Ինչո՞ւ Քոչարյանը անարգանքի սյունին չգամեց իր նախորդներին.Սամվել Նիկոյանը լավ գիտի այդ մասին

Հարցազրույց ԱԺ նախկին նախագահ, ՀՀԿ –ական նախկին պատգամավոր Սամվել Նիկոյանի հետ:/Մաս 1-ին/

-Վերջերս սկսել ենք ավելի շատ անդրադառնալ անցյալին,գնում ենք 1996,1998 ,գալիս ենք 2008 թվական : Դատելով իրավական համակարգի վերջին քայլերից ,անհրաժշտություն կա՞ ,որ քաղաքական գնահատական տրվի 1990-կանների գործողություններին և Լևոն Տեր –Պետրոսյանի քայլերին:

-Այն հասարակությունը,որը անընդհատ հայացքը դեպի անցյալն է ուղղում,անընդհատ փորփրում է այդ անցյալը, և յուրաքանչուր մարդ ,ով փորփրում է անցյալը,ու չի ասում ,որ դա իմ համար եմ անում,ասում է՝ես փորփրում եմ արդարությունը,ճշմարտությունը հայտնաբերելու և ժողովրդին ասելու համար, ըստ էության լուծում է իր նեղ քաղաքական խնդիրները:Այն հասրակությունը,որը անընհատ անցյալ է նայում և չի նայում ապագային,դրանք շատ վտանգավոր տենդեցներ,երևույթներ են տվյալ հասարակության ապագայի համար:Ես մտածում եմ՝ ինչ լավ է,որ ոչ ոք չի մտածում անդրադառնալ 1918 թվականի ընտրություններին,փառք Աստծո գոնե դա չեն ասում:

-Հիմա 2008 թվականի հարցն է ավելի շատ քննարկվում և դատապարտվում,վերջերս էլ պարոն Շիրխանյանը 1998 –ի ընտրությունների մասին խոսեց:

-Ես մի անգամ իմ տեսակետը հայտնել եմ.ընդհանուր առմամբ,նրանք ,ովքեր փորձում են խոսել Վազգեն Սարգսյանի անունից,պետք է շատ զգույշ և ուշադիր լինեն:Յուրաքանչյուրը ,ով փորձում է իր ասածին կշիռ տալ ՝մեծ ազդեցություն ունենալ,տալիս է Վազգեն Սարգսյանի անունը,բայց ինքը պետք է հասկանա,որ իրավունք չունի վնասել նրա բարի համբավը:Շիրխանյանին թվում է,որ եթե ինքն ասաց՝Վազգենն ասաց,ես այսպես ասացի, ու նման բաներ…այն մարդը ,ով մահացել է ,նրա անունից մտքեր ,գաղափարներ ասել չի կարելի: Խորհուրդ չեմ տալիս,որ ինքը դառնա գործիք որոշ մարդկանց ձեռքին՝հաշվեհարդար տեսնելու անցյալի հետ:

-Ինքը գործիք է դարձել,թե ուզում է ցույց տալ,որ ես կարող եմ սա ասել,տպավորություն ստեղծելու համար:

-Դրանք նույնն են, ինքը առաջարկեց իր ծառայությունները,նման ծառայություններ տարբեր մարդիկ առաջարկել են, այն կինը՝ամենայն հայոց կաշառատուն…

-Սիլվա Համբարձումյանը:

-Այո,ասում էր՝բոլորին կաշառք եմ տվել,հիմք ընդունեցին,քրեական գործ հարուցեցին կաշառք վերցնելու մասով,բայց կաշառատուի մասով՝ոչ:Սա ես դիտարկում եմ այդ նույն շրջանակներում,ինքը իր ծառայություններն է մուտուցում նոր իշխանություններին:

-Պատահական չասացի 1995-1996-ի մասին :Շատ է խոսվում այն մասին,որ այսօրվա մեր ղեկավարը այդ ժամանակվա նախագահի հոգեզավակն է, որ նրանք համախոհներ են,գաղափարակիներ,այս տարամադրությունները այնտեղից են գալի՞ս ,եթե այո,դուք ՝ձեր իշխանությունը զղջո՞ւմ է,որ չի անդրադարձել,գնահատական չի տվել այն ժամանակվա ընտրություններին և իշխանությւնների կատարած գործողություններին:Եթե դուք ժամանակին գնահատական տայիք,գուցե այսօր չլիներ այն,ինչ կա:

-Անդրադառանամ նրան,թե ինչ տեղի ունեցավ,երբ Ռոբերտ Քոչարյանը եկավ իշխանության:Կար հանրային և քաղաքական պահանջ ,գնահատական տալ իրավական և քաղաքական հարցության մեջ՝ՀՀՇ-ի իշխանության տարիներին,Լևոն Տեր- Պետրոսյանի վարած տնտեսական,և մյուս քաղաքականություններին,օգտագործում էին գրեթե նույն բառերը,որոնք հիմա:Ինչ արեց Ռոբերտ Քոչարյանը.այդ հանրային և քաղաքական պահանջի տակ,քաղաքական ուժեր կային,որ սատարել էին իրեն և կար պահանջը,ինքը ստեղծեց որոշակի աշխատանքնային խմբեր,ի դեպ ես եղել եմ այդ խմբերում,բայց ինքը ոչինչ էլ չէր պատրաստվում անել,անարգանքի սյունին գամել կամ դատական,քրեական հետապնդումներ իրականացնել որևէ մեկի նկատմամբ,եթե ճչացող բաներ չէր եղել:Ռոբերտ Քոչարյանը,գալով իշխանության , հաշվեհարդարի ճանապարհով չգնաց,և չգնաց տնտեսական վերաբշխման ճանապարհով:Այն գործածարները,որոնք գործել էին ,տրվեց լավագույն հնարավորությունը,որ պետությունը զարգանա: Ինքը մտցրեց կարգ ու կանոն,որովհետև մեր պետության մեջ ահավոր քաոսային վիճակ էր,և մեր երկիրն ունեցավ նաև բավականին մեծ տնտեսական թռիչք,երկնիշ տնտեսական աճ ունեցանք: Դատապարտումների ճանապարհով չգնաց:Կարծում եմ՝ճիշտ արեց:
-Այն ինչ տեղի է ունենում այս 1 տարվա ընթացում,էլի համարո՞ւմ եք,որ ճիշտ արեց:
-Հզոր մարդիկ,հզոր անհատները չեն գնալու ճանապարհով,որը միգուցե իրենք քաղաքական թիմի,կամ իրենց անձի հոգեկերտվածքին շատ հարիր է,այլ հզոր մարդիկ,լիդերները գնում են ազգի ընդհանրական շահերի ճանապարհով:Նայում են առաջ դեպի ապագա:

-Նույն գնահատականը երրորդ նախագահին էլ կտա՞ք:

-Այո:

-Այսօրվա վարչապետն էլ ասաց,որ եթե դուք էլ հետևեք ,թե վերջին 10 տարիներին ինչ էր գրում մամուլը, համամիտ էիք,որ պատվեր են կատարել: Ինչու էր այդ տարիներին Ռոբերտ Քոչարայնի այդպիսի հեղինակազրկում գնում , հարձակումների ենթարկվում:

-Իսկ ովքեր էին դրանք անում,դա անում էին այնպիսի մարդիկ և այն մամուլը,որոնք սպասարկում էին այսօրվա իշխանություններին,կամ որոնց հոգեզավակն է այսօրվա իշխանությունը:ՀՀԿ-ն երբեք էլ Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամաբ թույլ չի տվել,բացի քաղաքական երկխոսությունից,այլ կարգավիճակ:

-Ես մամուլի մասին եմ խոսում,ձեր երիտթևի առաջնորդը հարկ էր համարում իր գրասենյակից հայտարարել՝ հարկ եմ համարում պատասխանել երկրորդ նախագահի ինչ-որ մի հայտարարությանը:Դա ի՞նչ էր նշանակում,դա գնահատակա՞ն չի:

-Ես դրան չեմ ուզում անդրադառնալ: Ոչ բոլորը իրավունք ունեն նման տոնով խոսել:Ես դրա դատավորը չեմ,իրավունք էլ չեմ վերապահում իմ գործընկերոջ ասածին գնահատական տալ: Ես ինչու էի անդրադարձել լրատվամիջոցներից մեկին.եթե ինչ-որ մեկը մտածում է,որ ՀՀԿ-ն պարկեշտ է,նրանք անցյալը չեն քրքրի և այն որ ,որ մենք ծառայություն ենք մատուցել,և այլն,նրանք դա չեն ասի,ու սկսում են իրենք…

-Հասունացե՞լ է պահը:

-Եթե հանկարծ արձագանք լինի ,շատ մարդիկ փորձեն նորերին չափից ավել դուրս գալու համար իրենց իսկ անցյալին կպնել, քանի որ եթե անցյալի մեջ կեղտ կա,ապա իրենցով է այդ կեղտը, ապա շատ սիրուն հայլեին կդնենք,կասենք՝ նայեք ձեզ հայելու մեջ:

-Ասում էին շատ ընդդիմադիրներ,որոնք իշխանության եկան, իշխանության գրպանային ընդդիմությունն էին,հնարավո՞ր է նաև դրա մասին էլ ՀՀԿ-ն բարձրաձայնի:

-Անցնենք առաջ:

-Շատ կուզենայի,որ հոկտեմբերի 27-ի մասին էլ չխոսեինք,սակայն որոշ մարդիկ ժամանակ առ ժամանակ օրակարգ են բերում հոկտեմբերի 27-ը ,ինչ- ինչ բաներ են ասում,կուզենայի անդրադառնալ Վագզեն Մանուկյանի հարցազրույցին:Նա շատ ինֆորմացված մարդ է , բավականին հետաքրիր բաներ է ասել:Գնահատական տալով,Նաիրի Հունանյանին և խմբին,ասել է՝մի խումբ ռոմանտիկներ և արկածախնդիրներ, ես կարծում եմ,որ նման մարդիկ էին իրենք և ես կողմ չեմ դավադրության տեսությանը: Իմ ենթադրությունը այն ժամանակ այն էր,որ սրանց ետևում մարդ չկա,հետո ասում է՝դրանից հետո վարչապետ է եղել Արամ Սարգսյանը՝Վազգեն Սարգսյանի եղբայրը, իրենց ցանկությամբ դատախազ է եղել Գագիկ Ջհանգիրյանը և ես գիտեմ,որ նրանք հարցաքննել են և բոլոր ձևերն ու մեթոդները կիրառել են և նոր փաստեր ու հանգամանքներ այդպես էլ չկարողացան առաջ բերել:Ասում է՝Նաիրի Հունանյանին շատ լավ ճանաչելով,այս մարդու մասին կարող եմ ասել,որ ինքն առաջնորդվում է իր ներքին մեծամտությամբ և դա կարող է իրեն որոշակի քայլերի տանել, և մի տեսակ ինքն առաքելություն ուներ,որ հայ ժողովրդի փրկիչն է:Մոտավորապես նման կարծիք իր գրքում և հարցազրույցներում հայտնել է նաև Ռոբերտ Քոչարյանը,դուք այս կարծիքի հետ համաձայն եք:

-Գագիկ Ջհանգիրյանը գլխավոր դատախազի տեղակալն էր,այս գործը ամբողջությամբ գտնվում էր իրենց ձեռքում,պետությունը ,իշխանությունը իրենց ձեռքում էր:

-Վազգեն Սարգսյանի ընտանիքն է որոշել ,որ նա պետք է ղեկավարի,վստահել են իրեն:

-Ես հիշում եմ,վստահել են նրան և նա անընդհատ բոլորին ինչ-որ մութ բաներ,կիսատ տերմիններ ասելով լարվածության մեջ էր պահում:Արեցի՞ն,հայտնաբերեցի՞ն,ամբողջ իշխանությունը ձեր ձեռքին էր, ամբողջ քրեական համակարգը ձեր ձեռքին էր:

-Դուք այդ ժամանակ ընտանիքների հետ մտերիմ էիք՝Կարեն Դեմիրճյանի,Վազգեն Սարգսյանի,ինչպես այն ժամանակ,այնպես էլ հիմա,նրանք համոզված են ,որ հետևում ուժեր կան,դա չէր կարո՞ղ պատվեր չլիներ:

-Ես այդ մտերմությունը չունեմ,որ իրենց ընտանիքի ներքին մտածելակերպը հայտնեմ,մենք նրանց պետք է նայենք,որպես վիշտ կրած մարդկանց,որոնք անընդհատ էմոցիաների մեջ են,ըստ որի նրանք ցանկություն ունեն գտնել,ճշտել իրենց համար ,հանգստացնել իրենց հոգին և այդ բնական ցանկությունը նրանց մոտ կա:Եթե կողքից նման գաղափարներ են շրջանառության մեջ դնում, նրանց մի մասի համար այդ գաղափարները դնել և վերսկսել դրա մասին մտածել և դրան մոտ մտքեր ասել,շատ հնարավոր է:Նրանք էմոցիաների մեջ են,նարնց պետք է հասկանալ և նրանց տեսակետը մի պահ չդարձնել քննարկան առարկա:Ակնհայտ է,մի մարդ ,որն այդ ժամանակ կարող էր անել ամեն ինչ,չի արել,20 տարի հետո ուզում է մի բան անի,բա ամբողջ իշխանությունը դուք էիք,անեիք: Բոլոր օրինական և անօրինական լծակները դուք ունեիք,անեիք:

-Ինչ չարեցի՞ք դուք 10 տարի,որ մինչև հիմա հանրության մեջ այդ կասկածը մնացել է:

-Ներքաղաքական տեռորիզմը իր մեջ պարունակում է այդ վտանգը,որ բացի նրանից,որ ավերածություններ բերում է տվյալ ժամանակում,այդ կասկածանքների ժամգը մնում է հասրակության մեջ և անընդհատ շահարկվում է:

-Շահարկվելով փորձ է արվում մեկ մարդու վրա փաթաթել:

-Երևէ կոնկրետ փաստարկ Ռոբերտ Քոչարյանին կալանավորելու գործում չկա,իրենք էլ են հասկանում,որ այն մեղադրանքով ,որով մեղադրում են,դա որևէ ատյանի դատարանում չի անցնելու:Ակնհայտ է ,որ լրացուցիչ փաստեր են պետք:Առաջինը ՝հանրային գիտակցության մեջ որպես բոբո դիտարկելու և երկրորդը՝ ինչ-որ մի բան գտնելու լրացուցիչ քրեական գործ հարուցելու:

-Երեկ էլ,այսօր էլ կան այդ տրամադրվածությունները:Ձեր եղած ժամանակահատվածում պետք էր ավելի զուլալություն,հստակություն մտցնեիք:

-Ուզում եք ասե՞լ,որ այս ամենը հետևանք է վերջին 10 տարիների:

-Հստակություն էր պետք շատ հարցերում:

-Մամուլ,որը սպասարկվել է ենթադրենք այսօրվա իշխանության կողմից և նախկին իշխանության կողմից,որի հոգեզավակները այսօրվաններն են, գրանտներով,սորոսներով սնվող լրատվամիջոցներ …ես մինչև վերջ չհասկացա,թե որ՞ն էր մեր լրատվամիջոցը:

-Դուք չհասկացա՞ք…

-Եթե մի լրատվամիջոցով հանրապետականի ղեկավար մարմնից կամ նրա հանրային դեմքերից դնում և ամենավերջին ձևով,կեղծիքներով ոչնչացնում է նրան,դա մեր՞ն ,թե՞ ումը:

-Ես էլ ասում եմ,որ մենք չենք հասկացել:

-Պետք է հասկանայիք,թե ինչու է ձեր գրպանից մի գրպան գումար գնում,և նման բան կատարվում:

-Մեր մի գրպանից ոչ մեկին չի գնացել ,ում գրպանից,որտեղ գնացել է,կոնկրետ անուններ ասեք:

-Դուք ավելի լավ կիմանաք,ձեզ պետք է հետաքրքրի: Սերժ Սարգսյանը մարդկանց լավ է ճանաչո՞ւմ:

-Վերջին իրադարձությունները ցույց տեցին,որ և այո,և ոչ:Ինքը շատ անձանց նկատմամբ ունեցավ խորը հիասթափություն:

-Իսկապե՞ս,ես կարծում էի,թե ճանաչում է և մեծ անակնկալի չի եկել: Պարոն Ցոլակյանի մասին էի ուզում խոսել,ասում էին,թե ինչքան է վստահում պարոն Ցոլակյանին, մեծ ակնածանք ու հարգանք ունի և 5 րոպեի ընթացքում պարզվեց,որ պարոն Ցոլակյանը ընդհանապես 10-20 տարի բոլորովին այլ գաղափարներով մտքերով է ապրել,հետո այլ:

-Չեմ ուզում պարոն Ցոլակյանի մասին խոսել,մենք բավականին մտերիմ ենք եղել,հիմա չենք շփվում,բայց այս հարցը չեմ ուզում քննարկել:2008 թվականի ընտրություններից առաջ,երբ Սերժ Սարգսյանին մոտեցան և ասացին,որ քո նախկին զինակիցներից,աջակցում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանին,ինքը սկզբում շատ մեղմ,հետո շատ կոշտ ասաց՝ եթե որևէ մեկը փորձի այլևս ինձ մոտ իմ մարտական ընկերոջ անունը տալ ես նրան կպատժեմ:Մի քանի օր հետո հեռուստացույցով տեսավ և համոզվեց՝ով որտեղ է: Ընդհանուր առմամաբ ինքը ճիշտ է եղել,ամբողջ իր թիմը ըստ էության մնաց իր կողքին :Եթե նայենք բոլոր այն երկրների պատմությունները,որոնց ղեկավարը հրաժարական է տվել,նրա կուսակցությունը փլվել է հենց այդ օրը,խորհրդարանի խմբակցությունը լուծարվել է այդ օրը:

-Եթե նոր իշխանությունները դուռը բացեին,հայտնի չէ կմնային,թե չէին մնա:

-Դուռը բաց է եղել:

-Երբ դուռը բացվեց,մի քանի նախարարներ գնացին,մի շտապեք:Ձեզ ընդունե՞լ են,եթե այսօրվա իշխանությունը ձեզ կանչեին,դուք չգնայիք,դա այլ հարց է:

-Ես չեմ ուզում այդ մասին տեսակետներ ասել,քանի որ անիմաստ է:Այո,շատ քիչ հարցերում է,որ ինքը սխալվել է,իր ամբողջ թիմը իր կողքին է,այս դաժան իրավիճակներում հայտնվելուց հետո,նորից իր կողքին են:

-Ի՞նչ դաժանության մասին եք խոսում:

-Անցնենք առաջ:

-Հարկային տեռոր են իրականացնո՞ւմ:

-Եվ ոչ միայն:Դուք չեք տեսել,երբ մի 10 ամիս առաջ պատգամավորների տների վրա էին հարձակվել: Անիմաստ է խոսել նրա մասին,ինչ մեր աչքի առաջ է եղել:Ժամանակը կգա,կխոսենք:

-Կարծում եմ նաև Սերժ Սարգսյանի խոսելու ժամանակը նույնպես:Ինքն ասաց,որ խոսելու է,բայց մի քանի օր առաջ ինքը շատ նյարդայնացավ,երբ լրագրողներն հարց էին տալիս՝ ճիշտ է ,որ ապրիլյան պատերազմի պայմնավորվածություն է եղել,նա ասաց,որ դա հիվանդ մարդու երևակայություն է:Մեկ ուրիշ պնդմանն եմ ուզում անդրադառնալ՝ես պնդում եմ,որ ապրիլյան պատերազմը Ադրբեջանի համագործակցությունն է եղել Ռուսատանի հետ,այս պատերազմը Ադրբեջանի ՝ԵԱՏՄ անդամ դառանալու համար էր:Համաձա՞յն եք այս պնդման հետ:

-Որևէ մեկը չի կարող նման հտակ պնդումներ անել,իրավունք էլ չունի,շատերը կարող են նման կռահումներ անել,ես չեմ ուզում կիսել այդ տեսակետը,հաշվի առնենք,որ վերջին 10-15 տարին Ադրբեջանը անընդհատ կրկնում էպատերազմով իր տարածքները ետ բերելու մասին:

Շարունակությունն՝այստեղ

Հարցազրույցը՝Նաիրա Բաղդասարյանի