանց հանձնարարականների նա կգնար այսպիսի կրճատումների,միավորումների:

-Իհարկե քննարկվել է:Նոր Հայաստանի իրողություններում պարբերաբար հնչում է այն տեսակետը,որ բաց,հավասարության սկզբունքով, նույնը տրանսգենդերի մասով՝հավասարություն, իսկ դա մասնագետների հետ որևէ բան քննարկելու մասով չի աշխատում: Այս դեպքում մենք մենակ ենք որոշում,իսկ մյուս դեպքերում պետք է բոլորը գան,քննարկենք:Ով է քննարկում այդ հարցերը,ովքեր են այն կոմպետենտ մարդիկ,որոնք նման որոշումներ են կայացրել,իսկ այդ մարդկանց զգալի մասը Օպերայում կամ տարատեսակ թատրոններում լինու՞մ են ,և այդ խաղացանկին ծանոթ են:Գիտե՞ն մեր թատրոնում ինչ նեկայացումներ ունենք,որ վճռում են՝ Կամերային երաժշտական թատորնը պետք է միանա Կոմեդիայի թատրոնին,որովհետև այնտեղ երկուսն էլ երաժշտական տարր ունեն: Ես 1 տարի է այդ թատրոնի տնօրենն եմ,տիկինը Ղարիբյանը երկար հրավերներից հետո 1 անգամ եկավ մեզ մոտ Տերն ու ծառայի ներկայացմանը ,իսկ այդ ժամանակ գործող նախարարը՝Մակունցը ,երևի մի 7 անգամ հրավիրատոմս եմ ուղարկել,այդպես էլ չեկավ: Ուրիշ մարդ մեզ մոտ չի եղել:Կառավարության ներկայացուցիչ չի եղել,ինչպես են որոշել,որ այս թատորնը այն թատրոնին նման է,ով պատմեց գաղտնիքը:

Շարունակությունն՝այստեղ

Հարցազրույցը՝Նաիրա Բաղդասարյանի